به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، آیا واقعا شب اول دی طولانی‌ترین شب سال و روز اول دی کوتاه‌ترین روز است؟ کاظم کوکرم در مورد شب یلدا و معنای آن در علم نجوم اظهار داشت: امسال شب یلدا قاعدتاً باید جمعه شب ۳۰ آذر برگزار شود که برای بسیاری مناطق نیمکره شمالی کره زمین، طولانی‌ترین شب سال هم هست.
وی ادامه داد: وقتی به شب یلدا می‌رسیم از نظر نجومی خورشید به نقطه انقلاب زمستانی در کره آسمان می‌رسد؛ نقطه انقلاب زمستانی نقطه‌ای است که خورشید در آن بیشترین پیشروی را در نیمکره جنوبی آسمان از دید ناظر زمینی دارد؛ یعنی در زمانی که انقلاب زمستانی رخ می‌دهد، خورشید از هر زمان دیگری به قطب جنوب آسمان نزدیک‌تر و از قطب شمال آسمان دورتر شده است.
به عبارت دیگر در روزی که خورشید به انقلاب زمستانی می‌رسد در لحظه ظهر سایه‌ها، بیشترین کشیدگی را نسبت به ظهر دیگر روز‌های سال دارند. به این شکل که اگر ما یک شاخصی (مانند یک شاقول یا میله‌ای که عمود به زمین نصب شده باشد) را در لحظه اذان ظهر در نظر بگیریم، در تمام سال در لحظه ظهر این شاخص سایه‌ای دارد، ولی در روز انقلاب زمستانی این سایه به بلندترین مقدار می‌رسد که ناشی از کمترین ارتفاع خورشید در لحظه ظهر برای ساکنان نیمکره شمالی زمین است.
شب یکم دی در تهران، یک ثانیه طولانی‌تر از شب یلداست
این منجم آماتور توضیح داد: لحظه‌ای که خورشید به نقطه انقلاب زمستانی می‌رسد امسال در روز یکم دی ماه واقع شده است؛ یعنی حوالی ساعت ۱۲ و۵۰ دقیقه ظهر به وقت ما در ایران، خورشید به نقطه انقلاب زمستانی می‌رسد. بعضی سال‌ها لحظه رسیدن خورشید به انقلاب زمستانی ۳۰ آذر و بعضی سال‌ها اول دی است.
وی تاکید کرد: اینکه این لحظه در اواسط روز اول دی واقع شده است، باعث می‌شود یک اتفاق جالب رقم بخورد و نتیجه اینکه برای مثال در تهران، شب یکم دی امسال تقریبا یک ثانیه بلندتر از شب یلدا می‌شود که ۳۰ آذر و جمعه شب است. در حالیکه تقریبا در بسیاری شهر‌های ایران طول شب در سی‌ام آذر و یکم دی تقریبا یکسان است.
پس هم جمعه شب یعنی ۳۰ آذر و هم شنبه شب یعنی یکم دی، هر دو بلندترین شب سال در طول سال ۱۴۰۳ خواهند بود، بلکه برای بعضی شهرها و از جمله در تهران شنبه شب یک ثانیه حتی بلندتر هم هست؛ بنابراین شب ۳۰ آذر ماه، یعنی شب یلدای امسال به تنهایی بلندترین شب سال نیست و ما امسال دو شب یلدا به لحاظ تئوری و محاسبات نجومی داریم.
یلدای ۱۴۰۳ به وقت اضافه کشیده می‌شود
این روزنامه نگار علم در پایان یادآور شد: از فردای یکم دی ماه یعنی از دوم دی ماه به تدریج طول روز شروع شروع به به بلند شدن می‌کند و طول شب کوتاه و کوتاه‌تر می‌شود و این روند تا سی و یکم خرداد و یکم تیر ماه سال آینده ادامه دارد. آن زمان ما به بلندترین روز سال و کوتاه‌ترین شب سال می‌رسیم و این چرخه در طبیعت سالیان سال وجود دارد و در تقویم هجری شمسی با نهایت دقت محاسبه می‌شود که این از جذابیت‌های تقویم و دانش نجوم است.