هنر قدسی زنان برای جهان

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو-نرگس علینقیان؛ مدتی است که نمایش آیینی «راحوما» به کارگردانی مریم شعبانی در حوزه هنری بر روی صحنه اجرا رفته است. این اثر با رویکردی متفاوت و موازی، واقعه عاشورا را از نگاهی زنانه روایت می‌کند.

در این راستا و با توجه به قرار دادن محوریت زنان در نمایش آیینی، مصاحبه‌ای با مریم شعبانی کارگردان «راحوما» داشته‌ایم.

دانشجو: ایده و سرچشمه نمایش چگونه به فکرتان رسیده است؟

شعبانی: این داستان به لحاظ آن که داستان سه واقعه تاریخی بود در پروسه تحقیقات ما که در حوزه تاریخ اسلام تحقیق می‌کنیم و همچنین نقش زنان جریان‌ساز در تاریخ اسلام و ایران و جهان، در راستای مطالعات‌مان به داستان چشمه راحوما برخورد کردیم. در واقع این چشمه به معجزه حضرت علی (ع) در نزدیکی کربلا جوشیده شده است و همینطور چشمه دیگری در سمت دیگر از کربلا که ده روز مانده تا عاشورا توسط امام حسین (ع) جوشیده شده است و در دو سویه کربلا تشنگانی سیراب شده‌اند.

این خود یک موضوع دراماتیک بود که آن را تبدیل کنیم به یک نمایشنامه و پیوند بزنیم به منابعی که در انجیل بوده است. حضرت مسیح سخنانی داشته‌اند درباره وجود امام حسین (ع) و در ارتباط با ایشان خبر‌ها و بشارت‌هایی داده‌اند. درباره مردی که بشریت را آزادی می‌بخشد و البته مظلومانه کشته می‌شود. این سبب شد تا ما اسلام و مسیحیت و پیوند آن‌ها را نشان دهیم و هم درباره امام حسین (ع) صحبت کنیم و هم درباره حضرت مسیح که از لحاظ شهادت و مظلومیت‌شان شباهتی داشتند.

البته چیزی که سبب شد تا این کار را ما در زمان کوتاهی تولید کنیم، سوگواره بین المللی نخبگان منابر شیعه در کربلا بود که به نام قمیص الحسین برگزار شد. در واقع درباره پیراهن امام حسین (ع) که توسط چندین هزار پیامبر دست به دست شده و موجب نجات آن‌ها بوده است. این نیز خود جرقه‌ای شد تا این موضوع را در نمایش خود بیاوریم و در مدت کوتاه یک ماهه از سوگواره قمیص الحسین تا شروع محرم این کار را تولید کنیم.

دانشجو: شما محوریت نمایش را حول محور زنان قرار داده‌اید. آیا این از دغدغه خاصی با توجه به اینکه شما یک کارگردان خانم هستید نشات گرفته است؟

شعبانی: بله. من، چون یک کارگردان خانم هستم، دغدغه اصلی‌ام بانوان هستند. معتقد هستم که هرچقدر زن مولد و تپنده و جریان‌ساز باشد قطعا خانواده را حیات بیشتر می‌بخشد. موضوع اصلی همه نمایشنامه‌هایی که کار کرده‌ام (بیش از ۳۰ نمایشنامه) همه حول محور زنان موفق و جریان‌ساز ایران و اسلام و جهان بوده است.

دانشجو: شما شخصیت‌های اصلی داستان را زنانی از ادیان مختلف انتخاب کرده‌اید. فلسفه پشت این انتخاب به چه صورت بوده است؟

شعبانی: بنده دوست داشتم این جهان شمول بودن امام حسین (ع) در نمایش را نشان دهم. خصوصا منابعی داریم که مسیحیان هم به امام حسین (ع) پیوستند و ایشان را حمایت کردند و یهودیانی هم در لشکر ابن سعد بودند که جریان جدی را بر ظلمی که به ایشان رفت ایجاد کردند. البته یهودیانی هم بودند که در جریان عاشورا از امام حسین (ع) حمایت کردند و آن‌ها نیز خروشی داشتند. اما آن چیزی که منابع به ما می‌رساند همان چیزی است که بر روی صحنه اجرا کردیم.

دانشجو: آیا به عنوان یک کارگردان خانم افق دید روشنی را برای اجرای نمایش‌های آیینی بدین صورت برای کارگردانان خانم که بتوانند اجرا و نویسندگی کنند می‌بینید؟

شعبانی: قطعا کم نیستند کارگردانان و نویسندگان خانمی که موفق بوده‌اند. اتفاقا به خاطر لطافت روح و به لحاظ آن که دنیای زنانه را بهتر درک می‌کنند، می‌توانند آثار لطیف و موثری را تولید کنند. به لحاظ آن که جزئی نگری‌های خاص خود را دارند. به نظر من زنان می‌توانند بسیار موثر باشند و در ولایت اجتماعی که دارند پویا عمل کنند خصوصا در فضای نویسندگی و ادبیات می‌توانند موفق باشند. قطعا هنر با قلم خانم‌ها یک روح دیگری پیدا می‌کند.

ما تلاش کردیم شعاری که داریم را عملی کنیم؛ شعار هنر قدسی زنان برای جهان. برای عملی کردن آن نیاز داریم زنان و حتی مردان همراه باشند تا هنر قدسی که نجات بخش بشریت هست را توسعه و گسترش دهیم. نه تنها در ایران بلکه در تمام جهان به واسطه این هنر قدسی و ملکوتی جهان نجات یابد.