روایتی خلاق از عملیات کربلای ۴ به سبک «میکروتئاتر»

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو_ زهرا قربانی رضوان؛ نمایش «دویست و هشتادمین شب سال» روایتی خلاق از عملیات کربلای۴ است. زنی به عنوان راوی خاطرات ۳۸سال قبل را مرور می‌کند و ما شاهد داستان زندگی برادر شهید او هستیم. یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین عنصر نمایش، نگاه خلاق کارگردان در اجرا اثر است. تکنیک «میکروتئاتر» که کمتر در آثار هنری شاهد آن بودیم این‌بار در تئاتر دویست و هشتادمین شب سال به بهترین صورت انجام شده است و تماشاگر را با تجربه‌ای متفاوت از تماشای تئاتر مواجه می‌کند.

میکروتئاتر به گونه‌ای است که صحنه کار تماما با ماکت‌های کوچکی ساخته می‌شود و خاطر به واسطه دوربین می‌تواند صحنه‌ها را دنبال کند. درواقع بصورت زنده و با تکنیک لایواکشن هر آنچه که در صحنه توسط بازی دهنده‌های عروسکی اتفاق می‌افتد تماشاگر روی پرده‌ای بزرگ می‌بیند. کارگردان نمایش دویست و هشتادمین شب سال در ارتباط با شیوه اجرای خاص این نمایش در گفتگو با خبرگزاری دانشجو گفت: میکروتئاتر عنوانی است که حسن معجونی روی این نوع اجرای تئاتر گذاشته است. سال ۸۶ ایشان جشنواره‌ای برگزاری کرد که قرار شد نمایش‌ها در کوچک‌ترین دکور اجرا شوند و به واسطه دوربین مخاطب ببیند در صحنه چه اتفاقی می‌افتد.

وی افزود: این شیوه میکروتئاتر نام گرفت و خیلی‌ها تلاش کردند از این شیوه استفاده کنند. من هم جز افرادی بودم که اصرار داشتم چند کار به این شیوه اجرا کنم. صحنه کار یک ماکت بسیار کوچکی است. تماشاگر به واسطه‌ی دوربین می‌تواند صحنه‌ها را دنبال کند. درواقع مخاطب می‌تواند با تکنیک لایواکشن هرآنچه که در صحنه اتفاق می‌افتد روی پرده ببیند.

پرداخت به موضوع جنگ و عملیات‌های ۸سال دفاع مقدس به واسطه تکرار آن توسط گروه‌های مختلف تئاتری و تکراری شدن تکنیک و بیان روایت اینچنین اکنون نیازمند نگاهی نو و خلاق دارد. نمایش دویست و هشتادمین شب سال روایتی از به شهادت رسیدن غواصی جوان در عملیات کربلای۴ است.

استفاده از تکنیک خلاق میکروتئاتر تماشاگر را به واقعیت درون ماجرا نزدیکتر می‌کند و این امکان را می‌دهد تا تمام ابعاد روایت به تصویر کشیده شود. یکی از نکات مثبت این نمایش روایت یک دست اثر است. روایتی که فراز و فرود‌هایی همراه کننده دارد و مرجان پورغلامحسین به عنوان نویسنده و کارگردان اثر توانسته روایتگری متفاوت برهه‌ای از تاریخ جنگ را برای مخاطب به تصویر بکشد.

یکی از عوامل مهم دیگر تلفیق تئاتر عروسکی وسینما و مشاهده پرفورمنس اجرایی در صحنه است. چشمان تماشاگر هر لحظه در صحنه به چرخش در می‌اید و نگاهی کشف‌کننده دارد. اینجاست که اثری دراماتیک و خلاق شکل می‌گیرد و مخاطب را تا انتها پای تماشای اثر نگه می‌دارد. این تکنیک نیاز به مهارت بالایی دارد، زیرا حفظ تمپو و ریتم در اثر مهم است. زمانی که صحنه‌ای تمام می‌شود بلافاصله ماکت بعدی باید آماده باشد. کارگردان برای حفظ این ریتم و خلق فضای جدید راوی را در گوشه صحنه قرار داده است که روی صندلی نشسته و خاطرات خود را مرور می‌کند.

خلق فضای بصری، آن هم نمایش جنگ و فضای درگیری‌های جنگی یکی از چالش‌های جدی است که همیشه وجود دارد. در فیلم و سریال‌های جنگی استفاده از بمب‌ها و تیرباران و مواد منفجره مرسوم است تا بیننده فضا را حس و درک کند و به واقعیت نزدیک شود. در این نمایش کارگردان با استفاده از ابزار خلاق و موسیقی تماشاگر را به فضای جنگی نزدیک کرده است. استفاده از فشفشه و نور‌های تزئینی برای نمایش انفجار با مهارت کامل انجام می‌شود همچنین استفاده از تصاویر زیرآب با دوربینی که در محفظه‌ای شیشه‌ای قرار می‌گیرد روایت غواص از درون آب را برای مخاطب ملموس‌تر می‌کند.
‌
می‌توان گفت اکنون برای بیان روایت‌های جنگی و مفهموم دفاع و پایداری هنرمندان باید به سمت ایده‌هایی نو و بیان روایتی خلاق بروند تا مخاطب حال حاضر را که انتظاری دوچندان دارد پای تماشای این آثار نگه دارند.

نمایش «دویست و هشتادمین شب سال» از ۱۹ بهمن تا ۲۵ اسفندماه ساعت ۱۹ در تالار سایه مجموعه تئاتر شهر روی صحنه می‌رود. نمایشی که با تکنیک میکروتئاتر تماشاگر را با تجربه جدیدی از تماشای تئاتر مواجه می‌کند.