به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، بی‌شک لاستیک جزو مهم‌ترین اجزای یک وسیله نقلیه به شمار می‌رود چراکه تنها نقطه تماس آن با سطح جاده است. هرگونه مشکل در کیفیت و ساختار لاستیک می‌تواند ایمنی سرنشینان و سایر کاربران جاده را به خطر بیندازد و به همین خاطر انتخاب لاستیک خوب و باکیفیت اهمیت بالایی خواهد داشت. از طرف دیگر افزایش قیمت لاستیک باعث شده برخی رانندگان نسبت به تعویض به موقع لاستیک سستی کنند و حتی زمانی که آج آن به‌طور کامل از بین رفته هم لاستیک را به کار گیرند؛ اما اگر به دنبال تعویض لاستیک خودرو هستید همراه ما باشید تا با بهترین زمان تعویض لاستیک خودرو آشنا شوید.
چه زمانی لاستیک خودرو باید تعویض گردد؟
تصور کنید با سرعت ۹۰ کیلومتر در ساعت در حال رانندگی هستید. باران در حال باریدن است و ناگهان یک سگ در جلوی خودروی شما ظاهر می‌شود و شما سریعاً ترمز می‌کنید… آنچه که بعد از این لحظات رخ می‌دهد به وضعیت لاستیک خودرو بستگی خواهد داشت؛ اما این لحظه‌ای نیست که بدانید نیازمند لاستیک‌های جدید هستید! بسیاری از رانندگی به فکر تعویض لاستیک خودرو نیستند و تنها زمانی این کار را انجام می‌دهند که خودرو در شرایط وخیمی گرفتار شده و یا شدیداً ترمز کنند. بد نیست بدانید حدود ۹ درصد از تصادفات خودرو به لاستیک وسایل نقلیه مربوط است. به همین خاطر بررسی ماهانه استهلاک لاستیک‌ها ضروری است.
باید به این نکته دقت کنید که تعویض لاستیک خودرو فقط به کارکرد آن وابسته نیست. در واقع احتمال دارد تنها چند ماه از خرید لاستیک نو گذشته باشد، اما این لاستیک به دلیل برخورد با جدول کنار خیابان و یا حتی کیفیت بد متریال تولیدی پوسته پوسته شده و یا پارگی سطحی داشته باشد. در این حالت باید به فکر لاستیک جدید برای خودرو بود. نکته دیگر بررسی عمق آج لاستیک است که با گذشت زمان مستهلک می‌شود. اگر عمق آج لاستیک بسیار کم شده باشد باید در اسرع وقت لاستیک‌ها را تعویض کرد. همچنین درصورتی‌که از عمر لاستیک مدت‌زمان زیادی بگذرد به دلیل وجود خطراتی همچون ترکیدگی ناگهانی باید لاستیک را با نمونه‌های تولید روز جایگزین نمود.
نشانه‌های فرسودگی لاستیک خودرو که نباید نادیده گرفته شوند
الگوی استهلاک لاستیک می‌تواند چیز‌های زیادی درباره وضعیت سلامت بخش‌های مختلف خودرو از جمله سیستم تعلیق، شاسی و… را نشان دهد. از جمله نشانه‌های فرسودگی لاستیک خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کاهش عمق آج لاستیک
آج لاستیک هم به بهبود چسبندگی و کشش خودرو کمک می‌کند و هم شاخصی برای نشان دادن بهترین زمان تعویض لاستیک خودرو است. یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای بررسی عمق آج لاستیک استفاده از یک سکه آهنی است و با قرار دادن بین آج لاستیک می‌توان به عمق آن پی برد. درصورتی‌که عمق آج بسیار کمتر از حالت مطلوب باشد زمان تعویض لاستیک فرا رسیده است.
دیدن نشانگر‌های استهلاک لاستیک
شرکت‌های تولید کننده لاستیک، برخی نشانگر‌های مخصوص را روی لاستیک‌ها تعبیه کرده‌اند. این نشانگر‌ها معمولاً زمانی پدیدار می‌شوند که عمر لاستیک به پایان رسیده و آج‌ها ساییده شده باشند. با دیدن این نشانگر‌ها در روی لاستیک متوجه خواهید شد که باید لاستیک جدیدی را خریداری کنید.
ساییدگی نابرابر لاستیک‌ها
رانندگی پرفشار و پرسرعت، مشکلات سیستم تعلیق و شاسی و… می‌توانند فرایند استهلاک لاستیک را تسریع کنند. درصورتی‌که متوجه ساییدگی نابرابر لاستیک‌ها شدید ضمن اینکه باید به فکر خرید لاستیک نو باشید، باید قسمت‌های یاد شده از خودرو را نیز بررسی نمایید تا هرگونه مشکل در اجزای مختلف از جمله سیستم تعلیق، شاسی و فرمان را رفع نمایید.
وجود ترک و برآمدگی در روی لاستیک
اگر هنگام بررسی ظاهری لاستیک متوجه وجود ترک‌ها و برآمدگی‌هایی روی دیواره یا پهنای لاستیک شدید باید در اسرع وقت نسبت به تعویض لاستیک اقدام کنید. رانندگی با چنین لاستیک‌هایی خطر ترکیدن و از دست دادن کنترل وسیله نقلیه را در پی خواهد داشت.
لرزش خودرو
وجود لرزش در خودرو می‌تواند دلایل متنوعی داشته باشد که یکی از آنها پایان عمر لاستیک است. اگر ریشه لرزش خودرو بخش‌هایی همچون فرمان، سیستم تعلیق، دسته‌موتور و… نبود پس به احتمال زیاد عمر لاستیک به پایان رسیده است.
چگونه با اندازه‌گیری عمق آج لاستیک، زمان تعویض آن را تشخیص دهیم؟
راحت‌ترین راه برای این کار و فهمیدن اینکه بهترین زمان تعویض لاستیک خودرو فرا رسیده یا خیر، استفاده از یک سکه است. در این روش ابتدا یک سکه را بین آج لاستیک قرار می‌دهیم و اگر لبه سکه بالاتر از سطح آج باشد لاستیک فرسوده شده و بهترین زمان تعویض آن فرا رسیده است. نکته دیگر اینکه بین آج‌های لاستیک نوار شاخصی وجود دارد که پدیدار شدن آنها حاکی از فرسودگی لاستیک و فرا رسیدن زمان تعویض خواهد بود. عمق آج لاستیک معمولاً حدود ۶ میلی‌متر است و اگر این رقم کمتر از ۲ میلی‌متر باشد به معنی فرا رسیدن زمان تعویض لاستیک خواهد بود.
عوامل مؤثر بر کاهش عمر لاستیک خودرو و راه‌های پیشگیری
در ادامه به اصلی‌ترین عوامر مؤثر در کاهش عمر لاستیک خودرو اشاره خواهیم کرد.
نوع لاستیک
لاستیک‌های تابستانی، زمستانی و چهارفصل طول عمر متفاوتی دارند چراکه از متریال مختلفی استفاده کرده‌اند. بر این اساس معمولاً طول عمر لاستیک‌های تابستانی کمتر از نمونه‌های دیگر است و دلیل اصلی آن را می‌توان فشار بیشتری دانست که در فصل گرما تحمل می‌کنند.
سبک رانندگی
افرادی که با سرعت زیاد رانندگی می‌کنند و معمولاً حرکات نمایشی انجام داده و تیک آف می‌کشند باید انتظار استهلاک بالاتر لاستیک‌ها را داشته باشند. طبیعی است هرچقدر سایش لاستیک با مسیر بیشتر باشد زودتر مستهلک خواهد شد.
آب‌وهوای محل زندگی
آب‌وهوای بسیار گرم و بسیار سرد روی کیفیت لاستیک تأثیر منفی داشته و عمر آنها را کاهش می‌دهند. در چنین شرایطی مواد پلیمری بکار رفته در لاستیک‌ها تحت تأثیر قرار خواهند گرفت.
حمل بار‌های سنگین
هر لاستیکی ظرفیت حمل بار مشخصی دارد و اگر از میزان مجاز تجاوز نماید علاوه بر احتمال ترکیدگی و پارگی، عمر لاستیک نیز زودتر به پایان خواهد رسید. همواره سعی کنید حداقل بار ممکن را با خودرو حمل کنید تا هم طول عمر قطعات مختلف از جمله لاستیک‌ها، سیستم تعلیق و… افزایش یابد و هم مصرف سوخت خودرو نیز کمتر شود.
فشار باد لاستیک‌ها
عدم تنظیم به موقع فشار باد لاستیک‌ها می‌تواند تأثیر منفی روی طول عمر آنها داشته باشد. اگر باد لاستیک بیش از حد باشد احتمال ترکیدن و پارگی آن افزایش یافته و کنترل خودرو نیز دشوار خواهد شد. کم بودن باد لاستیک هم اصطکاک آن با جاده را افزایش داده و فرسایش بیشتر را در پی دارد.
مسیر‌های رانندگی
طبیعتاً عمر لاستیک‌های خودرویی که فقط در مسیر‌های آسفالت باکیفیت تردد می‌کند بیشتر از لاستیک خودرو‌هایی خواهد بود که در جاده‌های ناهموار و خاکی رفت‌وآمد می‌کنند. در چنین مسیر‌های اصطکاک بالایی بین لاستیک و مسیر وجود دارد و لاستیک سریع‌تر ساییده می‌شود.
تأثیر تنظیم باد لاستیک بر افزایش طول عمر و عملکرد آن
یکی از ساده‌ترین و درعین‌حال مهم‌ترین کار‌ها برای افزایش طول عمر لاستیک بررسی منظم فشار باد لاستیک است. توصیه می‌شود هر ماه یک‌بار این کار را انجام دهید. درصورتی‌که فشار باد لاستیک خیلی کم یا خیلی زیاد باشد موجب تسریع در استهلاک لاستیک خواهد شد و علاوه بر آن مشکلاتی همچون ریسک پارگی و ترکیدگی لاستیک، دشواری در کنترل وسیله نقلیه، افزایش مصرف سوخت خودرو و… را در پی خواهد داشت. برخی از خودرو‌های امروزی به سیستم پایش فشار باد لاستیک TPMS مجهز هستند که هرگونه تغییر غیرعادی در فشار باد لاستیک را به اطلاع راننده می‌رساند.
چه عواملی در جاده‌ها به فرسایش سریع‌تر لاستیک خودرو منجر می‌شوند؟
جنس مسیر، موانع موجود در آن، طراحی جاده و… می‌توانند روی فرسایش و بهترین زمان تعویض لاستیک خودرو تأثیر مستقیم داشته باشند. طبیعی است که تردد در مسیر‌های آسفالته و با حداقل پیچ و خم باعث افزایش طول عمر لاستیک خودرو می‌شود، اما اگر همان خودرو در مسیر‌های ناهموار و خاکی با پیچ و خم‌ها زیاد و سرعت‌گیر‌های گوناگون حضور داشته باشد لاستیک استهلاک بالاتری خواهد داشت. اگر کف جاده سنگ‌ریزه‌های فراوانی وجود داشته باشد و مکرراً ترمز بگیرید، اصطکاک بالای لاستیک و سنگ‌ریزه موجب سایش بیشتر لاستیک خواهد شد.
تأثیر وزن خودرو و بار بر زمان تعویض لاستیک
همان‌طور که گفته شد، به منظور افزایش طول عمر لاستیک باید کمترین بار ممکن را به همراه داشت. بار اضافی باعث ایجاد فشار مضاعف روی لاستیک شده و استهلاک آن را بیشتر می‌کند. این کار همچنین مصرف سوخت بیشتری را در پی خواهد داشت. اگر دیواره لاستیک را نگاه کنید اعداد و حروفی را خواهید دید که هریک معنای خاص خود را دارند. یکی از این علائم به حداکثر وزنی اختصاص دارد که یک لاستیک تحمل می‌کند. رعایت این محدوده مجاز اهمیت زیادی دارد، زیرا درصورتی‌که وزن بیش از حد مجاز را روی لاستیک اعمال کنید امکان ترکیدگی آن وجود خواهد داشت. معمولاً اکثر خودرو‌های سواری توانایی تحمل وزن بین ۳۳۰ تا ۱۰۵۰ کیلوگرم را دارند.
چرا باید لاستیک‌های جلویی زودتر از لاستیک‌های پشتی تعویض شوند؟
با توجه به اینکه اکثر خودرو‌های تولیدی در کشورمان از نوع محرک جلو FWD هستند بنابراین باید آنها را زودتر از لاستیک‌های پشتی تعویض کرد. علت این کار هم به استهلاک بالاتر لاستیک‌های جلو مربوط می‌شود، زیرا این لاستیک‌ها قدرت پیشرانه را دریافت می‌کنند و امکان هرزگردی و اصطکاک بیشتر با سطح جاده وجود دارد. از طرف دیگر چرخش فرمان به ویژه در حالت درجا نیز باعث می‌شود لاستیک‌های جلویی زودتر ساییده شوند. البته به این نکته باید دقت کرد که میزان استهلاک لاستیک‌های پشتی در خودرو‌های دیفرانسیل عقب RWD بیشتر از خودرو‌های دیفرانسیل جلوست. از جمله چنین خودرو‌هایی می‌توان به پیکان، روآ و آریسان ۱ اشاره کرد.
نکاتی برای مراقبت از لاستیک خودرو در مناطقی با آب‌وهوای نامساعد
همان‌طور که گفته شد آب‌وهوای نامساعد تأثیر بیشتری روی عمر لاستیک دارند به گونه‌ای که دمای بسیار بالا یا پایین می‌تواند خواص متریال بکار رفته را دستخوش تغییر کرده و استهلاک زودتر لاستیک را به همراه داشته باشد. این امر می‌تواند روی تخمین بهترین زمان تعویض لاستیک خودرو اثرگذار باشد.
تنظیم منظم فشار باد لاستیک‌ها
با اینکه فشار باد لاستیک‌ها باید همواره بررسی و تنظیم شود، اما این کار در شرایط هوایی نامساعد اهمیت بالاتری دارد.
انبار کردن مناسب لاستیک
معمولاً در فصل زمستان از لاستیک‌های مناسب این فصل استفاده می‌شود و لاستیک‌های تابستانی و چهارفصل انبار می‌شوند. شرایط نگهداری این لاستیک‌ها باید ایده آل باشد و محیط خشک و نسبتاً خنکی برای آنها در نظر گرفته شود.
رعایت الزامات سازنده
اعمال فشار بیش از حد روی لاستیک، حمل بار اضافه و… می‌تواند عمر لاستیک را کوتاه کند. این امر به همراه شرایط نامساعد آب‌وهوایی فشار مضاعفی به لاستیک وارد خواهد کرد.
عدم به‌کارگیری مواد شیمیایی مضر برای لاستیک
پس از رانندگی در برف و باران، رانندگان به دنبال شست و شوی خودروی خود خواهند بود، اما استفاده از مواد شیمیایی قوی می‌تواند تأثیر مخرب روی لاستیک‌ها داشته باشد.
پارک کردن خودرو در محیط سربسته و پارکینگ
از آنجایی که دمای هوا در زمستان و به ویژه در شب بسیار کاهش می‌یابد بنابراین پارک کردن خودرو در محیط‌های سربسته می‌تواند طول عمر لاستیک را افزایش دهد.
تمیز کردن منظم لاستیک‌ها
شهرداری‌ها برای ذوب شدن سریع یخ‌ها اقدام به نمک‌پاشی در سطح خیابان‌ها و جاده‌ها می‌کنند. عدم شست و شوی بدنه و لاستیک پس از رانندگی در چین شرایطی می‌تواند باعث زنگ‌زدگی بدنه و کاهش عمر لاستیک شود؛ بنابراین ضروری است در این فصل حتماً لاستیک‌ها را تمیز نگه دارید.
عمر مفید لاستیک خودرو چقدر است؟
عوامل زیادی از جمله کیفیت لاستیک، مسیر تردد خودرو، سبک رانندگی، شرایط آب‌وهوایی محل زندگی و… روی طول عمر یک لاستیک تأثیر دارند، اما به‌طور کلی عمر مفید لاستیک خودرو بین ۴۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر اعلام شده است. شاید برخی مالکان با لاستیک‌های خودرو کارکرد بیشتری را نیز ثبت کرده باشند، اما رقمی که گفته شد استانداردی است که معمولاً از طرف شرکت‌های تولید کننده لاستیک اعلام می‌شود. دقت به این نکته ضروری است که لاستیک‌های تابستانی اندکی طول عمر کمتری داشته و با آنها می‌توان بین ۴۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر رانندگی کرد. این رقم برای لاستیک‌های زمستانی و چهارفصل تا ۵۵ و ۶۰ هزار کیلومتر هم خواهد رسید. نکته دیگر اینکه هر لاستیک با تاریخ تولید و انقضای مشخصی عرضه می‌شود و برای آگاهی از آن می‌توانید به دیواره لاستیک نگاه کنید. لاستیک‌ها جدای از حداکثر کارکرد مشخص، طول عمر حدود ۳ تا ۵ سال دارند و پس از گذشت این مدت حتی اگر استفاده نشده باشند نیز باید تعویض شوند.
آیا تاریخ تولید لاستیک بر زمان تعویض آن تأثیر دارد؟
بله آگاهی از تاریخ تولید و انقضای لاستیک بسیار مهم است چراکه با گذشت زمان مشخصی از تاریخ تولید لاستیک، چیزی بین ۳ تا ۵ سال، لاستیک باید تعویض شود حتی اگر کار نکرده باشد. تاریخ تولید لاستیک به‌صورت کدی چهاررقمی روی دیواره آن درج می‌شود. در کنار این ارقام سه حرف DOT نوشته شده و دو رقم اول سال هفته تولید لاستیک و دو رقم بعدی هم سال تولید لاستیک را نشان می‌دهد. به‌طور مثال اگر روی دیواره لاستیکی DOT ۳۴۲۲ را مشاهده کنید به معنی تولید لاستیک در هفته سی و چهارم از سال ۲۰۲۲ بوده است.
شاید از خود بپرسید چرا اطلاع از تاریخ تولید لاستیک مهم است. باید دانست شاید یک لاستیک از نظر ظاهری بی‌عیب و نو باشد، اما مدت‌زمان زیادی در انبار باقی بماند. در این حالت کیفیت متریال لاستیک با گذشت زمان افت کرده و شاید ساختار‌های آن دچار فرسودگی شوند. در چنین شرایطی بهتر است لاستیک‌هایی را که از تاریخ تولید آنها زمان زیادی گذشته را انتخاب نکنید و به دنبال لاستیک‌هایی با تاریخ تولید جدید باشید.