تاکید کارشناسان زیست محیطی بر آلاینده بودن کارخانه کاوه سودا / اعلام جرم علیه مدیریت کارخانه

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، شرکت کاوه سودا در استان آذربایجان شرقی واقع شده و بزرگترین تولیدکننده کربنات سدیم کشور است که بیش از ۲ هزار نفر به صورت مستقیم در این کارخانه فعالیت می‌کنند. مجتمع کاوه سودا شامل ۵ واحد تولیدی و ۲۰ واحد معدنی است که مواد اولیه مورد نیاز خود را از معادن مراغه، ملکان، مهاباد، آذرشهر، بناب، عجب شیر و اسکو تامین می‌کند.

صنایع کاوه سودا یکی از زیر مجموعه‌های شرکت گروه صنعتی شیشه کاوه است که در سال ۱۳۷۵ در مراغه احداث شد. مکان اولیه پیشنهادی احداث کارخانه در کنار دریاچه ارومیه بود که برای فعالیّت مناسب بود؛ اما به دلیل شرایطی این کارخانه بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی در مراغه ساخته شد.

د‌ر سال ۱۳۸۹ فعالیت این واحد تولیدی مواد شیمیایی به دلیل تخلفات زیست محیطی و آسیب رسانی به اراضی کشاورزی جنوب آذربایجان شرقی برای مدتی متوقف شد و سپس به گفته مسئولان وقت، با اصلاح مسائل مربوط به محیط زیست فعالیت خود را از سر گرفت؛ اما باز هم شبهاتی در خصوص مسائل زیست محیطی مربوط به این کارخانه مطرح شد.

شنیده‌ها حاکی از این است که بر اساس اعلام کارشناسان روزانه دست کم ۸ هزار متر مکعب فاضلاب صنعتی با مقدار «ای سی» بالای ۲۰۰ هزار میکروزیمنس در لاگون‌های خاکی و غیر استاندارد به وسعت حدود ۳۰۰ هکتار در محوطه اطراف این کارخانه رهاسازی شده و منابع زیرزمینی آب و خاک منطقه مراغه و بناب را با تهدید جدی مواجه می‌کند.

همچنین حجم پسماند صنعتی کاوه سودا حدود ۱۳۰۰ تن در روز بوده که معادل ۶۰ درصد پسماند ویژه استان است؛ اما هیچ روش استانداردی برای مدیریت پساب و پسماند بسیار خطرناک این کارخانه به کار نمی‌رود.

 

 بیشتر بخوانید:

---

 

در گذشته بحث‌هایی در مورد آلودگی زیست محیطی کارخانه کاوه سودا وجود داشت که در این راستا، گزارش‌هایی از سوی سازمان محیط زیست ارائه شد و در ادامه برای بررسی‌های بیشتر کارگروهی از متخصصین محیط زیست، پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی و محققان دانشگاه تبریز تشکیل شد.

 

عبدالرضا واعظی، سرپرست تیم تحقیقاتی دانشگاه تبریز در این باره می‌گوید: نتایج تحقیقات درمورد آلایندگی کارخانه کاوه سودا نشان می‌دهد که محدوده‌ای به وسعت ۲۰۰ هکتار در پایین‌دست کارخانه تا اراضی روستای خانقاه به علت نشت از حوضچه‌ها آلوده شده است، اما این آلودگی صرفاً از نوع افزایش شوری آب زیرزمینی بوده و سایر پارامتر‌ها نظیر عناصر سنگین و سمی زیر حد استاندارد‌های زیست‌ محیطی است.

 

واعظی با بیان اینکه آلودگی ایجاد شده در اثر شکست حوضچه‌ها در سال ۱۳۸۴ کاملاً از بین رفته است و میزان شوری آب در سال ۱۳۸۶ به حد زمینه بازگشته است، می‌افزاید: شکست حوضچه‌ها در سال ۱۳۸۸ منجر به آلودگی محدوده‌ای به وسعت ۶۰۰ هکتار شده است که اثر آن به مرور زمان کاهش یافته، اما هنوز بالاتر از حد مجاز است.

به گفته سرپرست تیم تحقیقاتی دانشگاه تبریز میزان شوری آب در بالادست کارخانه نیز بالاتر از حد مجاز برای شرب است و این موضوع که پساب کارخانه باعث شده تا آب پایین‌ دست قابلیت شرب را از دست بدهد، صحت ندارد.

 

عباس نژاد، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی در مورد بحران زیستی کاوه سودا در مراغه معتقد است مجوزی که به کاوه سودا برای انتقال پساب به دریاچه ارومیه داده شده، توسط سازمان حفاظت محیط زیست کشور اتفاق افتاده است و با توجه به اینکه پارامتر‌های پساب کاوه سودا مشابه آب دریاچه ارومیه است، مجوز داده شده تا پساب این واحد در اراضی شوره زار اطراف دریاچه ارومیه تخلیه شود و در دولت‌های قبلی این مجوز داده شده است.

 

به گفته عباس نژاد، اساساً فرایند کاوه سودا طوری است که باید پساب آن در لاگون‌ها مدیریت شود و ما باید به سمتی برویم آسیب‌های زیست محیطی کاوه سودا متوقف شود. الان کاوه سودا بر اساس مطالعات دانشگاه تبریز و کارشناسان حفاظت محیط زیست استان آلاینده است و ۳۰۰ هکتار از اراضی پایین دستی خود را آلوده کرده است.

وی در ادامه می‌گوید: شفاف عرض می‌کنم تا زمانی که این آلایندگی کاوه سودا برطرف نشود، من به عنوان مدیرکل حفاظت محیط زیست استان یقه مدیران کاوه سودا را رها نخواهم کرد. قاعدتاً کاوه سودا آلاینده است و دانشگاه تبریز هم این موضوع را تایید کرده است و بر این اساس با این واحد برخورد خواهیم کرد و این کل برنامه ما درباره کاوه سودا است.

به گفته عباس نژاد بازرسی کل کشور و دستگاه‌های نظارتی در مورد عملکرد حفاظت محیط زیست استان ناظر هستند و اگر قصور و تخلفی در گذشته بوده برخورد کنند، رک و راست می‌گویم که سازمان جهاد کشاورزی و سازمان آب گزارش داده بودند که آلودگی آب و خاک در این منطقه کمتر شده بوده است و بنده خودم نزدیک به ۷ تا ۸ بار اخطاریه زیست محیطی به کاوه سودا صادر کردم.

 

وی ادامه می‌دهد: خروجی همه بحث‌ها در مورد آلایندگی کاوه سودا تشکیل تیمی علمی از سوی دانشگاه‌های استان برای مطالعه میزان آلایندگی کاوه سودا بود که بالاخره هم اعلام کردند این مجموعه آب و خاک منطقه را آلوده کرده است و من بر اساس این نتایج کارشناسان با آلایندگی کاوه سودا برخورد می‌کنیم و خود را موظف به پاسخگویی می‌دانیم و جایی هم که اشتباه کردیم اصلاح می‌کنیم.

به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی اخیراً وفق ماده ۶۸۸ قانون علیه مدیریت کاوه سودا اعلام جرم کرده ایم و پیگیری در این زمینه ادامه دارد و زمانی هم که بنده در آذربایجان غربی مدیرکل بودم، به دلیل تخریب صورت گرفته در پارک ملی دریاچه ارومیه علیه این شرکت اعلام جرم کردیم و کاوه سودا محکوم شد.

کارخانه کاوه سودا مواد اولیه کارخانجات تولیدی شیشه و مواد شوینده را تولید می‎‌کند. لاگون‌های غیر استاندار این کارخانه قرار بود پساب‌ها را نگه دارد، تا زمانی که آن‌ها تبخیر شوند و مازاد آن را رها کنند؛ اما متاسفانه این لاگون‌ها شکسته شد و نزدیک به ۸۰۰ هکتار زمین‌های اطراف کارخانه دچار آسیب شدند و چند سال کشاورزان نیز نمی‌توانستند از این زمین‌ها استفاده کنند.