بحران مدیریت آب در همدان / چرا آمار دقیقی از مصرف آب صنایع همدانی وجود ندارد؟

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، تردیدی نیست که آب در شکل دهی به طبیعت نقش مهمی دارد. آب وقتی از ارتفاعات جاری می‌شود، کوه را دچار فرسایش می‌کند و پس از مدتی در جایی که قبلا کوه بود، دره و دشت شکل می‌گیرد و جایی دره و دشت یا کف دریا‌ها را کوه پر می‌کند. گفته می‌شود در استان همدان آب‌ها آنقدر در تخریب کوه به سرعت عمل کرده اند که در نقاط کوهستانی این استان، دره‌هایی که تبدیل به کوه شده اند و کوه‌هایی که تبدیل به دره شده اند، به خوبی قابل مشاهده است.

همدان چند رود فصلی و دائمی دارد. رودخانه‌های فصلی این استان در تابستان یا خشک می‌شوند یا به پایین‌تر سطح آب دهی می‌رسند. گاماسیاب و سیمینه رود از جمله رود‌های دائمی این استان هستند که از چسمه‌هایی در دل کوه‌های این استان جا خوش کرده اند، تغذیه می‌شوند. بارش‌های همدان نسبت به سال‌های گذشته کاهش چشمگیر داشته، اما همچنان در این استان، وضعیت بارندگی نسبت به استان‌های مناطق خشک، بهتر بوده است. به این صورت که به گفته مدیرکل هواشناسی استان همدان، در سال آبی گذشته این استان شاهد ۵۰ درصد افزایش بارش‌ها بوده است. با این حال استاندار همدان اعلام کرده که این استان در وضعیت بحران آبی قرار دارد.

بیابانی شدن ۶۵۰۰۰ هکتار عرصه طبیعی همدان

عرصه‌های طبیعی استان همدان هم در معرض بیابان شدن قرار دارد. به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری این استان، ۶۵ هزار هکتار عرصه طبیعت این استان در حال بیابانی شدن است که رسیدگی به ۲۶ درصد در اختیار او قرار دارد. مابقی این اراضی مربوط به دیگر عرصه‌ها و مستثنیات است!

مسئولان همدانی می‌گویند که بیشترین برداشت آب مربوط به بخش کشاورزی و صنعت است و باید برای مصرف بی رویه آب در این بخش چاره‌ای اندیشیده شود. البته استاندار همدان معتقد است که بخشی از آب مصرفی در کشاورزی یا صنعت از چاه‌های غیرقانونی برداشت می‌شود.

از این آب به صورت غیرقانونی و از طریق چاه آب است که با نفوذ به رگ و ریشه زمین، آب سفره‌های زیرزمزنی را می‌کشد.

استاندار همدان برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی راهکار‌هایی دارد، اما نسبت به صنایع این استان و کاهش مصرف آب در صنایع نکته‌ای مطرح نکرد.

صنایع آب‌بر همدانی

همدان به صنایع دستی و سنتی اش مشهور است، حتی ملایر به صنعت مبل و منبت شهرت دارد، اما صنایع مدرن در این استان کم نیستند. صنایع سیمانی، فولادی، پلاستیک سازی‌ها و ... از جمله این صنایع هستند. حداقل ۵۰ واحد صنعتی بتنی و سیمانی در این استان ثبت شده و بیش از ۵۰ واحد صنعتی تولید فولاد. همه این واحد‌های صنعتی به یک اندازه در آلودگی هوا یا مصرف آب نقش ندارند، اما مساله اینجاست که همچنان آمار دقیقی از مصرف آب صنایع وجود ندارد و در نهایت استاندار همدان به رسانه‌ها می‌گوید ۸۰ درصد آب این استان برای کشاورزی و صنعت استفاده می‌شود و اصحاب رسانه با تیتر‌های خود مسئولیت استفاده از همه این مقدار آب را بر دوش کشاورزی می‌اندازند.

قبلا مدیرعامل شرکت آبفای همدان گفته بود که پساب مصرفی مردم تصفیه می‌شود و از آن برای استفاده صنایعی مانند نیروگاه شهید مفتح همدان بهره گیری می‌شود. با این حال همچنان مشخص نیست چه مقدار آب صنایع قرار است از آب تصفیه شده تأمین شود و چه مقدار آن همچنان از منابع آبی زیرزمینی خواهد بود.

مسدودکردن مدوام چاه‌های غیرمجاز

حفر چاه‌های غیرمجاز؛ یعنی استفاده از منابع آبی زیرزمینی در دشت‌های بحرانی و ممنوعه، در همه نقاط کشور رخ می‌دهد، در همدان هم این پدیده وجود دارد. به تازگی مسئولان آب منطقه‌ای همدان اعلام کردند که ۱۲۴ حلقه چاه غیرمجاز در سه ماه نخست امسال مسدود شده و به این ترتیب از برداشت حدود سه میلیون و ۹۳۰ هزار مترمکعب از آب‌های زیرزمینی ممانعت شده است. نصب کنتور روی چاه‌های کشاورزی، ایجاد گشت‌های بازرسی برای نظارت بر برداشت آب چاه‌های مجاز، جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز و ... از جمله اقداماتی است که برای کاهش مصرف آب از منابع آبی زیرزمینی صورت می‌گیرد.

نباید فراموش کنیم که وزارت نیرو، ارزان‌ترین آبی که می‌فروشد به بخش کشاورزی است و بیشترین قیمت آب مربوط به صنایع است؛ بنابراین هرچه کشاورزان آب کمتری مصرف کنند، هم به نفع شرکت آب منطقه‌ای است که آب بیشتری برای فروش به صنایع دارد و سود بیشتری خواهد داشت و از طرفی می‌تواند از مسدودسازی چاه‌های غیرمجاز، نشان دهد که در انجام مسئولیت خود در حراست از منابع آبی زیرزمینی، به درستی عمل کرده است!

چه کسی آب را گران‌تر می‌خرد؟

اما وزارت نیرو آمار دقیقی از مصارف آب در صنایع، کشاورزی و بخش خانگی ارائه نمی‌دهد. این وزارتخانه و شرکت‌های وابسته به آن دقیقا می‌دانند که مقدار آب ورودی به رودخانه‌ها و آب ذخیره شده پشت سد‌ها چقدر است و چه مقدار از این آب مصرف می‌شود. در واقع وزارت نیرو در این زمینه گرفتار تعارض منافع می‌شود و اطلاعاتی هم برای راستی آزمایی آمارهایش، در اختیار مردم قرار نمی‌دهد.

اصلاح شیوه‌های کشاورزی و کشت محصولات کم مصرف در کاهش مصرف آب اهمیت بسیاری دارد، اما به نظر می‌رسد به مصرف آب صنایع کم توجهی شده و نیاز است صنایع و آب منطقه‌ای شفاف‌تر و مسئولانه‌تر نسبت به این موضوع، اظهار نظر کنند و راه راستی آزمایی هم برای آن درنظر گیرند.