وعده‌ها پشت در‌های بسته بیمارستان‌ها/ «نقشه سلامت البرز» هنوز رنگ واقعیت نگرفته است

به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، استان البرز به‌عنوان یکی از قطب‌های پرجمعیت و پرتحرک کشور، در دهه‌های اخیر شاهد تغییرات عمده‌ای در حوزه بهداشت و درمان بوده است. با رشد سریع جمعیت و افزایش نیازهای اجتماعی، سیستم بهداشتی و درمانی استان در مواجهه با چالش‌ها و نیازهای روز افزون تحولات مهمی را تجربه کرده است.

این گزارش به تحلیل زیرمجموعه‌های مختلفی از جمله تعداد تخت‌های بیمارستانی، پروژه‌های در حال اجرا، سرانه بهداشت و درمان، مشارکت بخش خصوصی و دولت، آموزش و نیروی انسانی متخصص، وضعیت خدمات پیشگیرانه، فناوری‌های نوین در حوزه سلامت و نقش مدیریت در بهره‌وری مؤثر اختصاص دارد. جمعیت و نیازهای بهداشتی استان البرز استان البرز با جمعیتی بالغ بر ۳ میلیون نفر یکی از مناطق پرتراکم کشور محسوب می‌شود که در کنار رشد سریع جمعیت، نیازهای بهداشتی و درمانی نیز به طور چشمگیری افزایش یافته است. 

با افزایش جمعیت ناشی از مهاجرت‌های داخلی و افزایش رشد طبیعی، فشار مضاعفی بر سیستم‌های بهداشتی وارد کرده است. در سال‌های گذشته داده‌های آماری نشان می‌دهد که نوسانات جمعیتی استان باعث افزایش تقاضا برای خدمات درمانی، امکانات بستری بیمارستانی و خدمات پیشگیرانه شده است.

علاوه بر این، تغییر در الگوهای زندگی شیوه‌های تغذیه و سبک زندگی، عواملی هستند که بر وضعیت سلامت جامعه تأثیرگذار می‌باشند. به همین دلیل  برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای افزایش ظرفیت‌های درمانی و بهبود خدمات ارائه شده، امری ضروری است. وضعیت تخت‌های بیمارستانی در استان البرز یکی از شاخص‌های کلیدی در سنجش کیفیت سیستم بهداشت و درمان، تعداد تخت‌های بیمارستانی است که به عنوان معیاری از توان عملیاتی سیستم درمانی عمل می‌کند.

در سال‌های گذشته استان البرز در این حوزه با چالش‌های جدی مواجه بوده است. به عنوان مثال در سال ۱۴۰۰  نسبت تخت‌های بیمارستانی به جمعیت برابر با حدود ۱.۰۵ تخت به ازای هر هزار نفر گزارش شده بود که در مقایسه با میانگین کشوری که حدود ۲.۵ تخت به ازای هر هزار نفر بوده، نشان‌دهنده نیاز اساسی به افزایش ظرفیت بستری است.

با شروع برنامه‌های متعدد و سرمایه‌گذاری‌های جدید در سال ۱۴۰۳ شاهد افزایش اندکی در این شاخص بودیم که به حدود ۱.۱ تخت به ازای هر هزار نفر رسید؛ اما این افزایش، با توجه به رشد سریع جمعیت استان و افزایش نیازهای بالینی کافی به نظر نمی‌رسد.

مدیران بهداشت استان معتقدند که برای رسیدن به استانداردهای ملی باید برنامه‌های جامع و بلندمدتی جهت افزودن تخت‌های بیمارستانی و به‌روزرسانی امکانات موجود تدوین شود.  بخش دیگری از مسائل مرتبط با تخت‌های بیمارستانی عدم توازن توزیع این تخت‌ها در نقاط مختلف استان است. در حالی که کلان‌شهر کرج شاهد تمرکز بالای امکانات درمانی است، شهرستان‌های دیگر استان همچنان از کمبودهای اساسی رنج می‌برند. این عدم تعادل در توزیع می‌تواند موجب ایجاد نابرابری‌های منطقه‌ای در دسترسی به خدمات درمانی شود.

نقشه سلامت البرز از کمبود تخت تا امید به تحول پروژه‌های بیمارستانی در دست اجرا برای جبران ناکافی بودن ظرفیت‌های موجود، دولت و مسئولین استان البرز با راه‌اندازی پروژه‌های جدید در زمینه ساخت و تجهیز بیمارستان‌ها اقدام نموده‌اند. از جمله مهم‌ترین این پروژه‌ها می‌توان به تکمیل بیمارستان سیدالشهدا (ع) کرج  می‌توان اشاره کرد که با برنامه‌های جامع در حال اتمام است. این بیمارستان به عنوان یکی از مراکز اصلی درمانی استان می‌تواند فشار وارده بر سایر واحدهای درمانی را کاهش دهد.

همچنین پروژه‌های ساخت بیمارستان‌های جدید در شهرستان‌های کمتر برخوردار به منظور تأمین نیازهای مناطق حاشیه‌ای استان از اولویت‌های دولت محسوب شده است.

براساس برنامه‌های اعلام شده در سال‌های آینده قرار است بیش ازهزار و  ۵۰۰ تخت جدید در بیمارستان‌های مختلف استان ایجاد شود. علاوه بر این برنامه‌ریزی‌های موجود شامل تجهیز دوباره و نوسازی بیمارستان‌های قدیمی و افزایش استانداردهای خدمات‌دهی در مراکز درمانی منطقه است. این پروژه‌ها نه تنها ظرفیت بستری را افزایش می‌دهد بلکه از نظر امکانات تجهیزاتی استانداردهای بهداشتی و ایمنی را بهبود می‌بخشد. به‌علاوه توجه ویژه‌ای به ارتقای توان عملیاتی بیمارستان‌ها به وسیله استفاده از فناوری‌های نوین، از جمله پرونده‌های الکترونیک سلامت و سیستم‌های تله‌مدیسین شده است که در بخش بعدی به آن پرداخته می‌شود.

سرانه بهداشت و درمان، به عنوان معیاری جهت سنجش میزان ارائه خدمات بهداشتی به ازای هر نفر از جمعیت  از مهم‌ترین شاخص‌های عملکردی یک سیستم سلامت محسوب می‌شود. در گذشته استان البرز از این دیدگاه در رتبه‌های پایین کشوری قرار داشت نیاز به تخصیص منابع بیشتر و بهبود بهره‌وری در خدمات درمانی به شدت احساس می‌شد. با اجرای طرح‌ها و برنامه‌های اصلاحی و افزایش سرمایه‌گذاری‌های بخش بهداشت و درمان، شاهد افزایش اندکی در سرانه اختصاص داده شده به حوزه سلامت بودیم.

فناوری‌های نوین در حوزه سلامت

استفاده از فناوری‌های نوین در حوزه سلامت در دنیای مدرن امروز بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در حوزه بهداشت و درمان به‌عنوان یک عامل مهم در بهبود کیفیت خدمات محسوب می‌شود. استان البرز نیز در این زمینه قدم‌های مهمی برداشته است. استفاده از سیستم‌های پرونده الکترونیک سلامت، ثبت و نگهداری اطلاعات دیجیتال بیماران، امکان دسترسی سریع و دقیق به اطلاعات پزشکی را فراهم ساخته است که در مواقع اضطراری و برنامه‌ریزی‌های درمانی بسیار مؤثر است. تله‌مدیسین یا ارائه خدمات درمانی از راه دور، از دیگر فناوری‌هایی است که در استان البرز به کار گرفته شده و به افزایش دسترسی به خدمات برای افراد ساکن در مناطق دورافتاده کمک کرده است.

این خدمات با فراهم کردن امکان مشاوره و پیگیری آنلاین، می‌تواند نقش مهمی در کاهش نیاز به مراجعه حضوری به بیمارستان‌ها داشته باشد و در نتیجه بار ترافیکی و اختلالات ناشی از تراکم مرکز درمانی را کاهش دهد. علاوه بر این، استفاده از نرم‌افزارهای مدیریتی برای بهبود روند مدیریت منابع، زمان‌بندی و تخصیص کارکنان در بیمارستان‌ها، از دیگر ابتکارات مؤثر در افزایش کارایی سیستم سلامت استان البرز به‌شمار می‌آید.

 این نرم‌افزارها به مدیران اجازه می‌دهند تا با تحلیل داده‌های حاصل از عملکرد بیمارستان‌ها، استراتژی‌های بهبود و توسعه را به طور دقیق‌تری برنامه‌ریزی کنند.

آموزش و نیروی انسانی متخصص

 دانشگاه‌های علوم پزشکی با همکاری بیمارستان‌های منطقه، دوره‌های آموزشی و کارورزی‌های تخصصی را به منظور آماده‌سازی نیروهای متخصص برگزار می‌کنند. افزون بر این، برنامه‌های آموزش مداوم و کارگاه‌های تخصصی برای به‌روزرسانی اطلاعات پزشکی و بالینی کادر درمانی برگزار می‌شود تا از بروز افت کیفیت خدمات جلوگیری گردد.

توجه ویژه‌ای نیز به جذب نیروهای جوان و ایجاد بسترهای مناسب جهت تثبیت این نیروها در سیستم سلامت استان داشته‌اند. از طریق ارائه مشوق‌های مالی، امکانات آموزشی و فرصت‌های پیشرفت شغلی، تلاش شده است تا جوانان مستعد در حوزه بهداشت و درمان جذب شده و در طولانی مدت بمانند.

نقش بخش خصوصی و مشارکت‌های عمومی-خصوصی

نقش بخش خصوصی و مشارکت‌های عمومی-خصوصی بهبود وضعیت بهداشت و درمان در استان البرز نیازمند مشارکت و همکاری گسترده بین بخش دولتی و خصوصی است. در سال‌های گذشته، مسئولین بهداشتی از تجربه موفق سایر استان‌های کشور درس گرفته و تلاش نموده‌اند تا با جذب سرمایه‌های بخش خصوصی، روند توسعه و نوسازی مراکز درمانی را تسریع کنند.

مشارکت بخش خصوصی می‌تواند از نظر تأمین مالی، بهبود مدیریت و ارتقای سطح خدمات درمانی نقش اساسی ایفا کند. برخی از پروژه‌های جدید در استان البرز با همکاری بخش خصوصی پیاده‌سازی شده‌اند که از جمله آنها می‌توان به مراکز تخصصی تشخیص و درمان بیماری‌های خاص، مراکز درمانی چندمنظوره و توسعه فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی اشاره کرد. ایجاد بسترهای مناسب جهت همکاری‌های عمومی-خصوصی، علاوه بر افزایش منابع مالی، موجب انتقال فناوری‌های نوین و بهره‌گیری از تجربیات موفق سایر کشورها نیز شده است.

در گذشته، استان البرز در ارائه خدمات پیشگیرانه نظیر واکسیناسیون، بررسی‌های دوره‌ای و برنامه‌های آموزشی مرتبط با سبک زندگی سالم، با محدودیت‌هایی مواجه بوده است. اما در سال‌های اخیر برنامه‌های گسترده‌ای برای افزایش آگاهی عمومی در زمینه بیماری‌های مزمن همچون دیابت، افزایش فشار خون و بیماری‌های قلبی ترتیب داده شده است. استفاده از رسانه‌های جمعی، برگزاری همایش‌های علمی و آموزشی و همچنین فعالیت‌های مشترک سازمان‌های مدنی و بهداشتی موجب افزایش سطح آگاهی افراد شده است.

این اقدامات علاوه بر کاهش بروز بیماری‌های قابل پیشگیری، نقش مهمی در بهبود شاخص‌های سلامت جامعه و کاهش هزینه‌های درمانی دارند. از طریق ایجاد سامانه‌های پایش و نظارت دقیق، موفقیت برنامه‌های پیشگیرانه و رسیدگی سریع به موارد مشکوک، می‌توان انتظار داشت که در بلندمدت کاهش قابل توجهی در شیوع بیماری‌های عفونی و مزمن مشاهده شود. مدیریت کارآمد منابع و بهره‌وری در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی یکی از جنبه‌های حیاتی در بهبود کارکرد نظام سلامت است.

بهبود مدیریت و بهره‌وری منابع

افزایش سطح آگاهی عمومی، برنامه‌های آموزشی و خدمات پیشگیرانه، به کاهش شیوع بیماری‌های قابل پیشگیری و افزایش سطح سلامت جامعه کمک کرده است. بهبود مدیریت و بهره‌وری: سیستم‌های مدیریتی جدید و استفاده از شاخص‌های عملکرد کلیدی موجب بهبود کارایی بیمارستان‌ها شده و بهره‌وری منابع انسانی و مالی را ارتقا داده است. با این وجود، چالش‌های موجود همچنان مانعی برای دستیابی به سطح مطلوب خدمات بهداشتی محسوب می‌شوند.

در بررسی روند پیشرفت‌های حاصل در سال‌های اخیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد، گزارش‌های آماری و عملکرد بیمارستانی با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده از بیمارستان‌های استان، مشخص شده است که در سال‌های اخیر نسبت بستری بیمارستانی به جمعیت در نقاطی از استان افزایش یافته است.

این آمارها نشان می‌دهد که اقدامات انجام شده در راستای افزایش ظرفیت‌های درمانی به ثمر نشسته‌اند. پروژه‌های نوسازی و تجهیز مراکز درمانی: تعدادی از بیمارستان‌های قدیمی استان که از نظر فنی و تجهیزاتی نیاز به نوسازی داشتند، در سال‌های اخیر تحت پروژه‌های مدرن سازی قرار گرفته و استانداردهای بهداشتی به‌روز شده‌اند. این امر نقش مهمی در بهبود شرایط بستری بیماران و افزایش رضایت آنان داشته است.

افزایش خدمات دیجیتال و تله‌مدیسین، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین موجب شده است تا خدمات تشخیصی و مشاوره‌های تخصصی از راه دور ارائه شود؛ از این رو دسترسی به خدمات درمانی برای ساکنان مناطق دورافتاده نیز بهبود یافته است. توسعه برنامه‌های پیشگیرانه و ارتقاء سلامت، با راه‌اندازی برنامه‌های جامع در زمینه پیشگیری از بیماری‌های مزمن و آگاهی‌بخشی درباره سبک زندگی سالم، شاهد کاهش موارد بروز بیماری‌های قابل پیشگیری بوده‌ایم که این موضوع نشان‌دهنده تأثیر مثبت برنامه‌های بهداشتی است.

برنامه‌های راهبردی برای توسعه زیرساخت‌های دیجیتال، گسترش خدمات تله‌مدیسین، ایجاد مراکز تخصصی در مناطق کمتر برخوردار و افزایش سرمایه‌گذاری‌های تحقیق و توسعه، پیش‌بینی می‌شود در آینده به بهبود کیفیت خدمات درمانی و افزایش دسترسی عمومی به خدمات بهداشتی کمک شایانی کنند.

 به طور کلی، وضعیت بهداشت و درمان استان البرز در چند سال گذشته شاهد پیشرفت‌های مثبت بوده، اما همچنان فاصله‌ای با استانداردهای مطلوب وجود دارد که نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق تخصیص منابع کافی و همکاری گسترده بین بخش‌های دولتی و خصوصی می‌باشد. آینده این حوزه وابسته به توانایی مدیران و مسئولین در رفع چالش‌های فعلی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و تجربیات موفق در سطح ملی و بین‌المللی است.

مجتبی عبداللهی استاندار البرز در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو، با اشاره به وضعیت نامناسب سرانه درمانی در این استان، از برنامه‌ریزی برای افزودن هزار و ۶۰۰ تخت بیمارستانی جدید تا پایان دولت سیزدهم خبر داد. وی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۳هزار و۲۰۰ تخت در مراکز درمانی دولتی و خصوصی استان فعال است، اظهار کرد: این تعداد با توجه به رشد جمعیت استان، پاسخگوی نیازهای درمانی مردم نیست. از این رو، توسعه ظرفیت درمانی با ایجاد تخت‌های جدید در دستور کار قرار گرفته است.

عبداللهی استان البرز را یکی از محروم‌ترین مناطق کشور در حوزه بهداشت و درمان دانست و گفت: برای جبران این عقب‌ماندگی، پروژه‌های عمرانی گسترده‌ای در حال اجراست که پس از بهره‌برداری، نقش مهمی در ارتقای کیفیت خدمات درمانی خواهند داشت.

به گفته استاندار ساخت بیمارستان ۵۰۰ تخت‌خوابی جنرال کرج، بیمارستان سیدالشهدا، مرکز درمانی کمالشهر، بیمارستان خورشید و بیمارستان طالقان از جمله طرح‌های شاخص در حال اجرا هستند. وی با تأکید بر ضرورت تسریع در اجرای این پروژه‌ها افزود: به دستگاه‌های اجرایی اعلام کرده‌ایم که با دقت و سرعت، مراحل ساخت و تجهیز این مراکز را پیگیری کنند تا هرچه زودتر در اختیار مردم قرار گیرند.

عبداللهی ارتقای زیرساخت‌های درمانی را از اولویت‌های اصلی مدیریت استان دانست و تصریح کرد: توسعه امکانات درمانی در شرایطی که البرز با کمبود شدید فضاهای درمانی و پزشک متخصص مواجه است، می‌تواند موجب تحول چشمگیر در دسترسی عادلانه به خدمات سلامت شود

شهرام صیادی رئیس دانشگاه علوم پزشکی البرز در گفت‌وگویی با خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، در این باره گفت: رشد چشمگیر زیرساخت‌های درمانی، آموزشی و بهداشتی در استان، عملکرد دانشگاه را در مسیر ارتقاء سلامت عمومی و توسعه علمی قابل توجه دانست.

صیادی از افتتاح سه بیمارستان جدید (یک بیمارستان دولتی و دو بیمارستان خصوصی)، افزایش ۵۱ هزار مترمربع فضای فیزیکی درمانی و آموزشی، و راه‌اندازی دانشکده پزشکی با کمک خیرین خبر داد. وی افزود: دانشگاه در خدمات درمانی پیشرفته نیز دستاوردهای مهمی داشته است؛ از جمله راه‌اندازی اولین مرکز دولتی جامع پیشگیری و درمان سرطان، افتتاح مراکز ناباروری پیشرفته، و تبدیل البرز به یکی از دو قطب اصلی پلاسما درمانی کشور. در حوزه علمی و پژوهشی، دانشگاه علوم پزشکی البرز موفق شد برای نخستین‌بار در رتبه‌بندی جهانی تایمز قرار گیرد و رتبه ۶۰۱–۸۰۰ را کسب کند.

همچنین این دانشگاه با چهار عضو هیأت علمی در فهرست یک درصد دانشمندان پراستناد جهان، جایگاه خود را در بین مراکز علمی کشور تثبیت کرده است.

صیادی همچنین به کسب رتبه اول کشور در صدور مجوز IRC در حوزه فرآورده‌های دارویی، بهداشتی و غذایی اشاره کرد و از بیش از ۱۶ هزار مجوز صادرشده و ۵۲ هزار بازرسی در این حوزه خبر داد.

وی افزود: در بخش بهداشت و درمان عمومی، دانشگاه علوم پزشکی البرز در ارائه خدمات اورژانسی و بستری رکوردی قابل‌توجه ثبت کرده است. طی چهار سال گذشته، به ۵ میلیون بیمار خدمات اورژانسی و به ۸۵۵ هزار نفر خدمات بستری ارائه شده است. همچنین غربالگری بیش از ۱.۴ میلیون نفر در پویش ملی سلامت برای دیابت و فشار خون انجام شده و نسخه‌پیچی الکترونیک به‌صورت کامل اجرا شده است.

صیادی ادامه داد: در حوزه مقابله با بیماری‌های واگیر و اعتیاد، تزریق بیش از ۵ میلیون دُز واکسن کرونا، راه‌اندازی ۳۲ مرکز ترک اعتیاد و ایجاد ۲۴۱ واحد توانبخشی از جمله اقدامات مهم دانشگاه بوده است.

وی همچنین به افزایش پایگاه‌های اورژانس شهری و جاده‌ای اشاره کرد که از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ به ترتیب از ۴۲ به ۴۵ و از ۲۷ به ۳۰ پایگاه رسیده‌اند.

وی خاطرنشان کرد: پوشش ۱۰۰ درصدی پزشک خانواده در مناطق شهری و روستایی، ارتقاء شرایط رفاهی دانشجویان شامل افزایش ظرفیت خوابگاه‌ها، راه‌اندازی خوابگاه متأهلین و بهبود تغذیه با همکاری کترینگ مرکزی، از دیگر اقدامات دانشگاه طی این دوره بوده است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی البرز در پایان از کسب رتبه برتر دانشگاه در جشنواره شهید رجایی طی سه سال متوالی خبر داد و افزود: دستاوردهای چهار سال اخیر نشان می‌دهد این دانشگاه در مسیر تبدیل‌شدن به یکی از مراکز اصلی ارائه خدمات سلامت و آموزش پزشکی کشور قرار گرفته است.