به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، به گفته دانشمندان، بذر بیماری اسکیزوفرنی ممکن است در اولین لحظات زندگی انسان کاشته شود و اکنون دانشمندان کشف کرده‌اند که یک تغییر ژنتیکی در دوران جنینی با ابتلا به اسکیزوفرنی مرتبط است.
به نقل از اس‌ای، این کشف از سوی گروهی از محققان به رهبری ادواردو مائوری (Eduardo Maury)، پزشک و دانشمند دانشکده پزشکی هاروارد که داده‌های ژنتیکی از نمونه‌های خون تقریباً ۲۵ هزار فرد مبتلا به اسکیزوفرنی یا بدون اسکیزوفرنی را بررسی کردند، به دست آمد.
در حالی که این دو تغییر ژنتیکی نیاز به تأیید بیشتری دارند، یافته‌ها این ایده نوظهور را تقویت می‌کند که بذر اسکیزوفرنی همیشه ارثی نیست، با این حال ممکن است مدت‌ها قبل از اینکه کسی به دنیا بیاید، رقم زده شود. اگر چنین باشد، پنجره‌ای را به روی پیشگیری اولیه این بیماری باز می‌کند.
اسکیزوفرنی یک اختلال عصبی جدی است که از ترکیب پیچیده‌ای از عوامل ژنتیکی و محیطی ناشی می‌شود و رویداد‌هایی مانند ترومای دوران کودکی یا عفونت‌های ویروسی احتمالاً در آن نقش دارند و خطر ابتلا به علائم هذیانی یا اختلال تفکر را در آینده در زندگی افزایش می‌دهند.
اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی (Schizophrenia) که با نام روان‌گسیختگی نیز شناخته می‌شود، یک اختلال روانی است که با دوره‌های مداوم یا عودکننده روان‌پریشانه مشخص می‌شود. علائم اصلی آن شامل توهم، غالبا توهم شنیداری، هذیان و اختلال تفکر است. علائم دیگر آن عبارتند از کناره‌گیری اجتماعی، کاهش ابراز عواطف و بی‌تفاوتی. این علائم معمولاً به تدریج بروز پیدا می‌کنند، در اوایل بزرگسالی شروع می‌شوند و در بسیاری از موارد هرگز به طور کامل برطرف نمی‌شوند.
برای تشخیص اسکیزوفرنی، هیچ آزمون عینی مشخصی وجود ندارد و بر اساس رفتار مشاهده شده از بیمار توسط پزشک یا روان‌شناس بالینی، برای تشخیص نیاز است و سابقه‌ای شامل تجارب گزارش شده فرد و گزارش افراد آشنا با فرد تهیه شود.
همچنین برای تشخیص بیماری اسکیزوفرنی، پزشکان باید تأیید کنند که علائم و اختلالات عملکردی در فرد به مدت ۶ ماه وجود داشته است.
بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دارای اختلال‌های روانی دیگر نیز هستند، به ویژه اختلالات سوءمصرف مواد، اختلالات افسردگی، اختلالات اضطرابی و اختلال وسواس فکری-عملی.
حدود ۰٫۳ تا ۰٫۷ درصد از مردم در طول زندگی خود به عنوان بیمار اسکیزوفرنی تشخیص داده می‌شوند. برآورد‌ها در سال ۲۰۱۷ بیانگر ابتلای ۱٫۱ میلیون مورد جدید بوده است و در سال ۲۰۱۹ مجموعاً ۲۰ میلیون مورد از این بیماری در جهان وجود داشته است. مردان بیشتر از زنان مبتلا می‌شوند و سن شروع بیماری در مردان به طور متوسط پایین‌تر از زنان است؛ اگرچه برخی از تحقیقات گسترده تفاوت جنسیتی در شیوع این اختلال پیدا نکرده‌اند.
علل احتمالی ابتلا به اسکیزوفرنی شامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی است. عوامل ژنتیکی شامل انواع واریانس‌های ژنتیکی متداول و نادر است. عوامل محیطی احتمالی شامل بزرگ‌شدن در شهر، مصرف ماری‌جوآنا در دوران بلوغ، عفونت‌ها، سن مادر یا پدر فرد و تغذیه نامناسب مادر در دوران بارداری است.
تقریباً نیمی از مبتلایان به اسکیزوفرنی در درازمدت بدون عود مجدد بهبود چشمگیری خواهند داشت و بخش کوچکی از این افراد به طور کامل بهبود می‌یابند، اما ۵۰ درصد باقی‌مانده دچار نقص مادام‌العمر خواهند بود. در برخی موارد ممکن است فرد به طور مکرر در بیمارستان بستری شود. مشکلات اجتماعی مانند بیکاری طولانی مدت، فقر، بی‌خانمانی و سوءاستفاده از بیمار و بزه‌دیدگی شایع است.
متوسط امید به زندگی افراد مبتلا به این اختلال ۲۰ سال کمتر از جمعیت عمومی است. این مسئله، پیامد افزایش مشکلات سلامت جسمی و میزان خودکشی بالاتر (حدود ۵ درصد) در بیماران اسکیزوفرنی است. تخمین زده می‌شود که در سال ۲۰۱۵ حدود ۱۷ هزار نفر در سراسر جهان در اثر عواملی که مربوط به اسکیزوفرنی یا ناشی از آن است، جان خود را از دست داده‌اند.
هسته اصلی درمان اسکیزوفرنی، مصرف دارو‌های ضد روان‌پریشی است که روان‌درمانی، آموزش شغلی و توان‌بخشی اجتماعی در کنار آن صورت می‌گیرد. تا یک سوم از بیماران ممکن است به دارو‌های ضد روان‌پریشی نسل اول پاسخ ندهند. در این صورت ممکن است از داروی ضد روان‌پریشی نسل دو مثل کلوزاپین استفاده شود.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد فیزیولوژی مسئول اسکیزوفرنی است یا در اوایل بارداری یا در نتیجه عوارض حاملگی منشأ می‌گیرد.
دانشمندان در سال ۲۰۱۷، با مطالعه دسته‌هایی از سلول‌های رشدیافته در آزمایشگاه که شبیه مغز‌های کوچک بودند، شواهدی پیدا کردند که نشان می‌دهد سلول‌های مغزی نامرتب که به سرعت تقسیم می‌شوند و خیلی زود تمایز می‌یابند، ممکن است منجر به اسکیزوفرنی شوند.
محققان در سال ۲۰۲۱، ژن‌های خاصی را در جفت جنین شناسایی کردند که در بارداری‌های پیچیده فعال هستند و با این اختلال مرتبط هستند.
مائوری و همکارانش در سال ۲۰۲۳، دو ژن به نام‌های NRXN ۱ و ABCB ۱۱ را شناسایی کردند که به نظر می‌رسد زمانی که نسخه‌هایی از ژن‌ها در رحم ناپدید می‌شوند، با اسکیزوفرنی مرتبط هستند.
کریس والش (Chris Walsh)، نویسنده ارشد و متخصص ژنتیک در بیمارستان کودکان بوستون، در زمان انتشار این تحقیق توضیح داد: ما در حال بررسی جهش‌هایی هستیم که از والدین به ارث نمی‌رسند.
محققان در ژن‌های NRXN ۱ و ABCB ۱۱، تغییراتی به نام «تغییرات تعداد رونوشت» پیدا کردند که نوعی خطای ژنتیکی است که در آن رونوشت‌هایی از یک ژن یا بخش‌های طولانی دی‌ان‌ای در یک فرد در مقایسه با فرد بعدی رونوشت می‌شوند یا در این مورد «حذف» می‌شوند.
در موارد نادر، تغییرات تعداد رونوشت‌ها می‌تواند به ارث برسد که در حدود ۵ درصد از موارد اسکیزوفرنی نقش دارد. آن جهش‌های به اصطلاح ژرم‌لاین (germline) در تمام سلول‌های بدن ظاهر می‌شوند، زیرا قبل از اولین تقسیم‌بندی تخمک بارور شده در ژنوم فرد نوشته شده‌اند.
جهش ژرم‌لاین را می‌توان به عنوان هرگونه تغییر در توالی ژنتیکی ژن‌های سلول‌های زایا (گامت) تعریف کرد.
تحقیقات پیشین با مطالعات جدیدتر که به فهرست پیوند‌های ژنتیکی شناخته شده اضافه می‌شود، همچنین نشان می‌دهد که از هر پنج مورد اسکیزوفرنی، چهار مورد را می‌توان در ژن‌های به ارث رسیده از والدین کودک ردیابی کرد. با این حال، هنوز هم تقریباً ۲۰ درصد از موارد بدون مبنای آشکاری در مسائل ارثی باقی می‌ماند.
مائوری و همکارانش از بین دو ژن شناسایی شده در این مطالعه، حذف نسبی NRXN ۱ را در پنج مورد اسکیزوفرنی و حذف هیچ‌یک را در افراد سالم گروه شاهد پیدا کردند. این شیوع بسیار بیشتر از پایگاه‌های داده در سطح جمعیت بود.
ژن NRXN ۱ به سلول‌های مغز در انتقال سیگنال‌ها کمک می‌کند و قبلاً با اسکیزوفرنی مرتبط شناخته شده است؛ یعنی زمانی که این جهش‌ها به ارث می‌رسند.
هنگامی که جهش‌ها ارثی نیستند، اما در مراحل اولیه رشد یا اواخر زندگی به دست می‌آیند، به آنها «جهش جسمی» یا «جهش سوماتیک» می‌گویند.
جهش سوماتیک را می‌توان به عنوان هرگونه تغییر در توالی ژنتیکی ژن‌های سلول سوماتیک تعریف کرد. به عبارت دیگر، این نوعی جهش است که در سلول‌های سوماتیک (پیکری) و پس از لقاح گامت‌ها در طول چرخه زندگی ارگانیسم رخ می‌دهد.
از آنجایی که این سلول‌ها پس از اینکه سلول‌های جنینی سفر‌های جداگانه‌ای را آغاز کرده‌اند و سلول‌های مختلف را تشکیل می‌دهند تا یک انسان کامل را ایجاد کنند، به وجود می‌آیند، این جهش‌ها به نوادگان سلول منتقل می‌شوند؛ بنابراین جهش‌های جسمی تنها در کسری از سلول‌های بدن یافت می‌شوند. به عنوان مثال سلول‌های مغز و خون، اما نه سلول‌های جنسی. این نوعی جهش در ژن NRXN ۱ است که مائوری و همکارانش پیدا کردند.
ژن دوم شناسایی شده، ABCB ۱۱ نام دارد که به عنوان کد کننده پروتئین کبد شناخته شده است، اما ارتباط آن با اسکیزوفرنی به مراتب کمتر قطعی است.
مائوری و همکارانش حذف‌هایی در ژن ABCB ۱۱ در پنج مورد دیگر اسکیزوفرنی یافتند که همگی به دارو‌های ضد روان پریشی پاسخ ندادند.
مائوری درباره ژن ABCB ۱۱ می‌گوید: این یکی برای ما از ناکجاآباد آمد. برخی مطالعات انجام شده است که جهش در این ژن را با اسکیزوفرنی مقاوم به درمان مرتبط می‌کند، اما به خودی خود به شدت در اسکیزوفرنی دخیل نیست.
در مجموع، محققان به این نتیجه رسیدند که تغییرات در این دو ژن ممکن است بخش کوچک، اما قابل توجهی از معماری ژنتیکی اسکیزوفرنی را ایجاد کند، اما به گفته خودشان، تحقیقات بیشتری لازم است تا بفهمیم چقدر جدی است.
این مطالعه در مجله Cell Genomics منتشر شده است.