گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو_ "سیاست خارجی" همواره از جمله عرصه‌هایی بوده که در کشور‌های مختلف جهان، نقشی قابل توجهی در پیشرفت‌های آن‌ها به ویژه در عرصه اقتصادی بازی کرده است. در این راستا، کشور‌هایی نظیر "چین" سال‌هاست که اساسا گفتمان اصلی حاکم بر دستگاه سیاست خارجی خود را با محوریت اولویت‌ها و مسائل اقتصادی تعریف کرده اند و از سیاست خارجی به مثابه ابزاری جهت تحقق اهداف و منافع اقتصادی خود بهره می‌گیرند.
در این راستا، دستگاه سیاست خارجی در کشور‌های مختلف، جهت پیشبرد منافع آن‌ها از ابزار‌های مختلفی سود می‌جوید که یکی از مهمترین آن‌ها در عصر کنونی، "رسانه ها" هستند. رسانه‌ها در شرایط کنونی جهان به قدری در منظومه سیاست خارجی کشورها قدرت گرفته و مهم شده اند که از آن‌ها به عنوان "مکمل اصلی دیپلماسی رسمی کشورها" یاد می‌شود. در واقع، رسانه‌ها در دنیایِ فعلی، با استفاده از ظرفیت‌های "قدرت نرم"، به اذهان و قلوب مردم کشور‌های دیگر رسوخ و راه را جهت تحقق اهداف و منافع یک کشور خاص (کشورِ بکارگیرنده آن ها) هموار می‌سازند.
با این همه، اینطور به نظر می‌رسد که اساسا این ظرفیت تا حد زیادی از سوی دستگاه سیاست خارجی کشورمان مغفول مانده و دو حوزه دیپلماسی و فعالیت‌های رسانه ای، به مثابه دو جزیره جدا از یکدیگر فعالیت می‌کنند. رویکردی که در نوع خود می‌تواند هزینه‌های دستگاه سیاست خارجی در تحقق اهداف و منافع ملی کشور را تا حد زیادی بالا ببرد. در این رابطه به طور خاص می‌توان به مساله مذاکرت اتمی کشورمان و ضعف استفاده موثر و فعال ما از اهرم رسانه و در جبهه مقابل، استفاده فعالِ کشور‌های مخالف و رقیب کشورمان در عرصه بین المللی از این ابزار و بعضا جوسازی‌های موثر علیه ایران، اشاره کرد.
جوسازی‌هایی که در برهه‌های مختلف، دست خالیِ طرف‌های بویژه غربی در چهارچوب مذاکرات اتمی با کشورمان را پُر جلوه داده اند و حتی جایِ طلبکار (ایران) و بدهکار (کشور‌های غربی به دلیل عدم تعهد و عمل به وظایفشان) را نیز جابجا کرده اند. با این همه، اینطور به نظر می‌رسد که اساسا نگاهِ دستگاه سیاست خارجی ایران بویژه در شرایطی که اساسا گره زدنِ منافع کشور به مذاکرات اتمی وین کار چندان درستی به نظر نمی‌رسد، بایستی به مراتب گسترده‌تر باشد و طیف قابل توجهی از کشورها و فرصت‌ها را در بر گیرد.
از این رو، شبکه‌های برون مرزی کشورمان نظیر "پرس تی وی" و همچنین "هیسپان تی وی" که از بُرد موثرِ بین المللی نیز برخوردارند، می‌توانند نقش قابل توجهی را در چهارچوب دستورکار مذکور بازی کنند. در این رابطه به طور خاص می‌توانیم به کمک‌های قابل توجهی که این شبکه‌ها می‌توانند به روند گفتمان سازی‌های جدید در سیاست خارجی کشورمان داشته باشند توجه داشته باشیم. به عنوان مثال، ایران از قرن‌ها قبل، میراث فرهنگی و تمدنی قابل توجهی را در کشور‌های آفریقایی داشته است (به ویژه شرق و شمال آفریقا). با این حال، بر اساس آخرین آمارها، از حجم تجارت خارجی سالانه مجموعِ کشور‌های آفریقایی با جهان که مبلغی بالغ بر 1000 میلیراد دلار یا همان یک تریلیون دلار است، سهم ایران به طور میانگین در سال‌های اخیر، صرفا 600 میلیون دلار (کمتر از 1 میلیارد دلار) بوده است. مساله‌ای که نشان می‌دهد تا چه اندازه ایران نتوانسته فرصت‌های بالقوه حضور فرهنگی و تاریخی خود در کشور‌های آفریقایی (به ویژه در شرق و شمال آفریقا) را به فرصت هایِ قابل توجه اقتصادی تبدیل کند و تا حد زیادی در شرایط تحریمی کشور، از مزایای این روابط استفاده کند.
در این چهارچوب، همانطور که در شرایط کنونی مدام از سیاست نگاه ایران به شرق به عنوان گفتمانِ غالب در عرصه سیاست خارجی تهران یاد می‌شود، کشورمان می‌تواند حوزه‌ای را نیز در روابط خارجی خود با عنوان توسعه روابط با مناطق گم‌شده و مغفول تعریف کند. حوزه‌هایی که در آن‌ها ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی فراوانی برای ایران وجود دارند و در نهایت می‌توانند منافع اقتصادی قابل توجهی را نیز برای کشورمان به ارمغان بیاورند. در این چهارچوب، شبکه‌ای نظیر "پرس تی وی" می‌تواند فعالانه در جریان گفتمان سازی‌های جدید سیاست خارجی ایران حضور یابد و به تدریج با نفوذ فرهنگی و فراهم ساختن زمینه‌های لازم، فرصت‌های بالقوه تامین منافع اقتصادی و سیاسی کشورمان از توسعه روابط با کشور‌های آفریقایی را به حالتی بالفعل تبدیل کند. مساله‌ای که نه تنها در بُعد اقتصادی، بلکه حتی در بُعد سیاسی نیز می‌تواند حامل دستاورد‌های قابل توجهی برای کشورمان باشد. نباید فراموش کرد که قاره آفریقا از بیش از 50 کشور تشکیل می‌شود و اساسا کشور‌های آفریقایی از حق رای قابل توجهی نیز در نهاد‌ها و سازمان‌های بین المللی مختلف نظیر سازمان ملل متحد برخوردار هستند. از این رو، توسعه روابط اقتصادی و فرهنگی با یکچنین کشور‌هایی می‌تواند زمینه را جهت برخورداری ایران از حق رای این دسته از کشورها در عرصه بین المللی نیز فراهم سازد. البته که استفاده ایران از قابلیت هایِ رسانه‌ای شبکه‌ای نظیر پرس تی وی در کشف ظرفیت‌های مغفول در عرصه بین المللی صرفا محدود به قاره آفریقا نمی‌شود و دیگر مناطق جهان نیز حامل فرصت‌هایی مشابه هستند که در قالب آن ها، دستگاه سیاست خارجی بایستی با استفاده از ابزار رسانه و نفوذ تدریجی در آن ها، زمینه را جهت تحقق منافع ملی کشورمان هموار سازد. رویکردی که سال هاست از سوی کشور‌هایی نظیر چین، ترکیه، قطر و بسیاری از آن دسته از کشور‌هایی که رشد و توسعه اقتصادی را اولویت اصلی خود در عرصه روابط خارجی تعریف کرده اند، به کار گرفته می‌شود.
ارسال نظرات