بار بر زمین مانده/ وظایف نهاد‌های دولتی در لایحه‌ی عفاف و حجاب

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- محدثه حسین زاده *: لایحه عفاف و حجاب، لایحه‌ی پر رفت آمد این روز‌های مجلس و شورای نگهبان است.

این لایحه سال گذشته توسط قوه قضاییه به صورت ۶ ماده تهیه شده که در دولت به ۱۲ ماده تبدیل شد؛ سپس مجلس با تغییرات چشمگیر آن را به ۷۰ ماده رساند.

از سرگذشت پرپیچ و خم لایحه که بگذریم به محتوای آن می‌رسیم که به گفته مسئولین ۷۰ درصد آن فرهنگی و اقتصادی است؛ و در آن مسئولیت‌هایی اختصاصی برای ۳۲ دستگاه دولتی گماشته شده است. در این ایام که بحث جریمه‌های لایحه عفاف و حجاب داغ است، کمتر شاهد آن بودیم که به این بخش از لایحه پرداخته شود.

از کودکی با لایحه
در میان ۳۲ دستگاه، وزارت آموزش و پرورش یکی از مهم‌ترین نهاد‌هایی است که بعد از خانواده بیشترین تاثیر تربیت و پرورش را دارد. البته اگر «پرورشی» در کار باشد.
این نهاد به عنوان یک مرکز تربیتی در ماده ۱۲ لایحه موظف به فرهنگسازی سبک زندگی اسلامی و عفاف و حجاب در تمامی مقاطع تحصیلی است. در این زمینه شهید مطهری می‌گوید: «العلم فی الصغر کالنقش فی الحجر اختصاص به علم ندارد بلکه باید گفت التربیت فی الصغر کالنقش فی الحجر.» پاسخگویی مربیان، معلمان و مبلغان حوزه علمیه نسبت به مسئله حجاب در این بازه سنی می‌تواند به اقناع دانش آموزان کمک کند.

در این میان نباید از الگوسازی بحث حجاب برای این قشر غفلت کرد. اولین الگو برای یک دانش آموز می‌تواند معلم او باشد، اما با پدید آمدن معلم بلاگر‌ها می‌توان گفت تا حدودی این الگوسازی شکل نگرفته است. پس گزینش افرادی با صلاحیت عمومی و فرهنگ عفاف و حجاب که در ماده ۱۲ بند ۴ لایحه نیز به آن اشاره شده است در این زمینه تأثیر گذار است.

شانه پر مسولیت صدا و سیما
صدا و سیما به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزار‌های رسانه‌ای دولت برای اقناع سازی نسبت به مسئله عفاف و حجاب عملکرد ضعیفی از خود نشان داده است. این نهاد به عنوان یک رسانه فراگیر طبق ماده ۱۰ وظیفه تولید محتوای جذاب و گیرا در حوزه عفاف و حجاب را دارد؛ در واقع یکی از مسائلی که در این برهه کمتر شاهد آن بوده‌ایم. البته نمی‌توان منکر کار‌های مفید و سازنده‌ی صدا و سیما شد، اما به نظر می‌رسد شبکه‌ی خانگی گوی رقابت را از صدا و سیما دزدیده و مخاطبان چشمگیری را به خود اختصاص داده است. در حالی که تا الان این شبکه ترویج دهنده‌ی الگو‌های فردگرایانه و ضد خانواده بوده است. در بسیاری از فیلم‌های این شبکه ما تصویری از یک خانواده ایرانی_اسلامی نمی‌بینیم. با توجه ماده ۱۰ بند ۸ لایحه عفاف و حجاب، انتظار می‌رود فضای رها شده شبکه خانگی با نظارت سازمان ساترا به وضعیت مطلوبی برسد و از تولید و پخش محتوای مروج فساد و بی‌حجابی جلوگیری شود.

مسئله ممنوعیت دعوت و انعقاد قرارداد در صدا و سیما با شخصی که به ترویج بی‌عفتی می‌پردازد و سبک زندگی آن شخص مغایر با فرهنگ عفاف و حجاب است؛ در بند ۵ ماده ۱۰ به آن اشاره شده است، در واقع یکی از موضوعاتی است که به نظر می‌رسد بعضاً به آن عمل نشده است. در ایام نه چندان دور شاهد آمدن چهره‌هایی به روی آنتن صدا و سیما بوده‌ایم که در فضای مجازی خود کاملا ضد فرهنگ اسلامی بوده و بعضاً مواضعی همسو با دشمن داشته‌اند. آغوش رسانه ملی برای این افراد باز بوده بدون اینکه این اشخاص ذره‌ای از کار خود پشیمان باشند.

یک نگاه چند وجهی
با توجه به اینکه مسئله حجاب یک مسئله چند ساحتی است و جنبه‌های مختلفی دارد مثل فرهنگی، شرعی و سیاسی و غیره.. عدم توجه به ابعاد مختلف این مسئله و غفلت از جنبه‌های گوناگون آن باعث تضعیف مقوله حجاب می‌شود. در وضعیت الان مسئله فقط روسری و حجاب نیست اگرچه این موضوع هم خیلی مهم است؛ مسئله چشم‌اندازی است که با روسری و حجاب شروع میشود و آخرش با ازادی‌های بی‌قید و شرط، ازدواج سفید و لطمه به ساحت مقدس خانواده و... به ناکجاآباد می‌رسد.

اگر دستگاه‌های مختلف مسئولیت بعد فرهنگی این لایحه را بر دوش می‌کشند، مسئولیت امنیتی و سیاسی لایحه هم بر عهده نیروی انتظامی و نیرو‌های اطلاعاتی است که در ماده ۲۶ و ۳۰ به آن اشاره شده است. شاید سوال باشد مگر حجاب هم امنیتی و سیاسی می‌شود؟ بله، زمانی که بی‌حجابی هدفمند و شبکه سازی شده از طرف دشمن باشد، کار فرهنگی به تنهایی نمی‌تواند چندان تاثیر بگذارد. کارفرهنگی یک‌کار بلند مدت است و نیاز به زمان قابل توجه‌ای دارد. نباید انتظار داشت که کار فرهنگی در یک بازه کوتاه نتیجه بدهد. در واقع اصل با کار فرهنگی است، اما در شرایطی مثل بی‌حجابی هدفمند، حکومت ناچار است که یک سری اقدامات قانونی انجام دهد که بند ۳ و ۲ ماده‌های ذکر شده که ذیل وظایف نیروی انتظامی و اطلاعاتی به آن پرداخته است.

وظایف یاد شده برای این دستگاه‌ها حرف جدیدی نیست این نکات بار‌ها و بار‌ها گوشزد شده و من باب آن صحبت شده است. قدم بعدی و البته مهم بعد از تدوین و تصویب لایحه چگونگی اجرای آن است، نظارت بر این نهاد‌ها برای اجرای قوانین لایحه مسئله حائز اهمیتی است تا قوانین این لایحه نیز به قوانین متروک شده نپیوندد.

• محدثه حسین زاده ، دبیر نشریه دانشکده الهیات و معارف اسلامی انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه علامه طباطبائی

• انتشار یادداشت به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.