پیمان شانگهای باعث جذب سرمایه به کشور می‌شود/ لزوم عضویت ایران در گروه بریکس+ فیلم

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- مهران شفاعتی؛ شانگهای، پیمان چندجانبه امنیتی، سیاسی و اقتصادی بود که در سال ۱۹۹۶ میلادی در جهت مقابله با تهدیدات ناتو و نفوذ آمریکا پایه گذاری شد و نقش اصلی آن را چین و روسیه، به عنوان دو ابرقدرت جهانی ایفا می‌کنند.
جمهوری اسلامی ایران نیز با رویکرد غرب ستیزانه خود، سال‌ها در تلاش بود تا به عضویت دائم این پیمان شرقی در بیاید، به طوری که در سال ۲۰۰۵، تقاضای رسمی خود را برای عضویت در آن اعلام کرد، اما پس از مدت‌ها و با پیگیری‌های دولت سیزدهم، بالاخره در چند روز اخیر، عضو دائم سازمان همکاری‌های شانگ‌های شد.
این درحالی است که عده‌ای از صاحب نظران معتقدند که عضویت ایران در این پیمان باعث رشد اقتصادی کشور می‌شود. برهمین اساس شهریار حیدری؛ عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم معتقد است: عضویت ایران در سازمان همکاری شانگ‌های برای کشور ظرفیت اقتصادی و سیاسی منطقه‌ای و جهان ایجاد می‌کند و باعث تولید قدرت در حوزه اقتصادی و سیاسی و به دنبال آن توسعه روابط با اعضای این نهاد می‌شود.
به گزارش دانشجو، عدم به نتیجه رسیدن برجام و دست نیافتن ایران به منافع اقتصادی خود در آن، باعث عزم جدی دولتمردان سیزدهم برای حرکت به سوی شرق شد که به نظر می‌رسد عضویت دائم ایران در این پیمان استراتژیک، بسیار اهمیت داشته باشد.
در همین راستا و با توجه به مطالب مطرح شده، گفتگویی با محمدرضا مودودی؛ رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت داشتیم که مشروح آن در ادامه تقدیم می‌شود.
ایران در روز‌های گذشته به عضویت دائم پیمان شانگ‌های درآمد. تحلیل شما در مورد این مسئله چیست؟ ایران چه نقشی را می‌تواند در این پیمان ایفا کند؟
خبری مثل عضویت دائمی ایران در سازمان همکاری شانگ‌های به نظر من خبر خیلی خوبی است و این شاید اولین عضویت رسمی ما در یک ساختار و یک سازمانی با این وسعت و با این گستره باشد که می‌تواند نویدبخش اتفاقات خوبی برای اقتصاد کشور باشد. اگر ما بتوانیم از این ظرفیت خیلی خوب استفاده کنیم به این دلیل که به هر حال این نهادی که تا به امروز شکل گرفته و توانسته ظرف این مدت بالغ بر ۲۳، ۲۴ سال یا بیشتر از ۱۹۹۶ بوده، ظرفیت‌های خوبی را در جهت فعالیت‌های هم اقتصادی و هم غیر اقتصادی فراهم بکند و امروز هم مورد استقبال و اقبال خیلی از کشور‌ها هست و به نظر من اتفاق خوبی برای ایران بود که توانست بالاخره این سد محکم را بعد از نزدیک به ۱۷ سال بشکند و من فکر می‌کنم می‌توانیم امیدوار باشیم که اتفاقات خوبی رقم بخورد.
ایران در این پیمان چه نقشی را می‌تواند در جهت خنثی سازی تحریم‌ها و در جهت افزایش صادرات خودش چه بین کشور‌های عضو این پیمان و چه در کشور‌های دیگر ایفا کند؟
بحث تحریم به نظر من بحث مستقلی از موضوع عضویت ایران در چنین سازمان‌هایی است. به خاطر اینکه به هر حال تمام اعضای این سازمان‌ها همین سازمان و هم سازمان‌های مشابه، یکسری تعهدات و مسئولیت‌هایی در قبال تعهدات بین المللی خودشان دارند. تحریم می‌تواند مانع بزرگی باشد. به دلیل اینکه ما در بحث برقراری نظام بانکی همچنان یک مشکل اصلی است که نمی‌توانیم به این راحتی از کنارش بگذریم و عضویت ما در سازمان هیچوقت اجازه نخواهد داد به اینکه این بستر فراهم شود تا ما بتوانیم در رابطه با بحث برقراری روابط بانکی، بانک‌ها را دور بزنیم. این خودش بزرگترین معضلی است که تا امروز اقتصاد ما در بخش تجارت خارجی با آن مواجه بوده است. ما نیازمند این هستیم که بحث تحریم را از محل همان بحث برجام ادامه دهیم و ان شاالله به نتیجه برسیم. اما به هر حال اینکه ما در ساختاری مثل سازمان همکاری شانگ‌های عضویت پیدا کردیم، این اتصال ما را به یک اقتصاد کلانی گره می‌زند که چیزی در حدود ۲۵ درصد خشکی جهان را این کشور‌های عضو فعلی و نه ناظر بلکه عضو اصلی این سازمان هستند، تقریبا به خودشان اختصاص دادند بالغ بر سه و نیم میلیارد جمعیت در این مجموعه حضور دارند و آن‌ها بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده انرژی در دنیا هم هستند و به صورت بالقوه چیزی در حدود ۶۰۰۰ میلیارد دلار تجارت دارند که تقریبا بخش عمده اش یعنی ۵۵ درصد صادرات و ۴۵ درصد واردات است. سه تا اقتصاد اصلی این سازمان یعنی اقتصاد چین، هند و روسیه که بخش عمده‌ای تقریبا بالغ بر ۹۶، ۹۷ درصد از کل این تجارت را هم در اختیار دارند، اقتصاد‌های بزرگی هستند که تا پیش از این هم ارتباط خوبی از نظر تجاری با ایران داشتند.
اما مزیت آن بستگی به رویکرد و روحیه‌ای دارد که اعضای سازمان داشته باشند. مثلا یکی ازتعهدات شان این است که در حوزه انرژی و در حوزه زیرساخت‌ها در پروژه‌های همدیگر مشارکت کنند و این فرصت خوبی است و البته ما پیش از این هم پیمان ۲۵ ساله‌ای را با چین منعقد کرده بودیم که می‌تواند این ظرفیت را برایش ایجاد کند. به هر حال ایران با پیوستن به این سازمان می‌تواند فضای همکاری را توسعه بدهد و می‌تواند بخش جذب سرمایه خارجی که به نظر من موتور محرکه‌ای در اقتصاد مولد ما می‌تواند باشد می‌تواند هم تامین کند هم در بخش نفت، انرژی و گاز و هم در بخش صنایع هایتک ما و هم صنایع مادر ما و هم اینکه در حوزه زیرساخت‌هایی که به هر حال ما در آن ظرفیت داریم و هنوز جا برای کار دارد چه در بحث کشتیرانی چه در بحث ریلی چه در بحث فرودگاهی و هواپیمایی و چه در بحث جاده ای. همه این‌ها ظرفیت‌هایی است که می‌تواند کمک بکند به اقتصاد ایران و مخصوصا تجارت خارجی ایران و به همان دلیلی که امروز ما می‌بینیم که بحث پروژه کمربندی یک راه که در چین مطرح شده می‌تواند دوباره ایران را در مسیر درستش قرار بدهد و از این ظرفیت ترانزیتی هم برخوردار باشیم.

به نظر شما علت عدم عضویت ایران در سال‌های اخیر در این پیمان چه بود؟
از سال ۲۰۰۵ ایران به صورت رسمی تقاضای خودش را اعلام کرد که به عنوان عضو ناظر هم انتخاب شد و تمایل داشت که عضویت پیدا کند. در دو دوره دولت‌های نهم و دهم خیلی تلاش بر این بود که ما عضو این سازمان شویم و در دولت‌های یازدهم و دوازدهم کم رنگ شد. با وقوع برجام و امید به اینکه روابط ایران و غرب بتواند مقداری تسهیل شود و گرایش ما به سمت اروپا بیشتر بود، ولی در دولت سیزدهم دوباره این برگشت صورت گرفت و ما با نگاه به شرق به سمت این پیمان رفتیم. دو سه تا دلیل عمده دارد که تا پیش از این ما نتوانستیم عضویت مان را کامل کنیم. یکی اش بحث تحریم‌های ایران بود. در یک مقطعی که به هر حال، چون کشور‌های دیگر نمی‌خواستند که درگیر مسائل سیاسی مرتبط با ایران شوند از جمله خود روسیه مقداری مقاومت کردند در برابر اینکه ایران در این سازمان عضو شود و بعد هم که در سال‌های دولت دوازدهم که پیگیر عضویت بودند، مشکلی بین ایران و تاجیکستان سر مسئله سیاسی پیش آمد که به تبع آن باعث شد که تاجیکستان با عضویت ایران در این سازمان مخالفت کند و می‌دانید که هر عضو ثابت این سازمان وقتی به رسمیت شناخته می‌شود، مخالفت و موافقت خودش را با عضویت سایر اعضا اعلام کند و آن می‌تواند به سادگی وتو باشد و می‌تواند جلوی ورود کشور را بگیرد، اما با اتفاقاتی که اواخر افتاد یکی به نظر من جنگ روسیه و اوکراین بود که غرب یک مقدار با روسیه زاویه پیدا کرد و از آن طرف هم آن بحث‌هایی که امروزه و حساسیت‌هایی که وجود دارد، بحث تایوان و چین که مقداری چین را از این بابت مکدر کرده و گرایشش را به سمت تقویت این سازمان‌های آسیایی بیشتر کرده و همچنین از آنجایی که روابط ما با تاجیکستان در سال‌های اخیر تقریبا تلطیف شد و همه این موضوعات دست به دست هم داد تا سرعت بگیرد و الحمدالله ایران هم توانست به سرعت از این ظرفیت و از این فرصت استفاده کند و توافق خودش را تکمیل کند. پارسال ما تقریبا زمینه چینی اولیه را انجام دادیم. در سال ۲۰۲۱ و امسال با حضور رئیس جمهور در ازبکستان این مسئله نهایی شد و ما عضویت مان کامل شد.

اگر به عنوان جمع بندی در عرض دو دقیقه مسئله‌ای است بفرمایید.
با توجه به اینکه تقریبا در بحث پیمان‌های بین المللی در سال‌های گذشته خیلی ضعیف عمل کردیم، امیدوارم که بتوانیم با ورود و عضویت در این سازمان‌ها همان دانش ارتباط بین المللی خودمان را تقویت کنیم و هم بتوانیم از ظرفیت مشاوره کشور‌های قدرتمندی که به هر حال تجربه و پیشینیه خوبی در عرصه اقتصادی و عرصه بین المللی دارند بهره‌مند شویم و بتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم و هم اینکه با ارائه یک نقشه راه مدون بتوانیم هم جذب سرمایه خوبی انجام بدهیم و هم تجارت خودمان را درعرصه بین المللی گسترش بدهیم و خود این زمینه‌ای باشد برای اینکه بتوانیم به سایر پیمان‌ها همان طور که به اوراسیا متعهد شدیم، به بریکس هم متصل شویم و عضو این مجموعه شویم و به همین ترتیب بتوانیم پیمان‌های منطقه‌ای و پیمان‌های همسایگی خودمان را در عرصه تجارت خارجی هم ان شاالله گسترش بدهیم.