دروغ سیزده یا دروغ اول آوریل؟!

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، داستان به دهه ۱۵۰۰ در فرانسه برمی گردد، زمانی که تقویم ژولیان (که توسط ژولیوس سزار ایجاد شد) با تقویم میلادی (که توسط پاپ گریگوری سیزدهم معرفی شد و هنوز در اکثر نقاط جهان استفاده می‌شود) جایگزین شد. در تقویم جولیان قدیم، سال جدید از اول آوریل آغاز، اما با تقویم جدید میلادی، سال جدید از اول ژانویه آغاز می‌شد.

در آن روز‌ها اخبار چندان سریع منتشر نمی‌شد، بنابراین همه مردم خبرداد نشده بودند که شروع سال نو به ۱ ژانویه تغییر کرده است، بنایراین بسیاری همچنان ۱ آوریل را به عنوان آغاز سال جدید میلادی جشن می‌گرفتند. در سوی دیگر کسانی که از این مساله آگاه بودند این افراد را احمق‌های آوریل می‌دانستند. گفتن جوک‌های اول آوریل به سرعت گسترش یافت و در حدود ۵۰۰ سال گذشته هم ادامه داشته است.

برخی از جالب‌ترین جوک‌های اول آوریل در این سال‌ها چه بودند؟

مؤثرترین شوخی‌های اول آوریل از نوعی منبع معتبر، مانند یک کانال خبری معروف یا یک دولت محلی آمده است. شوخی باید نادرست، اما باورپذیر و مهمتر از همه بی ضرر یا بی اهمیت باشد.

دو دروغ جالب اول آوریل به ترتیب این‌ها هستند: داستان اول به بیگ بن، ساعت بزرگ وست مینستر در لندن، انگلستان بر می‌گردد. در روز اول آوریل در سال ۱۹۸۰ بود که بی‌بی‌سی یک تغییر بزرگ را اعلام کرد. صفحه ساعت بیگ بن در حال تغییر به دیجیتال بود و اولین کسی که آنجا باشد می‌تواند عقربه‌های ساعت را از آن خود کند!

داستان دوم مربوط به ریچارد نیکسون، رئیس جمهور سابق آمریکا است که در سال ۱۹۷۴ از سمت خود استعفا داد، در سال ۱۹۹۲، رادیو عمومی ملی اعلام کرد که او دوباره برای ریاست جمهوری نامزد می‌شود. این ادعا خیلی قانع کننده بود، اما در واقع شوخی بیش نبود!

اکنون در برخی از کشور‌ها (از جمله بریتانیا، اتریش، نیوزیلند و زیمباوه) دروغ‌گویی در این روز از صبح تا ظهر ادامه پیدا می‌کند و شخصی که پس از ظهر دروغی بگوید احمق آوریل (April Fool) لقب می‌گیرد، اما در مناطق دیگر تا پایان روز ادامه دارد.

دروغ سیزده در ایران از کجا آمده است؟

بیش ازشصت سال است که در ایران، گفتن دروغ سیزده نوروز، یا همان «ماهی آوریل» فرانسوی‌ها، از سوی چند روزنامه‌نگار ایرانی رواج پیدا کرده است. آغازماه آوریل یک روز پیش ازسیزده نوروز می‌باشد و این هم‌زمانی دست‌آویزی شد، که درسیزده نوروز که ویژه جشن، شادی و نیایش برای باران و باروری زمین است، زیرنام شوخی دروغ بگویند.

اسماعیل پوروالی، روزنامه نگار سرشناس ایرانی که میان همکارانش به آقای مدیر شناخته شده بود، در ماهنامه روزگار نو در اردیبهشت ۱۳۷۰ خورشیدی در پاریس نوشت: ما شماره‌ی سیزده فروردین سال ۱۳۲۲ شمسی روزنامه‌ی «نبرد» را یک پارچه به صورت دروغ درآوردیم. یکی از این دروغ‌ها، نطقی بود از هیتلر، که در آن بحبوحه‌ی جنگ، دستور آتش‌بس می‌داد و این مژده‌ای بود که همه‌ی مردم از پیر و جوان، زن و مرد و بزرگ و کوچک را خوشحال می‌کرد. درکنار این دروغ شادی‌دهنده، دروغ آزاردهنده‌ای که در آن روز بساط سیزده نوروز خیلی‌ها را به هم ریخت، خبر فوت «حاج محتشم السلطنه» رئیس مجلس وقت بود، که، چون در بین مردم تهران بخصوص بازاری‌ها وجهه و احترام و اعتباری خاص داشت. هزار‌ها نفر راه خانه‌ی او را درپیش گرفتند تا در مراسم تشییع جنازه‌اش شرکت کنند.» روزنامه نبرد در آن زمان به مدیریت خسرو اقبال اداره می‌شد، واز همکارانش نیزمی توان، محمود تفضلی، جواد فاضل، حسن ارسنجانی، جهانگیر تفضلی و اسماعیل پوروالی و سه، چهار تن دیگر که در آن قلم می‌زدند نام برد. اسماعیل پور والی، چند سال پیش در پاریس در گذشت.

یکی از جنجالی‌ترین دروغ آوریل در ایران خبر کج شدن و احتمال سقوط برج میلاد بود که روزنامه شرق در آخرین شماره خود در سال ۱۳۸۳ منتشر ساخت. این شوخی توسط رسانه‌های اپوزیسیون جدی گرفته شد و به تحلیل آن پرداختند. برخی دیگر نیز آن را به برنامه اتمی ایران نسبت دادند. همچنین قیمت ملک در مناطق اطراف برج نیز برای مدتی کاهش یافت.