افشاری: بعضی شرکت‌های دولتی اطلاعات خود را برای نهاد نظارتی هم شفاف نمیکنند!/ تاکید قانون بر شفافیت شرکت‌ها

در همین باره به سراغ فاطمه افشاری عضو هیئت عضو هیئت علمی پژوهشگاه قوه قضاییه رفتیم تا در ارتباط با شفافیت مالی شرکت های دولتی نظر وی را جویا شویم.

خبرگزاری دانشجو: در حال حاضر با توجه به اظهار نظرهای اخیر وزیر اقتصاد، شفافیت مالی شرکت های دولتی  جزو دغدغه های اصلی این وزارت است. به نظر شما شفافیت برای این نهادها چقدر لازم است؟

افشاری: بحث شفافیت برای همه ی نهادها لازم است و محدود به شرکت های دولتی نیست. برای شرکت های دولتی هم در حال حاضر تا حدودی شفاف هست، آن چیزی که الان مسئله اصلی مطرح شده، این است که آن شرکت های دولتی چه میزان و در چه حوزه هایی باید شفاف شوند.

خبرگزاری دانشجو: برخی میگویند اساسا شفافیت در عمده ی شرکت های دولتی به علت وضعیت تحریم ها و محرمانه بودن اطلاع امکان پذیر نیست. آیا شاخص های عمومی برای شفافیت وجود دارد؟

افشاری: وقتی ما درباره ی شفافیت صحبت میکنیم، یک شفافیت در مقابل مردم داریم و یک شفافیت در مقابل دستگاه های نظارتی و دتسگاه هایی که باید مقابلشان پاسخگو باشند. ما از دستگاه ها قطعا نمیخواهیم اطلاعات محرمانه را شفاف کنند. مردم باید بدانند بودجه ی دستگاه در کجا مصرف میشوند؟ این هم درباره ی دستگاه های شناخته شده  مثل صدا و سیما و نفت بیشتر صدق میکند. اما درمورد بقیه ی دستگاه ها اساسا نظارتی خاص تر وجود دارد، نظارت وزارت دیوان محاسبات و قوه قضاییه و نهادهای مختلف وجود دارد. مشکل اصلی ما الان در همین بعد است، این دستگاه ها آنقدر فرآيند بودجه و نحوه ی درامدهایشان غیرشفاف است که اساسا نمیتوان فهمید ماهیتشان به چه شکل است و اساسا دخل و خرجشان به چه صورت است. مشکل اصلی در همین نقطه است، چون دستگاه های نظارتی اساسا باید مقابل تخلفات بیاستد.

یک بعدی که ما اصولا درباره ی شفافیت میشناسیم شفافیت درمقابل مردم است که بعضا میگویند برخی محرمانه و غیرلازم است،ولی اساسا یکسری شرکت های دولتی اطلاعات خود را برای نهادهای نظارتی هم شفاف نمیکنند. نهاد نظارتی خیلی مهم تر و اولویت دار تر است چون ضمانت اجرا دارد. شفافیت برای مردم هم ضمانت اجرا از طریق رسانه و قدرت مدنی دارد ولی به قوت نهادهای نظارتی نیست.

خبرگزاری دانشجو: در حال حاضر سامانه های مختلفی برای شفاف شدن هزینه های شرکت ها به وجود آمده، مشکل اصلی این سامانه ها را چه چیز میبینید؟

افشاری: یکسری از مشکلاتی که ما داریم این است که یک سامانه با کلی هزینه ایجاد میشود ولی یک دستگاه با آن سامانه ارتباط دارد، اساسا لینک دسترسی به دستکاه های نظارتی نمیدهند.

حتی شرکت های بورسی و خصوصی هم نیاز به سامانه هایی از اطلاعات کارمند ها و شفافیت مالی دارند، سامانه هایی که دسترسی نهادهای نظارتی برا آن ها باز باشد.

در عین حال باید خواسته‌ی معقولی از شرکت ها بشود، مثلا چیزی که الان شرکت های دولتی میخواهند بعضا این است که اطلاعات ده سال گذشته را بارگزاری کنید، اصلا ده سال پیش سیستم ثبت به این معنا نبوده. قانونگذاری باید معقول تر شود.

خبرگزاری دانشجو: شرکت های بورسی چطور؟ آن ها هم باید رویکرد شفاف شدن را اتخاذ کنند؟

افشاری: مشکل ما در عرصه ی بورس فراتر از شفافیت است، چون ناشی از سیاست گذاری های مختلف است. کلا در عرصه ی بورس باید دخالت دولت به حداقل برسد. دولت در اینجا نباید به قیمت گذاری و مسائل سیاست گذاری امور مالی بارس دخالت کند.

خبرگزاری دانشجو: آیا شاخص مشخصی برای شفاف شدن شرکت های دولتی وجود دارد؟

افشاری: بودجه و هزینه و درآمد باید مشخص شود، مجمع عمومی هر شرکت دارد بودجه را مشخص میکند. باید مشخص شود که درآمد ها اصلا از کجا می آیند؟ علت زیان دهی برخی شرکت ها چیست؟ اگر این ها مشخص شود، اینکه این شرکت خصوصی شدن‌اش به نفع‌ است یا خیر.

در حوزه‌ی تقنین به طور خاص در قانون بودجه پیش‌بینی شده که در سامانه بودجه را شرکت ها ثبت کنند، اینکه در این دو سه سال اخیر چقدر انجام شده مشخص نیست.

خبرگزاری دانشجو: در حال حاضر اگر نهاد نظارتی خواستار شفافیت مالی یک حوزه باشد، شرکت پاسخگو میشود؟

بستگی دارد، گاهی سازمان بازرسی وارد میشود و گاهی دادستان کل از زاویه ی حقوق عامه وارد میشود و یا مجلس از باب تحقیق و تفحص باشد. خیلی اوقات موظف به پاسخگویی هستند ولی حتی اطلاعات غلط میدهند و یا انقدر از زمان ان اطلاعات گذشته که اساسا در دسترس نیست.