نگاهی به مستند "عملیات بوکمال" / مردی که خسته نمی‌شود و مستندی که خسته کننده نیست

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، «عملیات بوکمال» نام مستندی است که در جشنواره امسال سینما حقیقت، خوش درخشید و دو جایزه مهم فنی یعنی جایزه بهترین نویسنده گفتار متن و بهترین تدوین را از آن خود کرد.

سوژه‌ای که خیلی استراتژیک است!

این مستند علاوه بر بُعد فنی، سراغ سوژه بسیار مهمی رفته و یک عملیات استراتژیک در جبهه مقاومت به نام عملیات «بادیه» را روایت کرده است. مستند «عملیات بوکمال»، روایت تصویری از این عملیات است که از ابتدای سال ۱۳۹۶ در منطقه بادیه الشام در جنوب سوریه آغاز شده و در پایان آن، شهر بوکمال از دست داعشی‌ها آزاد می‌شود.

اهمیت عملیات «بادیه» که منجر به آزادسازی شهر و گذرگاه مرزی بوکمال می‌شود را باید در گزارش‌های بین‌المللی جست‌وجو کرد؛ جایی که سنتکام، اهمیت این گذرگاه را با گذرگاهی مثل تنگه هرمز مقایسه می‌کند.

شهید سلیمانی، نقطه عطف فیلم

نقطه عطف این عملیات، ورود شهید سلیمانی به منطقه و قبول مسئولیت فرماندهی عملیات است؛ اتفاقی که سرنوشت جنگ را عوض کرده و پیروزی بسیار مهمی را برای جبهه مقاومت به همراه می‌آورد. بخش مهمی از این مستند به همین موضوع پرداخته و ورود شهید سلیمانی به منطقه را دستمایه ساخت فیلم قرار داده است.

ماجرا از این قرار است که آمریکا با احداث یک پایگاه نظامی در منطقه تنف، محاصره عمیقی دورتادور سوریه ایجاد می‌کند تا منطقه بوکمال، به عنوان تنها راه ارتباطی بین سوریه و عراق باقی بماند. از این رو، یک نبرد پنهانی برای تسلط بر این منطقه بین جبهه مقاومت و آمریکا شکل می‌گیرد. اگر آمریکا موفق می‌شد بوکمال را نیز به تسلط خود دربیاورد، عملاً هیچ راه ارتباطی بین سوریه و عراق باقی نمی‌ماند و شاید سال‌ها زحمت جبهه مقاومت برای نابودی داعش به هدر می‌رفت.

در این شرایط، شهید سلیمانی به عنوان فرمانده جبهه مقاومت وارد میدان می‌شود، او خود را به مرز عراق و سوریه می‌رساند و از آنجا به بوکمال می‌رود و به مدت ۳ ماه فرماندهی عملیات را برعهده می‌گیرد تا داعش را در بوکمال به نابودی نهایی نزدیک می‌کند. دقیقاً بعد از پیروزی در این عملیات است که شهید سلیمانی آن نامه مشهور و جهانی خود مبنی بر «پایان داعش» را می‌نویسد.

مستندی که با اطلاعات نظامی، مخاطب را خسته نمی‌کند

تاکنون مستند‌های بسیار زیادی درباره پیروزی‌های جبهه مقاومت در میدان مبارزه با داعش ساخته شده و بسیاری از آن‌ها از نظر اطلاعات فنی، کار‌های بسیار غنی بودند، اما نقطه ضعف اصلی عمده این آثار، «بسیار فنی بودن» این فیلم‌هاست. بدین معنی که کارگردان تصمیم می‌گیرد حجم بسیار بالایی از اطلاعات نظامی و سیاسی را بدون توجه به درک و فهم مخاطب از موضوع به خورد او بدهد، غافل از اینکه چنین فرم روایی مورد پسند مخاطب نبوده و او را پس می‌زند.

مستند «عملیات بوکمال» اگرچه غنی از اطلاعات نظامی است، اما حل شده در این اطلاعات هم نمی‌باشد و کارگردان با علم به اینکه مخاطبش عامه مردم است، روایتی قابل درک از ماجرا را پیش‌روی وی قرار داده است. شاید به همین دلیل است که سراغ جمعی از همرزمان شهید سلیمانی رفته و کم و کیف اطلاعات را از زبان آن‌ها بازگو می‌کند. از سویی دیگر، محور قرار دادن سردار سلیمانی کمک بزرگی به این فیلم کرده تا فیلم تبدیل به یک اثر در ژانر درمان قهرمان‌محور شود.

این فیلم توانست جایزه بهترین تدوین که یکی از جوایز مهم فنی به شمار می‌رود را از هفدهمین جشنواره سینما حقیقت دریافت کند. ساسان فلاح‌فر، حسن وزیرزاده و عباس وهاج تدوینگران این اثر هستند که هر سه سابقه ساخت مستند‌های زیادی با موضوع جبهه مقاومت را در کارنامه دارند. فلاح فر خود از کارگردانان شناخته شده است که سالهاست درباره جبهه مقاومت سوریه و عراق مستند می‌سازد.

شهید حاج قاسم سلیمانی که اکنون در آستانه چهارمین سالگرد شهادت مظلومانه‌اش هستیم، به جرأت یکی از تاثیرگذارترین چهره‌های سیاسی و نظامی در قرن ۲۱ است؛ مرد خستگی‌ناپذیر میدان مقاومت که یکی از شوم‌ترین پدیده‌های قرن ۲۱ یعنی داعش را از پای درآورد. ساخت چنین مستند‌هایی از وی نیاز امروز ماست، البته اگر به موقع ساخته و عرضه شوند. چهار سال از شهادت حاج قاسم گذشته، اما هنوز اتفاقات زیادی از زندگی ایشان بازگو نشده است. مبادا غبارِ زمان آرام آرام بر صفحات تاریخی زندگی ایشان بنشیند و این قهرمان را به ورطه فراموشی بکشاند.