«آبان» مرزهای بی حیایی و مفاهیم غیراخلاقی را عادی سازی می کند! / خط مشی سریال های ترکیه ای در تولیدات ایرانی!

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، سریال «آبان» ابتدا با ظاهری جذاب و پرستاره وارد میدان شد؛ بازیگران مطرحی حضور دارند و مضمون آن تلاش دارد تا روایت زندگی نخبه‌های ایرانی و چالش‌های آنها را به تصویر بکشد. اما وقتی نگاه دقیق‌تری به قصه داشته باشیم، متوجه می‌شویم که داستان دچار ضعف‌های اساسی است در حالی که این سریال صرفاً به واسطه بازیگران مشهور محبوب شده، نه به خاطر کیفیت روایی آن!

تصویری که «آبان» از خود نشان می‌دهد تقلیدی افراطی از برخی سریال‌های خارجی است. شخصیت‌های اغراق‌شده، موقعیت‌های نمایشی دور از واقعیت و فضای ملودرامی سریال باعث شده است که به‌جای یک اثر ایرانی، بیشتر شبیه تولیدات ترکیه ای باشد.

تیر هدف «آبان» بنیان خانواده است!

مهم‌ترین نکته‌ای که تیر سریال «آبان» مورد هدف قرار می‌دهد بنیان خانواده است. «آبان» ارزش‌های خانوادگی را به شکلی وقیحانه و سطحی به چالش کشیده و با روایت‌هایی تند و گاه غیرمنطقی، مفاهیمی، چون ازدواج و روابط انسانی را به بازی گرفته است. از توهین‌های مستقیم به بنیان خانواده گرفته تا نمایش موقعیت‌هایی که به‌وضوح در تضاد با ارزش‌های فرهنگی کشور هستند، این سریال را در مرکز یک نقد اجتماعی قرار داده است.

فیلم «یک پیشنهاد بی‌شرمانه» تلاش می‌کند تا نشان دهد که برخی از مضامین ارائه‌شده در «آبان» متعلق به گذشته‌ای دور در سینمای جهان است؛ مضامینی که شاید دهه‌ها پیش جنجالی بودند، اما امروز دیگر در آثار هنری جایگاهی ندارند. سریال «آبان»، در این نگاه، نه تنها از الگو‌های قدیمی سینمای غرب تاثیر پذیرفته، بلکه آنها را در قالبی افراطی و گاه غیرمنطقی بازتولید کرده است.

بی‌حیایی به‌عنوان ابزار روایت

این سریال با نمایش موقعیت‌های غیرمعمول و گاه افراطی، مرز‌های اخلاقی را جابه‌جا کرده است. در بخش‌هایی از داستان، روابط خانوادگی تحریف شده و جایگاه آنها به بازی گرفته شده است. برای مثال، صحنه‌هایی که در آن شخصیت‌هایی مانند «ثابت» و «امیر» در شرایطی قرار می‌گیرند که کرامت انسانی آنها زیر سؤال می‌رود، به‌طور آشکاری بر ایجاد احساس سرگشتگی در مخاطب تأثیر می‌گذارند. این نوع روایت، اگرچه می‌تواند برای ایجاد کشش داستانی به‌کار رود، اما گاهی مرز بین نمایش چالش‌های اجتماعی و عادی‌سازی رفتار‌های نامطلوب را از بین می‌برد.

روابط اغراق آمیز

شخصیت‌پردازی در این سریال به نحوی انجام شده است که برخی روابط بین افراد بیش از حد اغراق‌شده و غیرمنطقی هستند. نمایش ازدواج به‌عنوان یک مفهوم بی‌ارزش و پیش‌پاافتاده، در کنار شخصیت‌هایی که به‌راحتی اصول خانوادگی را زیر پا می‌گذارند، باعث شده تا مخاطب احساس کند که این اثر تلاش دارد تا برخی مفاهیم بنیادی جامعه را کمرنگ کند. برای مثال، درخواست عروس در روز ازدواج از «ثابت» برای به عقد او درآمدن، یا قمار بر سر یک منشی شرکت، به‌وضوح نشان‌دهنده عبور از برخی خطوط قرمز اخلاقی است.

در شرایطی که مخاطبان، به‌خصوص نسل جوان، تحت تأثیر محتوای نمایشی قرار می‌گیرند، وقتی در یک سریال رفتار‌هایی مانند خیانت، قمار، تحقیر انسان‌ها، و سبک شمردن ازدواج عادی‌سازی شود، تأثیر آن بر نگرش اجتماعی غیرقابل‌انکار خواهد بود. اما همه این‌ها به چه قیمتی؟!

سینمای تجاری و تأثیرات آن

به قیمت این که صنعت فیلمسازی و فروش بیشتر را فدای سینمای تجاری کنیم؟! برخی تهیه‌کنندگان به‌دنبال جذب مخاطب با نمایش صحنه‌های جنجالی و پرداختن به روابط اغراق‌شده هستند. در حالی که سینما و تلویزیون می‌توانند ابزار قدرتمندی برای انتقال ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی باشند، «آبان» مسیر متفاوتی را در پیش گرفته است—مسیر کمرنگ کردن این ارزش‌ها و جایگزینی آنها با محتوایی که بیشتر شبیه آثار بحث‌برانگیز هالیوودی است.

سریال «آبان» نه‌تنها از ضعف‌های روایی و شخصیت‌پردازی رنج می‌برد، بلکه در مواردی پا را فراتر گذاشته و وارد حوزه‌هایی شده که می‌توان آن را ترویج بی‌حیایی و زیر سؤال بردن بنیان‌های خانوادگی دانست. این سریال، به‌جای پرداختن به دغدغه‌های نخبه‌ها به‌شکلی قابل‌قبول، درگیر نمایش لحظات جنجالی و روایت‌های غیرمنطقی شده است که به‌طور غیرمستقیم می‌تواند نگرش مخاطب را نسبت به برخی اصول اجتماعی تغییر دهد.

در سال‌های اخیر، سریال‌های ایرانی به‌طور فزاینده‌ای از هویت مستقل خود فاصله گرفته و به سمت الگوبرداری از سریال‌های ترکیه‌ای حرکت کرده‌اند. این تغییر نه‌تنها در سبک روایت، بلکه در شخصیت‌پردازی، دیالوگ‌ها، فضاسازی و حتی نوع فیلم‌برداری نیز مشهود است.

تأثیر سریال‌های ترکی بر نمایش خانگی ایران

سریال‌های ترکیه‌ای به دلیل جذابیت بصری، داستان‌های پرکشش و شخصیت‌های اغراق‌شده، توانسته‌اند مخاطبان زیادی را در سراسر جهان جذب کنند. اما مشکل زمانی آغاز می‌شود که برخی سریال‌های ایرانی، به‌جای خلق هویت مستقل، صرفاً به تقلید از این سبک روی آورده‌اند.

شباهت‌های آشکار؛ از داستان تا شخصیت‌ها

در بسیاری از سریال‌های جدید ایرانی، شاهد شخصیت‌هایی هستیم که به‌طور اغراق‌آمیز طراحی شده‌اند؛ مردان قدرتمند و مرموز، زنان آسیب‌پذیر، اما جاه‌طلب، و روابطی که بیش از آنکه بر پایه منطق باشند، بر اساس هیجان و درام افراطی شکل گرفته‌اند. این الگو دقیقاً همان چیزی است که در سریال‌های ترکیه‌ای دیده می‌شود. حتی برخی سکانس‌های سریال‌های ایرانی، به‌طور مستقیم از سریال‌های ترکیه‌ای الهام گرفته شده‌اند.

پیامد‌های فرهنگی و اجتماعی

این تقلید صرف، پیامد‌های فرهنگی و اجتماعی مهمی دارد. سریال‌های ترکیه‌ای اغلب بر روابط پیچیده، خیانت، عشق‌های ممنوعه و درام‌های خانوادگی تأکید دارند. وقتی سریال‌های ایرانی بدون در نظر گرفتن تفاوت‌های فرهنگی، این سبک را تقلید می‌کنند، به‌طور غیرمستقیم در حال تغییر نگرش مخاطبان نسبت به ارزش‌های اجتماعی و خانوادگی هستند. این موضوع می‌تواند باعث تغییر در الگو‌های رفتاری و سبک زندگی شود، بدون آنکه مخاطب متوجه تأثیرات آن باشد.

سینمای ایران همواره توانایی خلق آثار مستقل و ارزشمند را داشته است. نمونه‌های موفقی از سریال‌های ایرانی وجود دارند که بدون تقلید از مدل‌های خارجی، توانسته‌اند مخاطبان را جذب کنند. بازگشت به هویت مستقل، نیازمند توجه بیشتر به داستان‌های بومی، شخصیت‌های واقعی و پرداختن به دغدغه‌های اجتماعی ایران است.

خبرنگار مهلا رنجبران