رنجبرفلاح: بحران اوکراین و تحریم روسیه فرصت مناسبی برای نفت و گاز ایران است / اروپا فهمید قبل از ایران خود را تحریم کرده!

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، اروپا در تله بحران انرژی به دام افتاده است. بحرانی که به نظر می‌رسد یک سر آن آمریکا و سر دیگر بی تدبیری‌های اروپا و دنباله روی‌های کورکورانه از سیاست‌های تحریمی آمریکاست. در حالی که کشور‌های اروپایی تلاش می‌کنند تا ژست حمایت از اوکراین و ایستادگی در برابر روسیه را به خود بگیرند، وابستگی به انرژی روسیه مانع بزرگی در برابر آن‌ها ایجاد کرده است. اقتصاد جهانی بعد از بحران اوکراین چالش‌های جدیدی را تجربه می‌کند. چالش‌هایی که آثار تورمی آن در اقتصاد‌های دنیا ودر بازار انرژی پیداست. دانشجو در گفتگو با محمدرضا رنجبر فلاح؛ استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی و امور بانکی نگاهی دارد به تاثیر بحران اوکراین بر بازار انرژی و جایگاه ایران در این عرصه.

از نظر شما بحران اوکراین چه تاثیری روی اقتصاد جهانی و منجمله ایران به جا می‌گذارد؟
بی تردید بحران اوکراین و جنگی که بین دو کشور روسیه و اوکراین به وقوع پیوسته آثار مختلفی روی اقتصاد جهانی و اقتصاد ایران به جا می‌گذارد. اگر ایران از فرصت ایجاد شده به درستی بهره برداری کند، قادر به جبران زیان‌های ناشی از تحریم آمریکا در چند سال گذشته خواهد بود. یکی از فرصت‌های پیش روی ایران، افزایش صادرات و فروش نفت و گاز است. وابستگی اروپا به گاز روسیه و تحریم روسیه به دلیل حمله به اوکراین زمینه را برای صادرات گاز ایران به اروپا فراهم کرده است.
سران اروپایی که در سال‌های گذشته به دلیل دنباله روی از سیاست‌های آمریکا متقاضی نفت و گاز ایران نبودند، الان متوجه شده اند که اگر لوله گاز از ایران به طور موازی به سمت اروپا کشیده می‌شد، اروپا نه تنها آسیب کمتری می‌دید بلکه با وقوع چنین بحرانی، واکنش بیشتری در برابر فشار‌های روسیه از خود نشان می‌داد. به عبارت دیگر اروپاییان امروز متوجه شده اند، درواقع همراه با تحریم ایران، خود را تحریم کرده اند. وابستگی به نفت و گاز روسیه این موضوع را به آن‌ها نشان داد که نباید دنباله رو محض سیاست‌های آمریکا علیه ایران باشند چرا که به همین دلیل امروز قدرت برخورد قاطع با روسیه را از دست داده اند.

در چه صورتی می‌توانیم از فرصت ایجاد شده به درستی بهره برداری کنیم؟
با نگاه به موضوع از این منظر، می‌توان گفت بحران اوکراین و تحریم روسیه، فرصت مناسبی برای رفع تحریم و سرمایه گذاری در نفت و گاز ایران را برای اروپا و هم برای ایران فراهم کرده است، چرا که اروپا متقاضی بزرگ واردات نفت و گاز است. در واقع فرصتی برای ایران ایجاد شده تا به جای اینکه از اروپا تضمینی درخواست کند، از آن‌ها بخواهد اجازه سرمایه گذاری شرکت‌های اروپایی در زیرساخت‌های نفت و گاز ایران را بدهند. سرمایه گذاری در مخازن گاز تازه اکتشاف شده چالوس و انتقال گاز ایران به اروپا، علاوه بر فرصت خوبی که برای استقلال اقتصادی اروپا ایجاد می‌کند، بازی برد – بردی است که وابستگی اروپا به گاز روسیه را کاهش می‌دهد. در صورتی که مسوولین وزارت نفت در کنار وزارت امور خارجه با رایزنی با مقامات اروپایی این موضوع را به خوبی مطرح و به سرانجام برسانند، قطعا می‌توان مطالبه مقام معظم رهبری یعنی تشکیل اوپک گازی را محقق کرد. در واقع تحریم نورد استریم و عدم دریافت گاز اروپا از روسیه فرصت خوبی برای جبران اشتباهات گذشته است.

در صورت توافق بر روی سرمایه گذاری برای انتقال گاز ایران به اروپا، فرصت طلایی پیش روی ما به لحاظ زمانی برای تحقق این موضوع چقدر است؟
مساله مهم این است که اروپا فرصت برخورداری از گاز ایران را به دلیل تحریم‌ها از دست داده و اینک هزینه تحریم‌هایی را می‌پردازد که به ایران تحمیل کرده است! با این حال اروپا هر چه قدر سریع‌تر انتقال گاز از ایران را کلید بزند، با توجه به توجیه اقتصادی این موضوع، و اجازه سرمایه گذاری و ورود شرکت‌های قدرتمند اروپایی برای انتقال سرمایه و تکنولوژی به ایران به نفع طرفین است. این موضوع ظرف سه تا چهار سال عملیاتی می‌شود، اما سرعت عمل در کلید زدن این پروژه، منافع طرفین را به صورت مشترک تامین می‌کند. اروپا از بحران اوکراین و بالا رفتن قیمت جهانی نفت و گاز متضرر هستند، در حالی که آمریکا به عنوان تولید کننده بزرگ نفت از افزایش قیمت انرژی متضرر نمی‌شود، ولی مصرف کنندگان بزرگ انرژی، چون اروپا، ژاپن و چین بزرگترین زیان کنندگان افزایش قیمت انرژی هستند.

تحلیل شما از موضع آمریکا چیست و اینکه اروپا و کشور‌های وارد کننده نفت و گاز در برابر ایران چه موضعی باید اتخاذ کنند؟
آمریکا با توجه به اینکه روس‌ها مزیت نظامی دارند، اما مزیت اقتصادی ندارند، بر آن است تا با اعمال تحریم ها، اقتصاد روسیه را تحت فشار قرار دهد و مانع رشد اقتصادی روسیه شود و به این خاطر مرکز ثقل سیاست‌های خود را روی تحریم اقتصادی روسیه قرار داده تا منابع مالی روسیه صرف هزینه‌های نظامی شود، هر چند آمریکا جنگ را مدیریت می‌کند که به بحران بزرگی، چون جنگ جهانی یا هسته‌ای تبدیل نشود، اما آمریکا تمامی سیاست‌های یاد شده را همزمان اجرا می‌کند، ولی هزینه‌ای بابت بحران‌های ایجاد شده نمی‌دهد، در حالی که اروپا بیشترین هزینه را پرداخت می‌کند. از سوی دیگر با توجه به اینکه مزیت اقتصادی چین بر مزیت نظامی این کشورغلبه دارد، آمریکا تلاش می‌کند تا از طریق افزایش قیمت نفت و گاز و تحریم‌ها اقتصاد چین و روسیه را همزمان کنترل کند. در حالی که چین به دنبال توسعه روابط و رشد اقتصادی خود است و به آمریکا اجازه نمی‌دهد تحت فشار و کندی رشد اقتصادی قرار بگیرد. چین و چند کشور اروپایی عضو برجام باید مراقب بازی برد – برد خود در توافق با ایران باشند و منافع طرفین را در این موضوع لحاظ کنند، چرا که روس‌ها نگران هستند با سرانجام یافتن و لغو پاره‌ای از تحریم‌های ایران، سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز ایران به زیان اقتصاد آن‌ها تمام می‌شود، لذا ممکن است مسیر بازی را تغییر دهند. به همین دلیل مهم، اروپا، چین و آمریکا ناظر بر تغییرات مهمی هستند که می‌تواند در موضوع لغو تحریم‌های برجامی ایران تاثیر بگذارند و باید مراقب رضایت ایران و راضی بلند شدن ایران از پشت میز برجام باشند تا فرصت‌های اقتصادی برای همه کشور‌های ذی نفع ایجاد شود.