سوژه‌های تکراری و نبودن طنز در آثار ادبی دفاع مقدس یک آسیب است/ شبکۀ کتاب، قهرمانان دفاع مقدس را «چهره‌سازی» کند

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو به نقل از روابط عمومی شبکه کتاب، خسرو باباخانی، داستان‌نویس، منتقد ادبی و مدرس داستان‌نویسی در حاشیۀ این برنامه دربارۀ وضعیت آثار منتشر شده در زمینۀ دفاع مقدس و ادبیات پایداری اظهار کرد: در حوزۀ دفاع مقدس به قهرمان بازی و خشونت چه در داستان‌ها و چه در فیلم‌های به نمایش درآمده، بیشتر توجه شده است و بیشتر نویسندگان از دیدگاه دیگر به آن نپرداخته اند.

این منتقد ادبی ادامه داد: «سیاه‌نمایی» از مشکلاتی است که در بعضی از آثار دفاع مقدس وجود دارد. «جنبه‌های انسانی» یکی از مواردی است که در آثار دفاع مقدس به خصوص برای مخاطب کودک و نوجوان مغفول مانده است. جنبه‌های انسانی مانند عشق به دشمن یا عشق به مجروح است و الزاماً قرار نیست که حتما اتفاق بیفتند بلکه داستان یعنی ساختن و می‌تواند ساختۀ ذهن نویسنده و از زاویه دید متفاوتی باشد.

وی افزود: ضعف دیگری که در آثار این حوزه مشاهده می‌شود، استفاده از سوژه‌های تکراری و نبودن طنز در آثار است. برخی نویسندگان این حوزه فکر می‌کنند که باید به صورت جدی به موضوع دفاع مقدس و جنگ پرداخته شود در حالیکه استفاده از چاشنی طنز می‌تواند نوشته را برای مخاطب جذاب‌تر و خواندنی کند.

باباخانی تاکید کرد: نویسندگان جوان ما که واقعیت‌های جنگ و دفاع مقدس را از نزدیک لمس نکرده اند باید برای نوشتن در این حوزه بسیار تلاش کنند و در داستان‌های خود به جای پرداختن به روایت‌های خام، شخصیت پردازی را سرلوحۀ کار خویش قرار دهند. همۀ ما باید تلاش کنیم فرهنگ دفاع مقدس را گسترش دهیم.

سارا عرفانی، نویسنده و کارشناس کتاب نیز با اشاره به کمیت و کیفیت آثار حوزۀ دفاع مقدس، بیان کرد: کتاب‌های حوزۀ دفاع مقدس به لحاظ کمی، رشد ۳۰ درصدی داشته‌اند. همچنین باید در برابر توجه به رشد کمی کتاب‌های این حوزه به کیفیت آن هم توجه شود. کتاب‌های دفاع مقدس نباید کتاب‌های ضعیفی تلقی شوند و این آسیبی است که به آثار این حوزه وارد شده است. ما باید برای این دست از آثار هزینه کنیم که کار خوبی تولید شود. به طور مثال کتاب «جنگ و صلح» یک کتاب سفارشی است، ولی همچنان بعد از گذر زمان حرفی برای گفتن دارد.

او در خصوص فعالیت شبکه کتاب در پیشبرد اهداف آثار دفاع مقدس، گفت: شبکه کتاب، به عنوان تنها رسانۀ تخصصی حوزۀ ادبیات و نشر یکی از کار‌هایی که می‌تواند انجام دهد، چهره کردن نویسندگان خوب و قهرمانان دفاع مقدس است، زیرا به هر دو آن‌ها احتیاج داریم. ما همیشه در الگوسازی مشکل داریم، زیرا قهرمان‌هایی از دفاع مقدس داشتیم که نتوانستیم در فضای ادبیات، فیلم و هنر‌ها به درستی آن‌ها را روایت کنیم.

این نویسنده تاکید کرد: زبان و تکنیک ما ضعیف است به همین دلیل نمی‌توانیم قهرمان واقعی را به درستی معرفی کنیم. ما برای الگوسازی باید روی کیفیت کار مانور دهیم و به عنوان یک راهکار باید به سراغ معرفی کردن چهره‌ها برویم تا روایت‌ها به خوبی برای مخاطب قابل درک شوند.

علی الله سلیمی، نویسنده با اشاره به استفاده از طنز در آثار دفاع مقدس، بیان کرد: ما در بخش کودک و نوجوان بیشتر با داستان‌هایی که با تخیل و فضا‌های فانتزی مأنوس هستند، روبه‌رو هستیم. به همین دلیل وقتی موضوع داستان، دفاع مقدس باشد خیلی نمی‌توان به سمت فانتزی رفت، ولی می‌توان از طنز استفاده کرد. طنز در اینجا خنده دار نیست و بیشتر «داستان موقعیت» است و برای نوجوانان بیشتر ژانر‌های تخیلی و فانتزی استفاده می‌شود. در داستان‌های رئال هم می‌توان با یک چاشنی طنز آن را از حالت جدی خارج کرد، زیرا نوجوانان به دلیل شرایط سنی که دارند بسیاری از موارد را جدی نمی‌گیرند و دوست دارند با واقعیت‌ها به شکل خودشان برخورد کنند.

وی در ادامه، گفت: به نظرم در حوزۀ دفاع مقدس ناشرانی که دولتی هستند به دلیل آزادی عمل بیشتری که نسبت به بخش خصوصی دارند در حوزۀ آثار دفاع مقدس برای کودکان و نوجوانان مؤفق‌تر عمل کرده است، زیرا بخش خصوصی نمی‌تواند به این عرصه ورود کند. ناشران دولتی با توجه به امکاناتی که دارند طبعاً می‌توانند در بخش معرفی کتاب، برگزاری نشست ها، رونمایی‌ها و... به خوبی فعالیت داشته باشند.

گفتنی است، سلسله نشست‌های «همسایه با کتاب» به مناسبت هفتۀ دفاع مقدس با مشارکت معاونت شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران تولید و با پوشش تصویری شبکه کتاب به صورت زنده پخش شده است. علاقه‌مندان می‌توانند این برنامه را از آرشیو این تلویزیون مشاهده کنند.