جعفر مهدی‌زاده، مدیرکل اقتصادی بانک مرکزی، در حاشیه نشست مالیات بر سود سپرده در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو در خصوص اقدامات صورت گرفته طی یکسال گذشته در جهت کنترل رشد نقدینگی گفت: دولت سیزدهم تمرکز زیادی بر کنترل کل‌های پولی دارد. نقدینگی و پایه پولی در کانون توجه دولت سیزدهم قرار دارد و بانک مرکزی هم به تبع آن توجهش را نسبت به این موضوع مضاعف کرده است. این رویکرد خودش را به شکل کاهش نرخ رشد نقدینگی در طول یک سال گذشته نشان داده است. اگر روند تغییرات نرخ رشد نقدینگی را ملاحظه بفرمایید با روندی کاهنده مواجه خواهید شد.
محددیت‌های بیشتری برای بانک‌ها لحاظ شده است
مدیر کل اقتصادی بانک مرکزی ادامه داد: از سال ۱۳۹۹ بحث‌هایی مطرح شد تحت این عنوان که خلق پول بانک‌ها ریشه اصلی رشد نقدینگی است. مقرراتی در سال ۱۳۹۹ تنظیم شد تا اجرایی شود. بعد از آن یک سری ابهاماتی از سوی بانک‌ها در رابطه با کنترل رشد ترازنامه بانک‌ها مطرح شد و در نهایت پس از رفع ابهامات، در روز‌های پایانی سال ۱۳۹۹ مقررات با شفافیت بیشتری و با چارچوب عملیاتی دقیق‌تری به شبکه بانکی ابلاغ شد. در سال ۱۴۰۰ موضوع کنترل رشد ترازنامه بانک‌ها با شدت بیشتری در دستو کار بانک مرکزی قرار گرفت و محددیت‌های بیشتری برای بانک‌ها لحاظ شده است. ایرادات مدل قبلی بر طرف شد، مقررات مورد بازبینی قرار گرفت، ضمانت‌های اجرایی در نظر گرفته شد و در نهایت رویکرد‌هایی که باعث شکل گیری باگ یا خلعی در سیستم بود برطرف شد در نتیجه مقررات جدید نظارت مجددا به شبکه بانکی ابلاغ شد. ما مشخصا از طریق کنترل رشد ترازنامه بانک‌ها این مسئله مهم خلق نقدینگی بانک‌ها را پیگیری کرده ایم.
رشد پایه پولی بدلیل اجرای طرح مرمی سازی یارانه ها بود
مهدی زاده در رابطه با رشد پایه پولی طی ماهای گذشته گفت: در رابط با خود پایه پولی هم، چون بخشی از افزایش نقدینگی از محل پایه پولی بوده است؛ در بانک مرکزی از بدو استقرار مدیریت جدید کمیته پایش پایه پولی به صورت هفتگی با ریاست قائم مقام بانک مرکزی تشکیل می‌شود. اجزاء پایه پولی، که عبارت اند از خالص دارایی‌های خارجی، خالص مطالبات از بخش دولتی و بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، هفته به هفته براساس آخرین اطلاعات رصد می‌شود. اگر هرگونه انحرافی از اهداف رخ بدهد، شناسایی می‌شود و سعی می‌شود در هفته‌های بعدی مسئله برطرف شود. اضافه کنم که ما در رابطه با کنترل کل‌های پولی یک برنامه کنترل رشد نقدینگی و پایه پولی را در هیات دولت مطرح کردیم. چارچوب آن مورد توافق اعضای هیئت دولت قرار گرفت و ما عملا در مدیریت نقدینگی سعی می‌کنیم در چارچوب آن اهداف و برنامه‌هایی که به عنوان برنامه‌های پولی بانک مرکزی به آن استناد می‌شود عمل کنیم.
وی به دلیل رشد پایه پولی طی ماه‌های اخیر اشاره کرد و گفت: برای اجراء طرح مردمی سازی یارانه‌ها نیاز بود در برخی موارد کمک شود به وزارت جهاد و کشاورزی، شرکت دولتی وارد کننده کالا‌های اساسی، داروساز‌ها و واردات مواد اولیه دارو پس یک سری کمک‌هایی کرده ایم که باعث شده است ما را تا حدی از اهداف مان دور کند، ولی قبل از اینکه وارد این حوزه شویم، توافقاتی بین بانک مرکزی و دیگر دستگاه‌ها صورت گرفت که کمک‌هایی که به شرکت‌های دولتی مشخصا برای تصویب طرح مردمی سازی یارانه‌ها می‌شود به بانک مرکزی برگردد. قائدتا اگر این مبالغی که شرکت‌های دولتی استقراض کرده اند بازگردد باید رشد نقدینگی در ماهای آتی کاهش پیدا کند.
بانک هایی که از اهداف انحراف داشته اند تذکر دریافت کرده اند
مهدی زاده در رابطه با ادامه روند کنترل رشد نقدینگی از طریق کنترل رشد ترازنامه بانک‌ها گفت: همکاران حوزه نظارت بازه زمانی نظارت‌شان را خیلی کوتاه مدت کرده اند. نظارت از بازه‌های سه ماه به بازه‌های یک ماه کاهش پیدا کرده است و هر ماه بازخورد نظارت بر فعالیت بانک‌ها را به خودشان باز می‌گردانند. مشخصا با افزایش نسبت سپرده قانونی بانک‌هایی که از آن نسبت‌های ابلاغی انحراف داشته اند تذکر دریافت کرده‌اند. با این وجود برخی موارد امکان دارد شرایط خاصی پیش بیاید به عنوان مثال کمک به شرکت‌های دارویی که در ماه‌های اخیر در جهت حل مشکل دارو صورت گرفت باعث تغیر موقت این استاندارد‌ها شد. به هر حال با توجه به شرایط خاص کشور ناچار هستیم برخی مواقع معافیت‌هایی را برای بانک‌ها لحاظ کنیم. بانک مرکزی در چارچوب مسائل مقطعی کشور انعطاف لازم را خواهد داشت، البته این‌ها همه اش مدیریت شده است.
اوراق گام ابزار تامین مالی غیر تورمی
مدیرکل اقتصادی بانک مرکزی در بخشی دیگر از صحبت هایش به اقدامات صورت گرفته در جهت حمایت از دانش بنیان‌ها اشاره کرد و گفت: در زمینه حمایت از تولید رویکرد بانک مرکزی، متمرکز بر تامین سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی بوده است. در بحث حمایت از دانش بنیان‌ها عملکرد بانک مرکزی مطلوب بوده است و تحصیلات پرداختی به شرکت‌های دانش بنیان رشد بسیار بالایی داشته است. تسهیلات دهی به شرکت‌های دانش بنیان بیش از ۱۰۰ در صد رشد داشته است. بانک مرکزی همچنین در زمینه تامین مالی غیر تورمی، اوراق گام را مطرح کرده است. عملکرد اوراق گام که به عنوان ابزار تامین مالی تولید شناخته می‌شود به شدت افزایش پیدا کرده است. در مجموع بانک مرکزی عملکرد خوبی را در راستای تحقق شعار سال داشته است. البته حتما سعی خواهیم کرد با اصلاحاتی که در شبکه بانکی انجام خواهیم داد، بتوانیم وضعیت را بهتر کنیم.