همسر شهید لبافی‌نژاد: اگر روایت نکنیم، حقیقت تحریف می‌شود / روایتگری تاریخ یک مسئولیت الهی است

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، در دل زندان قصر، جایی که صدای مبارزان طنین‌انداز بود، امروز صدای روایت‌هایی شنیده می‌شود که حقیقتی تاریخی را به نسل جوان منتقل می‌کنند. «کانون بانوان زندانی سیاسی مسلمان پیش از انقلاب» با مدیریت خانم دکتر سلیحی، در تلاش برای ثبت و بازگویی لحظات ماندگار مقاومت زنان پیش از انقلاب است.  
 
در دل باغ‌موزه قصر، جایی که روزگاری صدای فریاد مبارزان در سلول‌هایش می‌پیچید، امروز صدای روایت‌هایی شنیده می‌شود که می‌کوشند حقیقت را از دل تاریکی به نسل‌های تازه منتقل کنند. خانم دکتر سلیحی، همسر شهید لبافی‌نژاد و مدیر «کانون بانوان زندانی سیاسی مسلمان پیش از انقلاب»، از انگیزه‌ها، اهداف و فعالیت‌های این کانون سخن می‌گوید؛ کانونی که با محوریت روایتگری و روشنگری تاریخی، حلقه‌ای است میان گذشته و آینده. 

باغ‌موزه قصر، نمادی از مقاومت؛ از زندان تا مرکز روایتگری تاریخ 

در بازدیدی از زندان قصر، یکی از تاریخی‌ترین مکان‌های مقاومت دوران پهلوی، خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجو گفت‌وگویی داشته است با خانم دکتر سلیحی، همسر شهید دکتر لبافی‌نژاد و از زنان مبارز پیش از انقلاب، که اکنون مسئولیت مدیریت «کانون زنان زندانی سیاسی مسلمان پیش از انقلاب» را بر عهده دارد. 

خانم دکتر سلیحی درباره شکل‌گیری کانون بانوان زندانی سیاسی مسلمان پیش از انقلاب توضیح داد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بسیاری از ما که طعم تلخ شکنجه، بازجویی و سلول انفرادی را چشیده بودیم، همچنان احساس وظیفه می‌کردیم که مبارزاتمان را در قالب دیگری ادامه دهیم. برخی دوستان، بسته به شرایط و امکانات، در قالب گروه‌ها و تشکل‌های گوناگون به فعالیت ادامه دادند. اما در سال‌های اخیر، با همکاری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و در دل باغ‌موزه قصر که خود نماد مقاومت و خاطرات دردناک مبارزان است، تصمیم گرفتیم این فعالیت‌ها را منسجم‌تر کنیم. 

دکتر سلیحی: اگر روایت نکنیم، حقیقت تحریف می‌شود 

خانم سلیحی مهم‌ترین هدف کانون را روایتگری دقیق، مستند و زنده از مبارزات زنان در دوران پهلوی عنوان کرده و ادامه داد: هدف اصلی ما از تشکیل این کانون، «روایتگری» است؛ ما خود شاهدان عینی آن دوران تاریک و سرشار از ظلم هستیم و معتقدیم هیچ‌کس بهتر از ما نمی‌تواند واقعیت‌های آن دوران را بازگو کند. اگر ما نگوییم، تحریف می‌شود. اگر ما روایت نکنیم، دیگرانی که یا دروغ می‌گویند یا آگاهانه حقایق را نادیده می‌گیرند، روایت‌های دروغین خود را جایگزین حقیقت می‌کنند. 

فعالیت‌های کانون شامل گردهمایی‌های دوره‌ای، ضبط خاطرات، مستندسازی، تالیف کتاب و برگزاری برنامه‌هایی برای ارتباط با نسل جوان است. خانم دکتر سلیحی درباره فعالیت‌های کانون به خبرنگار دانشجو گفت: روایتگری در اینجا به چند شیوه دنبال می‌شود. یکی از مهم‌ترین راه‌ها، دیدارهای هفتگی‌ ما است. هر هفته در یکی از روزها، اعضای کانون در محل باغ‌موزه قصر گرد هم می‌آیند. در همین زمان‌ها، گروه‌های مختلف دانش‌آموزان، دانشجویان و بازدیدکنندگان از موزه نیز حضور دارند. ما از این فرصت‌ها استفاده می‌کنیم تا از زبان کسانی که زندان را تجربه کرده‌اند، وقایع را مستقیماً بازگو کنیم. 

همچنین در کنار روایت شفاهی، در حال مستندسازی و جمع‌آوری خاطرات به‌صورت مکتوب هستیم. خاطره‌نویسی، نگارش زندگینامه‌ها، چاپ کتاب‌های مستند و تولید آثار چندرسانه‌ای از جمله برنامه‌هایی است که به طور جدی دنبال می‌کنیم. حتی برنامه داریم این روایت‌ها را در قالب مستندهای تصویری و رسانه‌ای هم درآوریم تا اثربخشی بیشتری داشته باشد. 

او اد امه داد: سال گذشته، در بهمن‌ماه، یک گردهمایی مهم با عنوان «بانوان حماسه‌ساز ۵۷» برگزار کردیم. در این برنامه، حدود ۶۰ نفر از زنان مبارز دوران انقلاب دعوت شدند. این مراسم نقطه عطفی در فعالیت‌های ما بود؛ هم برای هم‌افزایی بین اعضا و هم برای مستندسازی گسترده‌تر. 

تلاش برای اتصال نسل جوان به واقعیت‌های تاریخی؛ وظیفه‌ای که فراموش نمی‌شود 

یکی نکات مثبت حضور خانم دکتر سلیحی و دیگر بانوان زندانی سیاسی دوران شاه در زندان قصر و روایتگری آن روزها ارتباط مستقیم با نسل جوان و روایت تجربه‌های عینی خود برای نسلی است که بیشترین مواجهه اکثر آن‌ها با این موضوعات سریال‌های تلویزیونی و یا کتاب‌های درسی است. خانم سلیحی درخصوص تجربه ارتباط با جوانان در محل موزه زندان قصر بیان کرد: یکی از بخش‌های جالب کار ما تعامل با نسل جوان، نسل پس از انقلاب، است. این کار هم یک مسئولیت مهم است و هم یک فرصت طلایی. نوجوانان امروز در دنیایی زندگی می‌کنند که بمباران اطلاعات، سطحی‌نگری و فاصله گرفتن از تاریخ واقعی بسیار شدید است. طبیعی‌ است که برخی از آن‌ها ابتدا بی‌تفاوت باشند، اما بسیاری از آن‌ها با شنیدن بخشی از روایت‌ها، عمیقاً تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

به طور مشخص، دیده‌ایم که برخی نوجوانان بعد از بازدید از موزه و شنیدن صحبت‌های ما، علاقه‌مند می‌شوند که درباره‌ی آن دوران بیشتر تحقیق کنند. حتی برخی از معلمان و مربیان نیز پس از بازگشت به مدرسه، در کلاس‌های خود درباره‌ی این تجربه‌ها صحبت می‌کنند. ما تلاش می‌کنیم بذر آگاهی را بکاریم؛ حتی اگر همه جذب نشوند، همان درصدی که اثر می‌گیرند برای ما غنیمت است. 

تلخی زندان و شیرینی مقاومت 

دکتر سلیحی در پاسخ به این‌ سوال که آیا بازگشت مداوم به فضای زندان برایش سخت نیست، گفت: راستش را بخواهید، این حضور هم تلخ است و هم شیرین. یادآوری آن لحظات سخت، بازجویی‌ها، شکنجه‌ها، دوری از خانواده، آن شب‌های تار و دلهره‌آور آسان نیست. اما از سوی دیگر، تصور اینکه امروز ما آزادانه در همان محیطی ایستاده‌ایم که زمانی در آن زندانی بودیم، برای نسل‌های جدید روایت‌گری می‌کنیم و صدای مظلومیت را بلند می‌کنیم، بسیار غرورآفرین و خوشایند است. 

تلخی آن دوران با حلاوت پیروزی مردم و تحقق وعده‌ی الهی شیرین شد. آن روزها، حتی تصور نمی‌کردیم که روزی بتوانیم آزادانه وارد این مکان شویم، چه برسد به اینکه روایتگر تاریخ آن شویم. اما به برکت انقلاب اسلامی، رهبری حضرت امام (ره) و همت ملت، آن دوران سپری شد. امروز حضور در این مکان، برای من یک فرصت الهی است؛ فرصتی برای شهادت دادن به آنچه دیده‌ام، و مسئولیتی برای روشن نگه‌داشتن چراغ حقیقت. 

روایتگری تاریخ یک مسئولیت الهی است 

در پایان گفت‌وگو، دکتر سلیحی بر وظیفه تاریخی بانوان مبارز برای حفظ و انتقال حقیقت تأکید کرد و گفت: همان‌طور که روزی در سلول‌های انفرادی به پیام امام در مبارزه با ظلم لبیک گفتیم، امروز هم در میدان روایتگری باید حاضر باشیم. این‌بار با زبان قلم، تصویر و صدا.