در مناظره «وحدت حوزه و دانشگاه؛ توفیقات و ناکامی ها»
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، به مناسبت سالروز شهادت آیت الله مفتح مناظره‌ای با عنوان «وحدت حوزه و دانشگاه؛ توفیقات و ناکامی ها» با حضور حجت الاسلام سید عباس نبوی، مدیر موسسه تمدن و توسعه اسلامی و صادق زیباکلام، فعال سیاسی از سوی واحد حوزه و دانشگاه دفتر تحکیم وحدت برگزار شد.
در ابتدای این مناظره صادق زیباکلام، فعال سیاسی گفت: در حوزه علمیه وقتی می‌خواهیم در مورد آیات، روایات و احادیت صحبت کنیم از تفسیر استفاده می‌کنیم مثلا می‌گوییم که فلانی بر فلانی حاشیه نوشته است و یا آقای زیبا کلام بر آخوند خراسانی حاشیه نوشته است. با این وجود وقتی در حوزه کسی چیزی می‌گوید یقین است و ثابت است و اینگونه نیست که بگوییم این حرف مثلا شیخ انصاری به این دلیل و آن دلیل این مشکلات را دارد.
وی افزود: کار و اساس حوزه روی یقین است، اما کار دانشگاه روی شک و تردید است. ما در دانشگاه افلاطون، ارسطو، مارکس، لاک و مارکس را از این باب که آن‌ها را مورد نقد قرار بدهیم می‌خوانیم. با این اوصاف ما در حوزه شیخ انصاری و امام خمینی را نقد نمی‌کنیم؛ بنابراین سوال این است که حوزه علمیه و دانشگاه چطور می‌توانند با همدیگر پیوند داشته باشند.
زیباکلام بیان کرد: از ۲۷ آذر ۱۳۵۵ که مرحوم مفتح شهید شد به مرور زمان حوزه و دانشگاه دو مسیر جداگانه رفتند و نه تنها در جهت وحدت و یگانگی با هم حرکت نکردند بلکه در مسیر جدای از هم حرکت کردند به گونه‌ای که حوزه و حوزویان قدرت، امکانات و تملک بیشتر بر قدرت و ارکان مملکت یافتند، اما دانشگاهیان روز به روز پژمرده‌تر شدند.
این فعال سیاسی گفت: ما هیچ وقت نشنیدیم که بگویند حوزه را باید درست کنیم و یا در حوزه باید انقلاب فرهنگی شود، اما در مقابل ما کی نشنیده ایم که بگویند باید دانشگاه خراب شده را درست کنیم. در تمام این ۴۳ سال هدف این بوده که دانشگاه درست شود، چون دانشگاه درد لای جرز دیوار می‌خورد و باید درست شود.
وی بیان کرد: در لایحه بودجه ۱۴۰۱ که توسط رئیس جمهور تقدیم مجلس شد به حدود ۳۰ بنیاد و نهاد همچون دفتر تبلیغات اسلامی، جامعه مدرسین، حوزه علمیه قم و دیگر نهاد‌ها با وجود وضع خراب مملکت حدود ۱۹ هزار میلیارد تومان بودجه اختصاص یافته است، اما در مقابل به فرزند دیگر نظام یعنی دانشگاه دو هزار میلیارد تومان تخصیص یافته و یا به سازمان محیط زیست دو هزار میلیارد تومان اختصاص یافته است.
زیباکلام اظهار کرد: همچنین در بحث توزیع قدرت سوال این است که چند نفر از دانشگاهیان عهده دارمسئولیت‌ها در کشور هستند و چند نفر از روحانیون عهده دار مسئولیت‌ها نیستند و کدام بخش از مملکت اعم از مجلس، قوه قضائیه، قوه مجریه، ارتش و سپاه دست روحانیت نیست. با این اوصاف صحبت از وحدت حوزه و دانشگاه یک طنز تلخ و طنز است، چون در این چهار دهه به دلایل مختلف بر سر دانشگاه خورده است، اما در مقابل حوزه در این سال تاج سر ما بوده و روز به روز جایگاه بالاتری پیدا کرده است. به هر روی مسیر نقد در حوزه‌های علمیه وجود داشته، اما اینکه امروز اتفاقاتی افتاده و موجب شده تا این روش لطمه ببیند مسئله دیگری است.
همچنین حجت الاسلام سید عباس نبوی، مدیر موسسه تمدن و توسعه اسلامی گفت: تقاضای من از آقای زیبا کلام این است که تمایز درستی بین مسائل مبنایی و جاری قائل شود تا بحث‌ها جای خود را پیدا کند. بنده نه تنها معتقد و مدافع وحدت حوزه و دانشگاه هستم بلکه از پیشگامان و مشتاقان این بحث و مسیر محسوب می‌شوم به گونه‌ای که بهد از شهادت شهید مفتح و دیگر بزرگواران عملا این پرچم برای ادامه کار در بخش ریشه‌ای و مبنایی به دست ما افتاد و همین راه را نیز هم اکنون دنبال می‌کنیم.
وی افزود: ما می‌دانیم که میراث تمدنی کشورمان بر پایه مسیر رشد علمی شکل گرفته و این تمدن دارای بعد انسانی، دانشی، مهارتی و فن آوری است و در این مسیر با تکاپوی همه ظرفیت‌های فکری پیش رفته ایم. در گذشته دو ظرفیت در کشورمان همگام با هم حرکت می‌کردند یکی مدارس نظامیه بوده اند که در دوره سلجوقیان توسط بزرگانی همچون خواجه نظام الملک تاسیس شده اند و یکی هم حوزه‌های علمیه بوده اند.
نبوی بیان کرد: تنها جایی که ما در مقابله و مواجهه مدارس نظامیه و حوزه‌های علمیه لطمه شدیدی خورده ایم در دوره‌هایی از رژیم پهلوی بوده است. بدین صورت که وقتی رضا خان خواست مسائل و قوانین پایه کشور را بر اساس مدل علی اصغر خان حکمت، امان الله خان نصر، داور و فروغی تدوین کند بر اساس تتبعات فروغی حقوق مدنی عمدتا از حقوق اسلامی گرفته شد. با این وجود بخشی از پشتوانه‌های قوانین کشورمان مربوط به سا‌های ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۷ است و تاکنون هم تغییرات اساسی در این قوانین صورت نگرفته است مثل اصل قانون خانواده متعلق به سال ۱۳۱۲ است که در دوره پهلوی دو تبصره به آن اضافه شده است.
وی اظهار کرد: نوسازی‌های زمان رضا شاه توسط فروغی، علی اصغر خان حکمت و داور پیگیری شدند و این نوسازی‌ها هم لازم و ضرورت جامعه بودند، البته بخش‌هایی از روحانیت با این نوسازی‌ها مخالفت کردند، اما افرادی مانند مرحوم مدرس با آن همراه بودند؛ بنابراین وحدت بین حوزه و دانشگاه یک مقوله اجتناب ناپذیر است و چیزی نیست که ما بخواهیم روی آن بحث کنیم که این وحدت بشود یا نشود.
وی با بیان اینکه رضا شاه سواد درست و حسابی نداشت و مدتی طول کشید تا سواد یاد گرفت، افزود: تاج الملوک آیرملو همسر رضا شاه در خاطرات خود گفته وقتی رضا می‌خواست کابینه خود را به برای اولین بار به مجلس معرفی کند در انتخاب برخی از وزرا گیر کرده بود و می‌خواست که وزرای موثرتر و کارآمد تری را پیدا کند. او می‌گوید در جریان انتخاب وزرا رضا شاه وقتی وارد خیابان جمهوری فعلی شده نگاه او به یک تابلو افتاده که روی آن نوشته شده بود پیراهن و زیرشلواری با ا ین وجود، چون او در حال یاد گرفتن سواد بوده درست نتوانسته است که زیرشلواری را بخواند و آن را «وزیر شلواری» تلفذ کرده و به همین دلیل به راننده خود می‌گوید توقف کند انگار در این محل وزیر دارند و شاید ما در اینجا آدم‌های به درد بخوری پیدا کنیم. تاج الملو می‌گوید وقتی رضا شاه این ماجرا را برای من تعریف کرد هر دو به آن می‌خندیدیم.
نبوی تصریح کرد: در مسیر وحدت حوزه و دانشگاه وحدت هویتی لازم نیست به این معنا که لازم نیست هویت طلبگی به هویت دانشگاهی و هویت دانشگاهی به هویت طلبگی تبدیل شود با این وجود من فکر می‌کنم که منظور آقای زیباکلام همین است. ما امروز در جهت وحدت حوزه و دانشگاه به وحدت راهبردی نیاز داریم یعنی مسیر‌ها و جهت گیری‌ها در مطالعات، بررسی‌ها و نتایج باید مسیر‌های همگامی باشد و کار حوزه و دانشگاه به معارضه و خنثی کردن هم کشیده نشود.
مدیر موسسه تمدن و توسعه اسلامی گفت: همچنین حوزه و دانشگاه نیازمند وحدت در مسائل اجتماعی و مسائل جامعه هستند به این معنا که مسئله حوزه و دانشگاه باید از یک سنخ باشد. مضاف بر این حوزه و دانشگاه باید در برنامه ها، راه حل‌ها و مسائلی که قرار است خروجی آن‌ها در تصمیمات کشور به کار گرفته شوند باید وحدت داشته باشند. بر این اساس ما باید به سمت همراهی، همگاهی و وحدت بین حوزه و دانشگاه حرکت کنیم.
وی افزود: آقای زیباکلام معتقد است که بنیان حوزه بر اساس آزاداندیشی نیست، اما بنیاد دانشگاه بر اساس آزاد اندیشی است. بنده معتقدم این مطلب، درست نیست؛ البته به حسب بعضی از دوره‌ها و موقعیت‌ها شاهد غلبه‌ای از جنبه‌های اخباری گری، سلفی گری، انتقاد گریزی بوده ایم، اما بنا و مسیر حوزه علمیه مطلقا اینطور نبوده است.
زیباکلام تصریح کرد: در حوزه‌های علمیه علاوه بر اینکه ما قرآن کریم و روایات را به عنوان اصل مفروضه تلقی می‌کنیم دست محقق و مطالعه کننده را نیز در بخش علمی و رشد علمی باز است؛ لذا می‌بینیم که در حوزه‌های علمیه اصولیان، اخباریان، فلسفه مذاق‌ها و کسانی که بیشتر روی بعد فقهی و فقاهتی تمرکز می‌کنند حضور دارند.
وی بیان کرد: در دوره‌های اخیر به ویژه از دوم خرداد سال ۷۶ که مسائل سیاسی و پوپولیستی در کشور خیلی اوج پیدا کرد ابعاد سیاسی در خیلی از بخش‌ها از جمله در حوزه‌های علمیه آثاری بر جا گذاشته است؛ اما از جهت که بگوییم شیخ انصاری گفته فلا و فلان تعجب آور است.
نبوی اضافه کرد: در دانشگاه تهران نمایشگاه تمدن اسلامی برپا شده و ما هم در موسسه تمدن و توسعه اسلامی که به مطالعات راهبردی و تمدنی می‌پردازد فعالیت می‌کنیم و به همین واسطه در نمایشگاه دانشگاه تهران حضور یافته ایم. در این نمایشگاه جزوات مختلفی در مورد نقد نظریه علم دینی جوادی آملی و نقد نظریه مبنای معرفتی مرحوم مصباح یزدی وجود دارد و بنده خودم به نقد نظرات آقای مصباح و جوادی آملی پرداخته ام و جالب‌تر از همه این است که بعضی از بزرگان که بنده به نقد مکتوب نظرات آن‌ها پرداختم این بزرگان در زمان تنفیذ شئون شرعی فقاهتی تمامی آنچه را که مربوط به تنفیذات بوده به بنده تنفیذ کرده اند و این در حالی است که من ناقد مستقیم نظرات آن‌ها بوده ام.
وی تصریح کرد: آقای زیبا کلام در بخشی از اظهارات خود مدعی شد که روحانیت قدرت دارد. معتقدم ما می‌توانیم بگوییم که روحانیت سیاسی که در جامعه حرکت سیاسی انجام داده و در جریان انقلاب و بعد از آن به ایفای نقش پرداخته دارای قدرت سیاسی هستند، اما نمی‌توانیم این موضوع را به طور کامل به هویت و خروجی‌های حوزه‌های علمیه نسبت بدهیم. خروجی‌های حوزه‌های علمیه همین افرادی هستند که آن‌ها را به عنوان امام جماعت و مبلغ دینی می‌شناسیم.
مدیر موسسه تمدن و توسعه اسلامی گفت: ما تعداد موثری از سیاسیون حوزوی را داریم که ریشه‌های حوزوی آن‌ها به شدت ضعیف شده است. به گونه‌ای که وقتی می‌خواهیم یک مباحثه طلبگی را با این افراد شروع کنیم اصلا نمی‌دانند که بحث را باید به کجا ببرند و بحث طلبی کنند آن وقت ما می‌خواهیم این روحانیون را به حساب حوزه‌های علمیه و روحانیت بگذاریم.
وی اضافه کرد: در مورد بودجه که آقای زیبا کلام به آن اشاره کرد باید بگویم که ما در حدود ۲۰۰ هزار طلبه به همراه خانواده هایشان در کشور داریم. همچنین حدود چهار میلیون دانشگاه و حدود ۲۵۰ هزار نفر هم اعضای هیئت علمی داریم با این وجود تعداد حوزویان تقریبا یک بیستم تعداد دانشگاهیان هستند با این وجود بودجه آموزش عالی کشور به بالغ بر ۳۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. از این رو ما نباید بودجه سازمان تبلیغات، وزارت ارشاد و جا‌های مختلف را با بودجه حوزه‌های علمیه جمع بزنیم. البته بنده نسبت به اینکه برای افزایش بودجه حوزه‌های علمیه پافشاری صورت بگیرد انتقاد دارم، چون هر چقدر ما دست جمع‌تر و محدودتر حرکت کنیم درست‌تر است.
نبوی بیان کرد: من فکر می‌کنم که اگر بیمه خدمات درمانی طلاب را که مرکز خدمات طلاب پرداخت می‌کند محاسبه نکنیم بودجه حوزه‌های علمیه در حد متوازنی است و شاید به یک بیستم بودجه آموزش عالی نرسد.
ارسال نظرات