ایجاد تاب‌آوری، از جمله مراحل نیل به توسعه پایدار

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو، نود و یکمین نشست علمی-تخصصی با مدیریت علمی حمیدرضا عدل؛ مشاور فنی – اجرائی رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور و همچنین با سخنرانی: مصطفی محقق؛ هماهنگ کننده ارشد مرکز سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه و دکتر امیر سعدالدین؛ دانشیار دانشکده مرتع و آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با همکاری سازمان مدیریت و برنامهریزی استان خراسان شمالی و مشارکت جامعه علمی، پژوهشی، دانشگاهی، اندیشگاهی، صاحبنظران، مدیران و کارشناسان دستگاه‌های اجرایی ملّی و استانی به صورت مجازی برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر حمیدرضا عدل مشاور فنی – اجرائی رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در خصوص اهمیت برگزاری این نشست گفت: درشروع تدوین برنامه هفتم، تشریح و گسترش ادبیات مربوط به بلایا و ارزیابی ریسک و تلفیق آن با برنامه‌های توسعه (برنامه هفتم) می‌تواند راهگشای سازگاری و کاهش هزینه‌های خسارات سوانح و بلایا در کشور شود.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: افزایش جمعیت و رشد شهرنشینی موجب افزایش آسیب پذیری از مخاطرات طبیعی شده است. اما تاکنون نظام برنامهریزی و مدیریت نسبت به آن منفعل بوده است. وی همچنین اشاره کرد: از سوی دیگر عوامل طبیعی همچون خشکسالی لزوم توجه بیشتر در قوانین را می‌طلبد و تصویب و اجرای قوانین مرتبط با مخاطرات و ریسک بلایا باید به سرعت تصویب و اجرایی شود.
دکتر مصطفی محقق؛ هماهنگ کننده ارشد مرکز سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه (اپدیم) به عنوان سخنران نخست این نشست اشاره داشت: در سطح ملی بحث حوادث و بلایا از حالت صرف امدادرسانی و پاسخگوئی خارج شده است و سازمانی که متولی اصلی برنامهریزی و نظام مدیریتی کشور است وارد این مساله شده که این موضوع نشانگر تحول بسیار بزرگی در ایران است.
وی در ادامه گفت: از مخاطرات و پدیده‌های طبیعی به اشتباه به بلایای طبیعی تعبیر شده است. درصورتی که خطر حادثه یا بلا حاصل ضرب میزان آسیبپذیری جامعه انسانی، مخاطره طبیعی و درمعرض قرارگرفتن است.
محقق ضمن ارائه روند جهانی ریسک و بلایا را در مقیاس جهانی ادامه داد: ۱۰ ریسک اول جهان در ده سال آینده را عدم کامیابی در کاهش پیامد‌های تغییرات اقلیمی، تغییرات شدید آب و هوایی، از دست رفتن تنوع زیستی، فرسایش انسجام اجتماعی، بحران‌های معیشتی، بیماری‌های مسری، خسارتی که انسان به محیط زیست وارد میکند، بحران‌های منابع طبیعی، بحران‌های مربوط به بدهی کشورها، تقابل‌های ژئوپولتیک در سطح جهانی است که عمده آن‌ها ریشه‌های محیط زیستی دارند.
وی در ادامه به مقایسه تعداد و پیامد‌های حوادث، میزان تلفات انسانی و ... در سال ۲۰۲۱ در مقایسه با میانگین دودهه ابتدایی قرن بیست و یکم پرداخت و ادامه داد: ایجاد تاب آوری در راستای کاهش خطرات از جمله مراحل نیل به توسعه پایدار است و تقویت و ایجاد تاب آوری به بخش‌های مختلفی همچون فردی، فیزیکی، سیستمی، سازمانی و کارکردی برمیگردد. در این راستا عدم وجود شاخص ریسک در کشور به عنوان یکی از محدودیت‌های محاسبه خسارات و مدیریت بالقوه آن محسوب می‌شود و از سوی دیگر ضعف مدیریت ریسک را می‌توان غلبه عادت بر استراتژی نامید. به عنوان مثال وقتی یک مخاطره ایجاد می‌شود جلساتی تشکیل می‌گردد، اما باکم رنگ شدن آن مخاطره، دیگر به آن پرداخته نمی‌شود.
دکتر امیر سعدالدین؛ دانشیار گروه آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، به عنوان سخنران دوم این نشست به مدیریت جامع آبخیز‌ها به منظور کاهش بلایا؛ تلفیق مدیریت ریسک بلایا در برنامه‌های توسعه ملی و منطق‌های اشاره کرد و ادامه داد: ساماندهی فعالیت‌ها و جمعیت به عنوان یک اصل در برنامه ریزی فضایی برای کاهش بلایا محسوب میشود که لزوم توجه به آن باعث رسیدن به توسعه پایدار خواهد شد. سعدالدین همچنین گفت: درک و توسعه تفکرِ همبسته برای مدیریت جامع منابع بسیار مهم می‌باشد که لازم است در مرز‌های اکولوژیکی و خارج از مرز‌های سیاسی کشور انجام شود.
وی در ادامه افزود: آمایش سرزمین و مدیریت حوضه‌ها نقش بسیار پررنگی در افزایش تاب آوری دارد و رویکرد آبخیزمحور در مدیریت منابع محیطی میتواند به کاهش این مخاطرات کمک شایانی کند. وی در ادامه به محاسبات ریسک بلایا در مقیاس مکانی و استفاده آن در طرح‌های مدیریت پرداخت و افزود: برای کاهش خطرات بلایا به سه نوع ارزیابی اجمالی، ارزیابی تفصیلی و ارزیابی اجرایی نیاز است.
در انتهای نشست عدل اشاره داشت: با توجه به اینکه پیش نویس برنامه هفتم همچنان تهیه نشده است امکان ورود ریسک بلایا در برنامه وجود دارد و این مهم میتواند با گسترش ادبیات مربوط به بلایا و ارزیابی‌ها و نیز انجام آن از استان‌ها آغاز شود. شروع این مهم نیز میتواند افزایش گفتمان سازی و تدوام سلسله نشست‌های ریسک بلایا باشد.
لازم به ذکر است این نشست نود و یکمین نشست علمی-تخصصی مرکز (و از سلسله نشست‌های مدیریت ریسک بلایای طبیعی) و با عنوان تلفیق مدیریت ریسک بلایا در برنامه‌های توسعه ملی و منطق‌های بود که روز چهارشنبه ۲۳ شهریور ماه سال ۱۴۰۱، ساعت ۱۰ الی ۱۲ ظهر، به همت دفتر آموزش مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور برگزار شد.