به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو: با مشخص شدن نتایج نهایی انتخابات کنگره آمریکا که هم زمان با انتخابات ریاست جمهوری این کشور در روز پنجم نوامبر (هفته گذشته) برگزار شد، اکنون می توان گفت که جمهوری خواهان توانسته اند با تصاحب 218 کرسی در مجلس نمایندگان، اکثریت در این مجلس کنگره آمریکا را به دست آورده اند. برآوردهای مراکز نظرسنجی و شبکه های مختلف آمریکایی حکایت از آن دارد که با پایان قطعی شمارش آرا و نهایی و اعلام شدن نتایج، جمهوری خواهان خواهند توانست بین 220 تا 222 کرسی مجلس نمایندگان را به دست آورند و اکثریت بیشتری از این مجلس را به خود اختصاص دهند.
کنگره آمریکا 435 نماینده دارد و برتری عددی جمهوری خواهان آن هم فقط دو تا چهار کرسی فراتر از حد نصاب لازم، اکثریت جمهوری خواهان در مجلس نمایندگان را بسیار نزدیک و تا حدودی شکننده خواهد کرد؛ اما با توجه به پیروزی جمهوری خواهان در تصاحب اکثریت در سنا، اکنون کنترل کامل کنگره آمریکا در دست جمهوری خواهان خواهد بود و از ماه ژانویه آینده که دونالد ترامپ رسما وارد کاخ سفید شود، جمهوری خواهان خواهند توانست با کنترل دو شاخه اصلی حکومت در کشور - یعنی قوه مجریه و مقننه- سیاست های خود را راحت تر مصوب و اجرا کنند. اکنون کنگره (مجلس نمایندگان و مجلس سنا) و کاخ سفید در اختیار جمهوری خواهان است. بخش قضائی در آمریکا هم با حضور شش قاضی محافظه کار در دیوان عالی این کشور، به عقیده ناظران و کارشناسان آمریکا، تا حدود زیادی همسو با جمهوری خواهان است. به این ترتیب، منطقه خاورمیانه و کشورهای این منطقه - که به دلیل حضور یک بازیگر به نام رژیم صهیونیستی در سیاست های آمریکا جایگاه مهمی دارد- اکنون با یک آمریکای جدید و البته یکدست مواجه شده اند؛ آن هم در شرایطی که جنگ غزه وارد دومین سال خود شده و لبنان نیز شاهد تجاوزهای روزانه رژیم اسرائیل و تخریب گسترده و عمدی است. یکی از بازیگران منطقه ای که به دلیل شرایط خاص جغرافیایی، تاریخی، اقتصادی، انرژی، هویتی و سیاسی- بین المللی، از شرایط داخلی آمریکا و رویکردهای رئیس جمهور جدید این کشور متاثر خواهد شد، اقلیم کردستان عراق است. هدف این یادداشت کوتاه نیز بررسی تاثیرات اولیه انتخابات آمریکا بر اقلیم کردستان و سیاست های مسئولان این منطقه و البته نگاه برخی از نخبگان دولت ترامپ به مسئله اقلیم و کردی است.
اقلیم کردستان؛ بازیگر فرعی و موثر بر پویایی های منطقه ای
نکته اول در تحلیل آثار انتخابات آمریکا بر اقلیم کردستان، پذیرش این نکته است که این منطقه، به عنوان یک بازیگر فرعی و فروملی، تحت تاثیر پویایی های منطقه ای قرار دارد. به عبارت دقیق تر، تخاصم موجود میان ایران و آمریکا (و طبعا ایران و رژیم صهیونیستی)، رقابت های ایران و ترکیه در اقلیم کردستان عراق، تنش های امنیتی میان ایران و رژیم صهیونیستی در اربیل، روابط آمریکا و ترکیه درمورد کردهای سوریه و شرایط خاص قانونی اقلیم کردستان و حمایت تاریخی آمریکا از اقلیم کردستان، همه و همه بر اقلیم کردستان موثر است و البته به نوعی از آن تاثیر می گیرد. در این چارچوب می توان گفت اگر مدیریت تنش میان ایران و آمریکا محقق شود، نفوذ ایران در عراق و اقلیم کردستان، کمتر باعث تحریک حساسیت های آمریکا شود و در عوض این اسرائیل خواهد بود بود که برای ضربه به ایران از مسیر اربیل تمرکز خواهد کرد. هر نوع تشدید تنش میان ایران با آمریکا و رژیم اسرائیل نیز بر امنیت اقلیم و استقلال عمل آن موثر خواهد بود. در مجموع می توان گفت با توجه به سیاست تاریخی آمریکا در قبال اقلیم کردستان، به احتمال زیاد این منطقه همچنان به عنوان یک وزنه تعادلی بالقوه برای تعدیل نفوذ ایران و ترکیه و البته به صورت یک مکان استراتژیک برای ادامه حضور نظامی ایالات متحده، نقش مهمی در سیاست های آمریکا خواهد داشت.
رژیم صهیونیستی و نگاه خاص به کردها و اقلیم کردستان
در مورد خاص اقلیم کردستان و نوع نگاه برخی صهیونیست های دست راستی در دولت فعلی نتانیاهو نیز باید گفت نفوذ اسرائیل بر استراتژی خاورمیانه ای آمریکای ترامپ، به ویژه با توجه به درگیری های مداوم، ممکن است منجر به نتایج سیاست های خاصی شود. در این زمینه نباید فراموش کرد که برخی از تفکرات در اسرائیل، معتقد به حمایت ویژه از اقلیم کردستان هستند و این رژیم یکی از معدود بازیگرانی بود که از همه پرسی سال 2017 برای استقلال اقلیم کردستان، حمایت کرد! گدعون ساعر، وزیر امور خارجه جدید رژیم اسرائیل، نیز در سخنان اخیر خود بر اقلیم کردستان و شرایط خاص کردهای سوریه برای تضعیف دولت های مرکزی حساب ویژه ای باز کرده است. او تاکید کرده: «اسرائیل باید با مطالعه منطقه از اقلیت ها حمایت کند». او به صراحت اعلام کرده: «می خواهم بر اقلیت کرد تمرکز کنم؛ آنها متحد ما به حساب می آیند و باید مستقل شوند. ما باید از نظر نظامی، امنیتی و سیاسی با آنها متحد شویم! مردم کرد به عنوان یک ملت بزرگ، یکی از ملت های بدون استقلال سیاسی است. اسرائیل باید روابط خود را با کردها تقویت کند».
حلقه اول ترامپ و نگاه خاص به اقلیم کردستان عراق
ترامپ در گام اول انتصابات خود دو فرد خاص را به سمت های مهم منصوب کرده که بررسی نگاه آنها بسیار حائز اهمیت است. این دو فرد عملا اقلیم کردستان را سنگر اصلی در برابر نفوذ ایران می دانند و در دولت آینده آمریکا نقش های اصلی سیاست خارجی را ایفا خواهند کرد.
مایکل والتز به عنوان مشاور امنیت ملی و مارکو روبیو به عنوان وزیر امور خارجه ترامپ معرفی شده اند. هرچند این انتصاب وزیر امور خارجه نهایی نیست و باید به تایید سنای آمریکا برسد، اما پست مشاور امنیت داخلی یک پست کلیدی در کاخ سفید است که انتصاب در آن نیازی به تایید سنا ندارد. با توجه به ترکیب مجلس سنا نیز امکان رای آوردن مارکو روبیو بسیار زیاد است. والتز، افسر بازنشسته نیروهای ویژه ارتش ایالات متحده، یکی از اعضای گروه کرد در کنگره ایالات متحده است. او در سال 2021 به مناسبت سی امین سالگرد عملیات تامین آسایش (عملیات سال 1991 میلادی آمریکا علیه رژیم صدام حسین در دفاع از کردها) قطع نامه ای را ارائه کرد که از «مشارکت مهم ایالات متحده و کردستان عراق» حمایت می کرد؛ هرچند این قطع نامه در نهایت تصویب نشد. او همچنین در آگوست 2022، به همراه دو نفر دیگر از نمایندگان کنگره نامه ای به آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، نوشت و از دولت بایدن خواست از حکومت اقلیم کردستان در برابر فشار برای محدودکردن تولید انرژی حمایت کند و مدعی شده بود این فشار از سوی ایران و احزاب طرفدار ایران در بغداد بر اقلیم کردستان وارد می شود. همچنین در فوریه 2023، والتز به همراه دو نماینده دیگر کنگره به جو بایدن نامه نوشتند و درخواست کردند کاخ سفید حمایت بیشتری از اقلیم کردستان در مناقشاتش با بغداد، داشته باشد و در عین حال خواستار سیاست سخت تر در قبال عراق برای مقابله با نفوذ قوی ایران شدند. در این نامه مهم به موفقیت تهران در دادگاه عالی فدرال عراق و تبدیل ادعایی آن به ابزار نفوذ ایران اشاره شده است. والتز در این نامه پیشنهاد تحریم هایی را علیه فایق زیدان، رئیس شورای عالی قضائی عراق، داد و او را «ابزار نفوذ ایران» خواند. دادگاه عالی فدرال عراق در آن مقطع چندین حکم مهم علیه اقلیم کردستان صادر کرد. یکی از این احکام مربوط به صادرات نفت اقلیم کردستان بود که دادگاه آن را خلاف قانون اساسی توصیف کرد. والتز، همراه با دیگر اعضای کنگره در سپتامبر 2023، از طریق نامه ای رسمی به جو بایدن، خواستار اقدام علیه آنچه «رفتار غیرقابل قبول» گروه های وابسته به ایران در عراق با حکومت اقلیم کردستان خواندند، شده است. همچنین «بیان سامی عبدالرحمن» نماینده اقلیم کردستان در ایالات متحده، در 28 مارس 2023 با مایکل والتز نیز دیدار و در مورد حمایت آمریکا از صادرات نفت اقلیم مذاکره کرده بود. به طور کلی با بررسی مواضع سیاسی و حقوقی والتز می توان گفت او خواستار استقلال عمل بیشتر دولت اقلیم کردستان دربرابر بغداد و تهران، آزادی صادرات نفت از اقلیم و عدم توجه به فشارهای بغداد، فشار بیشتر آمریکا به بغداد برای انعطاف در مورد اقدامات اقلیم کردستان و کاهش نفوذ ایران در عراق و حمایت از شرکای آمریکا در کردستان است. عمده مواضع او نیز به مسئله انرژی و صادرات نفت اقلیم کردستان از مسیر ترکیه ارتباط دارد. برخی تحلیلگران کرد و ترکیه ای، مواضع و اقدامات والتز را به تلاش های لابی گرانه مسرور بارزانی در واشنگتن دی سی مرتبط می دانند. مسرور بارزانی در نامه ای به مایک والتز، خواستار لابی علیه منافع ایران در عراق شد و نهادهای دولتی عراق را متهم کرد که به ابزار ایران تبدیل شده اند.
مارکو روبیو نیز اقلیم کردستان را به عنوان یک شریک استراتژیک و کلیدی در مهار فعالیت های منطقه ای ایران می داند و از استقرار مجدد بالقوه نیروهای آمریکایی در منطقه کردستان برای حفظ حضور نظامی آمریکا در عراق، حمایت کرده است. روبیو در زمان ریاست جمهوری ترامپ در سال 2017، از دولت ترامپ به دلیل بی برنامه بودن در قبال کردها انتقاد کرده بود. او مدعی شده بود: «ایران با کارکردن از طریق شبه نظامیان شیعه به هدف خود، یعنی تفرقه انداختن میان کردها و افزایش نفوذ و قدرت به قیمت ازدست دادن آمریکا و متحدان آن، دست یافته است». روبیو پس از همه پرسی استقلال اقلیم کردستان گفته بود: «من از مردم کردستان نمی خواهم که امیدهای خود به استقلال را کنار بگذارند». به نوشته منابع رسانه ای متعدد، دیدگاه روبیو درباره همه پرسی و استقلال کردستان با دیدگاه های وزارت امور خارجه مغایر بوده است. او که سابقه سفر به اقلیم کردستان را دارد، در یک نشست در موسسه هادسون (سال 2016) که یک اندیشکده سیاست خارجی متمایل به جمهوری خواهان است، نظرات خاندان بارزانی نسبت به استقلال کردستان را ستایش کرده بود. در مجموع می توان گفت هردو سیاستمدار که به مواضع جنگ طلبانه خود در سیاست خارجی شهرت دارند، از نزدیک با لابی های حکومت اقلیم کردستان، به ویژه آنهایی که با مسرور بارزانی مرتبط هستند، همکاری کرده اند. به طور قابل توجه، ارتباط قوی آنها با گروه های طرفدار اسرائیل نشان می دهد که ممکن است حکومت اقلیم کردستان را به عنوان یک دارایی استراتژیک برای مقابله با نفوذ ایران و ترکیه بدانند؛ چشم اندازی که با استراتژی منطقه ای اسرائیل همسو است.
علی فرهمند