عراقچی: ایران آماده مذاکره بر اساس احترام متقابل و حقوق خود در انرژی هسته‌ای است

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو، متن سخنرانی اصلی جناب آقای دکتر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در کنفرانس سیاست هسته‌ای بین‌المللی کارنگی ۲۱ آوریل ۲۰۲۵ به شرح زیر است:

خوشحالم که امروز می‌توانم با شما صحبت کنم. از آنجا که هدف این گردهمایی بحث در مورد آینده تلاش‌های عدم اشاعه است، من اطمینان دارم که سیاست‌گذاران مسئول به وضوح درک می‌کنند که دور شدن از گفت‌وگو و حرکت به سوی درگیری، احتمال بیشتری دارد که رژیم عدم اشاعه جهانی را از هم بپاشد تا اینکه آن را حفظ کند.

همچنین می‌خواهم تأکید کنم که من اینجا نیستم تا در ملا عام مذاکره کنم. تمرکز من بر توضیح دادن دیدگاه ایران و آنچه که کشورم به دنبال دستیابی به آن است، می‌باشد.

ایران به عنوان یکی از امضاکنندگان موسس پیمان عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) در دهه ۱۹۶۰، از مدت‌ها پیش به اصول دسترسی جهانی به فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز و رد سلاح‌های هسته‌ای متعهد بوده است. ما همچنین تنها کشوری در کره زمین هستیم که به طور رسمی سلاح‌های هسته‌ای را به دلایل اخلاقی و مذهبی رد می‌کنیم، از طریق یک فرمان دینی از رهبر معظم انقلاب اسلامی که این سلاح‌ها را منع کرده است.

ایران همچنین همواره حامی برقراری یک منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای در خاورمیانه بوده است (که اخیراً به‌عنوان منطقه‌ای عاری از سلاح‌های کشتار جمعی معرفی شده است). در واقع، ما این ایده را همراه با مصر در سال ۱۹۷۴ مطرح کردیم. این هدف همچنان یکی از ارکان سیاست خارجی ماست، چرا که ما به شدت بر این باوریم که سلاح‌های هسته‌ای جایی در منطقه ما و یا در جهان ندارند. با چشم‌پوشی از زرادخانه هسته‌ای اسرائیل و امتناع آن از پیوستن به پیمان عدم اشاعه هسته‌ای یا تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گرفتن، کشورهای غربی استاندارد دوگانه‌ای را در درون رژیم عدم اشاعه جهانی ایجاد کرده‌اند. اکنون سال ۲۰۲۵ است و این استاندارد دوگانه باید پایان یابد.

پیگیری انرژی هسته‌ای غیرنظامی از سوی ایران همچنین از اولویت‌های بلندمدت ناشی می‌شود که با اهداف توسعه‌ای و اقتصادی ملی ما هم‌راستا است. در واقع، ما این تلاش را در دهه ۱۹۵۰ با کمک برنامه “اتم برای صلح” رئیس‌جمهور آیزنهاور آغاز کردیم. با جمعیتی بیش از ۹۰ میلیون نفر و یک پایگاه صنعتی وسیع، تنوع منابع انرژی ما برای تضمین تاب‌آوری اقتصادی و پایداری محیط‌زیستی حیاتی است.

متاسفانه، برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ما به دلیل تصورات نادرست و روایت‌های سیاسی غلط به اشتباه معرفی و درک شده است. چنین روایت‌هایی موجب شکل‌گیری سیاست‌های اشتباه و مانع ایجاد فرصت‌های دیپلماتیک معنی‌دار شده است. من با احتیاط خوش‌بین هستم که این دینامیک سمی در حال تغییر است. به نظر می‌رسد رئیس‌جمهور ترامپ از اشتباهات فاجعه‌بار دولت‌های قبلی آگاه است که میلیاردها دلار از مالیات‌های آمریکایی‌ها را در منطقه ما صرف کرده‌اند و هیچ دستاوردی برای ایالات متحده نداشته است.

ایران همواره نشان داده است که آماده است با ایالات متحده بر اساس احترام متقابل و موقعیت برابر درگیر شود. این شامل شناسایی حقوق ما به عنوان یکی از اعضای پیمان NPT، از جمله توانایی تولید سوخت برای نیروگاه‌های هسته‌ای ماست. ما همچنین به وضوح نشان داده‌ایم که چیزی برای پنهان کردن نداریم، به همین دلیل ایران - تحت توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ - به سخت‌ترین بازرسی‌ها در تاریخ موافقت کرده است.

خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای (JCPOA) در سال ۲۰۱۸ و اعمال دوباره تحریم‌ها، این پیشرفت و اعتماد ایجاد شده را مختل کرد. اما علیرغم این موانع، ایران بار دیگر تعهد خود به دیپلماسی را ادامه می‌دهد.

برای پیش‌بردن مذاکرات، اساس و بنیان باید محکم باشد. هر مذاکره‌ای بر مبنای اصول منطقی و مصالحه منصفانه استوار است. برخلاف ادعاهای برخی گروه‌های خاص، ایران همواره به تعهدات خود عمل کرده است. اقدامات ما خود گویای این حقیقت است که ما به هیچ وجه قصد تولید سلاح هسته‌ای نداریم - و این حقیقت اخیراً توسط رئیس‌جمهور اطلاعات ملی ایالات متحده تایید شده است. از آنجا که ما کلام خود را حتی هفت سال بعد از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای رعایت کرده‌ایم، ایران را می‌توان به همواره پایبند به آنچه امضا کرده است، دانست.

دو تصورات نادرست دیگر وجود دارد که باید به آن‌ها پرداخته شود.
اولاً، برخی گروه‌های خاص به طور علنی در تلاشند که دیپلماسی ایران و ایالات متحده را دستکاری کنند. تلاش آن‌ها شامل ادعای نادرستی است که ممکن است توافق هسته‌ای جدیدی در آینده شکل بگیرد.

من تمایل دارم با این درخواست موافق باشم. حال، من نمی‌توانم به طور رسمی از طرف رئیس‌جمهور ترامپ صحبت کنم؛ اما با توجه به اقدامات اخیر او، می‌توان به راحتی فرض کرد که او نیز خواهان توافق هسته‌ای جدید نیست.

دومین تصوری که باید به آن پرداخته شود، این است که برخی از رسانه‌ها و گروه‌های خاص در تلاشند تا بر لزوم دستاوردهای جدید به جای بازگشت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ تأکید کنند. با این حال، واضح است که درخواست برای دستیابی به یک توافق جدید که خواسته‌های ایران را به صورت کامل‌تر و برابرتر تأمین کند، تنها به معنای ایجاد یک توافق بهتر و جامع‌تر خواهد بود. این امر نه تنها منافع ایران را تأمین می‌کند، بلکه به نفع صلح و امنیت جهانی است.

بر اساس شرایط فعلی، ایران در تلاش است تا ضمن حفظ تعهدات خود، به حقوق خود در زمینه انرژی هسته‌ای و سایر زمینه‌های مرتبط با توسعه صنعتی و اقتصادی کشور دست یابد. ما همچنان آماده‌ایم که با جهان تعامل کنیم و با سیاست‌های منصفانه و متوازن در راستای منافع مشترک همکاری نماییم.

دومین نکته این است که ایران هیچ‌گاه در مسیر همکاری‌های اقتصادی و علمی با ایالات متحده قرار نگرفته است. مانع اصلی، دولت‌های قبلی ایالات متحده بوده‌اند که اغلب تحت تأثیر همان گروه‌های خاص قرار داشتند. همان‌طور که اخیراً در صفحات روزنامه واشنگتن پست اشاره کردم، فرصت یک تریلیون دلاری که اقتصاد ما می‌تواند برای شرکت‌های آمریکایی ایجاد کند، ممکن است در دسترس باشد. این شامل شرکت‌هایی است که می‌توانند به ما در تولید برق پاک از منابع غیرهیدروکربنی کمک کنند. ایران در حال حاضر یک راکتور در نیروگاه هسته‌ای بوشهر دارد. برنامه بلندمدت ما این است که حداقل ۱۹ راکتور دیگر بسازیم که به این معنی است که ده‌ها میلیارد دلار قراردادهای بالقوه برای گرفتن وجود دارد. بازار ایران به تنهایی برای احیای صنعت هسته‌ای ایالات متحده بزرگ است.

با نگاه به آینده، هر توافقی که ممکن است به دست آید باید بر اساس تضمین منافع اقتصادی ایران همراه با یک برنامه نظارتی محکم باشد که از صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران اطمینان حاصل کند. تنها چنین رویکردی می‌تواند به ثبات و اعتماد بلندمدت منجر شود. دامنه مذاکرات نیز باید روشن باشد؛ مذاکرات باید تنها بر روی رفع تحریم‌ها و برنامه هسته‌ای متمرکز بماند. در منطقه‌ای همچون منطقه ما که پر از تنش و ناآرامی است، ایران هیچ‌گاه امنیت خود را برای مذاکره به خطر نخواهد انداخت.

به همان اندازه مهم است که به گذشته تمدنی ایران و هویت سیاسی و فرهنگی آن احترام گذاشته شود که تاریخ غنی ما به وجود آورده است. استفاده از تهدیدها و فشار علیه ملت بزرگ ایران بارها ثابت شده که بی‌فایده بوده و راه‌های مذاکره را به جای باز کردن، می‌بندد. تعامل سازنده، که بر احترام متقابل و برابری استوار باشد، بسیار مؤثرتر از هر رویکرد دیگری برای ایجاد اعتماد و پیشبرد گفت‌وگوها است.

در نهایت، ایران نباید به عنوان استثنا در چارچوب رژیم عدم اشاعه جهانی هسته‌ای مورد توجه قرار گیرد. به عنوان یکی از امضاکنندگان NPT، ایران حق دارد که همان حقوق را داشته باشد و به همان تعهدات ملزم باشد که سایر اعضا هستند. احترام به این اصل برابری برای دستیابی به یک راه‌حل عادلانه و پایدار ضروری است.

علاوه بر این، اگر رژیم عدم اشاعه جهانی قرار است ادامه یابد، همه طرف‌ها - به ویژه کشورهای دارای سلاح هسته‌ای - باید به تعهدات خود پایبند باشند. تنها از طریق مسئولیت‌پذیری متقابل است که می‌توانیم به چالش‌های فوری که امروز با آن روبه‌رو هستیم، رسیدگی کنیم.

ایران آماده است تا نقش خود را در ساخت یک منطقه امن‌تر ایفا کند، منطقه‌ای عاری از تهدید سلاح‌های هسته‌ای ایفا کند.