در برنامه زنده «سحرنشینی»؛
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، سخنان اخیر حجت‌الاسلام اسماعیل رمضانی، کارشناس مذهبی، در برنامه زنده «سحرنشینی» شبکه دو سیما که از حرم مطهر امیرالمؤمنین علیه‌السلام پخش می‌شد، درباره‌ی عدم نفوذ آموزه‌های قرآن در ساختار‌های کلیدی کشور، از جمله نظام بانکی، وزارت ارشاد، حوزه‌های علمیه و سایر ارکان حکمرانی، واکنش‌های گسترده‌ای را در فضای مجازی برانگیخته و پرسش‌هایی را برای مخاطبان ایجاد کرد. این واکنش‌ها موجب شد تا صبح امروز این بحث ادامه یابد و حجت‌الاسلام رمضانی ضمن توضیح بیشتر درباره‌ی دیدگاه‌های خود، به ابهامات و نقد‌های مطرح‌شده در فضای مجازی پاسخ دهد.
وی در این گفت‌و‌گو معتقد است بین دیدگاه‌های مذهبی و اقتصادی در کشور، اختلاف عمده‌ای وجود دارد. کارشناس مذهبی بر ضرورت اجرای آموزه‌های قرآن در ساختار‌های اقتصادی و بانکی تاکید کرد، در حالی‌که مسئول اقتصادی این موضوع را به عنوان مفهومی غیرقابل پیاده‌سازی در سیستم فعلی تلقی می‌کند. این گفت‌و‌گو نشان‌دهنده‌ی ضرورت بحث و بررسی بیشتر پیرامون مفهوم برکت در اقتصاد و راه‌های پیاده‌سازی آموزه‌های دینی در نظام اقتصادی کشور است.
حجت الاسلام رمضانی در توضیح سخنان دیروز خود گفت: بحث دیشب من این بود که حتی در ساختار حوزه علمیه (نه فقط در بین طلبه‌ها که بسیار ارزشمند هستند)، قرآن آن‌طور که باید جا نیافتاده و وارد نشده است. این ادعای من است و پس از استقبال و تشویق مردم، متوجه شدم که این حرف چقدر تازه و مهم بوده است. نکته‌ی جالب این است که این حرف فقط حرف من نیست. می‌خواهم به سخنرانی رهبر انقلاب در سال ۱۳۷۰ (حدود ۳۳-۳۴ سال پیش) اشاره کنم. ایشان فرمودند: "این انزوای قرآن در حوزه‌های علمیه، انزوای قرآن در نهاد دینی و عدم انس ما با قرآن برای ما خیلی مشکلات درست کرده است و بعد از این هم خواهد کرد و به ما تنگ‌نظری خواهد داد. " این نکته‌ی جالبی است که حضرت آقا می‌فرمایند وقتی قرآن منزوی می‌شود، افراد تنگ‌نظر می‌شوند. سپس ایشان خاطره‌ای از قبل از انقلاب تعریف می‌کنند (در سال ۱۳۷۰): "من یک وقت در سال‌های قبل از انقلاب در مشهد در درس تفسیر به طلبه‌ها می‌گفتم که ما از اول تا وقتی که ورقه اجتهادمان را می‌گیریم (یعنی از صفر تا صد حوزه)، می‌توانیم حتی یک بار به قرآن مراجعه نکنیم. "
رهبر انقلاب بر منزوی بودن قرآن در حوزه تأکید دارند
وی افزود: این حرف رهبر انقلاب است، خاطره‌ای که در سال ۱۳۷۰ از قبل از انقلاب تعریف می‌کنند. یعنی وضع درسی ما به این شکل است که اگر طلبه‌ای از ابتدا حتی یک بار به قرآن مراجعه نکند، می‌تواند همین رشته را از اول تا آخر سیر کند و مجتهد بشود، چرا؟ چون درس طلبگی ما اصلاً از قرآن عبور نمی‌کند. متاسفانه، حالا هم که نگاه می‌کنم می‌بینم همانطور است و فرقی نکرده. " پس ایشان تا سال ۱۳۷۰ می‌فرمایند که قرآن از حوزه ما منزوی است. من بعضی اوقات این جمله را جایی می‌خواندم و می‌گفتند نظر سال ۱۳۷۰ رهبر انقلاب تغییر کرده است، اما من عرض می‌کنم که رویه تغییر نکرده است. یادتان باشد، این را بعداً خود رهبر انقلاب فرمودند (چهار-پنج روز پیش) و دوباره همین جمله را تکرار کردند. رهبر انقلاب در دیدار اخیر خود که در مراسم رونمایی از تفسیر تسنیم آیت الله جوادی آملی بود، تاکید کردند که حتی اگر قرآن در فاصله‌ی بسیار نزدیکی از طلبه (مثلاً روی طاقچه‌ی اتاقش) قرار داشته باشد، باز هم در طول دوران تحصیل ممکن است نیازی به مراجعه به آن نباشد. به جز مواردی معدود که در کتاب‌های ادبیات مانند «مغنی» یا «سیوطی» به برخی آیات قرآنی به عنوان مثال اشاره شده است، در دروس فقه، اصول و حتی ادبیات، هیچ ضرورتی برای مراجعه به قرآن کریم و جستجوی آیات مرتبط با موضوعات مورد بحث احساس نمی‌شود. ایشان این وضعیت را عیبی بزرگ در نظام آموزشی حوزه‌های علمیه دانستند.
علم اصول از ابتدا تا انتها ربطی به قرآن ندارد
رمضانی با استناد به سخنان آیت الله جوادی آملی گفت: ایشان در سخنانی تأکید کردند که حضور قرآن در جامعه، از طریق تأثیر حوزه‌های علمیه باید تحقق یابد. آیت الله جوادی آملی با اشاره به این که به رغم وجود علوم فراوان در حوزه، رکن اصلی آن فقه و اصول است، تصریح کردند که اصول، از ابتدا تا انتها هیچ ارتباطی با قرآن ندارد. ایشان اظهار داشتند که ممکن است فردی در طول عمر خود، حتی یک بار هم قرآن را نبیند و در علوم اصول به درجه اجتهاد برسد. به عبارتی، حتی یک غیرمسلمان هم می‌تواند در علم اصول عالم باشد. ایشان به کتاب «کفایه» اشاره کردند و گفتند که جلد اول این کتاب، که یکی از مهم‌ترین و عالی‌ترین کتاب‌های اصولی است، هیچ آیه‌ای ندارد. این در حالی است که در جلد دوم دو آیه موجود است، اما تمسک به این آیات به دلیل تخصصی بودن مطالب، چندان رایج نیست. این جملات نشان می‌دهد که حوزه هیچ کاری با قرآن ندارد. البته شهادت می‌دهم که نسبت به چندین سال قبل وضعیت بهتر شده، اما در همان حد سیستم بانکی که قرآن دارند و استفاده عملی نمی‌کنند. در واقع آیت‌الله جوادی آملی در صحبت‌های خود به ضرورت حضور قرآن در ساختار حوزه‌های علمیه اشاره کردند و اظهار داشتند که طلبه‌ها در فرآیند آخوندسازی و عالم دین‌سازی، به اندازه کافی با قرآن آشنا نشده‌اند. ایشان تأکید کردند که اگر قرآن از حوزه‌ها حذف شود، تأثیر محسوسی بر جای نخواهد گذاشت.
حجت الاسلام رمضانی گفت: علامه طباطبایی می‌فرمایند: «گاهی که برخی متون را مطالعه می‌کنم، با خود می‌گویم عجیب است! چگونه ممکن است چنین باشد؟ اگر درباره علوم حوزوی دقت کنیم، درمی‌یابیم که نظام آموزشی به گونه‌ای طراحی شده است که گویا نیازی به قرآن ندارد. گویی این برنامه‌ریزی به شکلی انجام شده که مسیر طلبه از قرآن عبور نکند. به نظر می‌رسد که گویی فردی عامدانه چنین ساختاری را تنظیم کرده است که قرآن در فرآیند آموزشی، جایگاه اصلی خود را نداشته باشد. این مسئله برای من جای شگفتی دارد و باعث حیرتم می‌شود که چرا چنین رویکردی اتخاذ شده است؟» علامه طباطبایی بر این مسئله تأکید دارند که ممکن است فردی مجتهد شود، اما توانایی صحیح خواندن قرآن را نداشته باشد. این نکته‌ای است که لازم می‌دانم برادران طلبه به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.»
حجت الاسلام رمضانی با اشاره به اینکه حذف قرآن از زندگی مسلمانان، تغییری در روند‌های جاری ایجاد نمی‌کند، این مسئله را نشانه‌ی عدم اجرای واقعی دستورات قرآن در نهاد‌های دولتی دانست. به گفته‌ی وی، اگر قرآن به طور واقعی در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان جاری بود، حذف آن اثرات ملموسی بر جای می‌گذاشت. وی با ذکر مثال‌هایی از وزارتخانه‌های فرهنگ، اقتصاد و بهداشت، نبودِ پیاده‌سازیِ مفاد قرآن در اداره جامعه را مورد انتقاد قرار داد.
وی ضمن تاکید بر ارزشمندی قرائت قرآن و برگزاری جلسات قرآنی، بر این نکته اصرار ورزید که این اقدامات به تنهایی، نشان از اجرای کامل و واقعی آموزه‌های قرآنی در ساختار‌های جامعه ندارد. وی نفوذ واقعی قرآن در ساختار‌ها را در سیاستگذاری و تصمیم‌گیری بر اساس آموزه‌های قرآن دانست و نه صرفاً در برگزاری جلسات و مسابقات قرآنی.
به گفته‌ی رمضانی، برگزاری مسابقات قرآنی در یک بانک و یا جلسات قرائت قرآن در ادارات، به معنای ورود قرآن به ساختار آن نهاد نیست. این فعالیت‌ها در حالی که ارزشمند هستند، به تنهایی نمی‌توانند نشان از اجرای واقعی آموزه‌های قرآنی در آن نهاد داشته باشند. وی این نوع اقدامات را اقداماتی نمادین و فاقد تأثیر واقعی در ساختار مدیریتی و تصمیم گیری آن نهاد‌ها قلمداد کرد.
ورود قرآن به ساختار‌ها نیازمند تغییر در شیوه‌ی سیاست‌گذاری‌هاست
وی تأکید کرد که ورود واقعی قرآن به ساختار‌های مختلف کشور نیازمند تغییر در شیوه‌ی سیاستگذاری و تصمیم‌گیری بر اساس آموزه‌های قرآن کریم است. بدون این تغییر، برگزاری جلسات و مسابقات قرآنی صرفاً اقداماتی نمادین و فاقد تاثیر واقعی بر ساختار‌های کشور خواهد بود.
رمضانی با اعتقاد به اینکه مفهوم برکت در ساختار کنونی نظام اقتصادی تعریف نشده، گفت: در گفتگویی که با یکی از مسئولین اقتصادی کشور انجام دادم، بحث بر سر مفهوم «برکت» در نظام بانکی بود و من پرسیدم که آیا در نظام بانکی کشور، به مفهوم برکت در مال توجه شده است یا خیر. مسئول اقتصادی با نگاهی طعنه‌آمیز پاسخ داد که «۲+۲ هم در آمریکا چهار است و هم در ایران»، و این نوع مقایسه آن هم از سوی فردی که اصطلاحاً مذهبی است، یعنی تفاوتی بین اقتصاد اسلامی با اقتصاد غیر اسلامی وجود ندارد.
کارشناس مذهبی در ادامه، به سیستم ربوی بانکی اشاره کرد و آن را عامل اصلی عدم برکت در مال مردم دانست. وی بر این باور بود که ورود واقعی قرآن به ساختار بانکی، می‌تواند مانع از این مشکل شود. وی با ذکر مثال‌هایی از سود ثابت بانکی در شرایط مختلف اقتصادی (تحریم، مذاکرات و غیره)، گفت که سیستم بانکی، با وجود نوسانات اقتصادی، همواره سود ثابتی را برای خود تضمین می‌کند.
این کارشناس مذهبی با مقایسه‌ای بین ترس از دشمنان خارجی و ترس از خدا به دلیل آنچه که اقتصاد کشور به ربا دچار شده، گفت: در این کشور عده‌ای هستند که هرگاه آمریکا تهدید می‌کند، با وجود صد‌ها نشانه مبنی بر ناتوانی آمریکا در انجام هرگونه اقدام عملی، باز هم می‌گویند که باید به نحوی به خواسته‌های آنان گوش داد و با آنها کنار آمد. این افراد از کسی می‌ترسند که قادر به انجام هیچ کاری نیست. در حالی که خداوند در قرآن کریم به صراحت اعلام کرده است که در نظام اقتصادی هر کشوری نزول‌خوری وارد شود، خداوند گزینه نظامی را روی میز قرار می‌دهد: «فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ» (اعلام جنگ از سوی خدا). حال، کسی پیدا می‌شود که بگوید برویم با این خدای قرآن صحبت کنیم و از او بخواهیم تا این گزینه نظامی را از روی میز خود بردارد! علت این وضعیت این است که آموزه‌های قرآن وارد ساختار‌های بانکی ما نشده است.
ارسال نظرات