ایمانی‌پور: موضوع حقوق بشر در رهیافت شرقی به بخشی جداناپذیر از تمدن آتی انسان تبدیل شده است

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، حجت الاسلام ایمانی پور، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در افتتاحیه نخستین اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی، گفت: مایه افتخار است که امروز میزبان اندیشمندان و فرهیختگانی از کشورهای مختلف هستیم تا در پاسخ به ضرورت‌ها و شرایطی که امروز جامعه بین‌المللی در نقض فاحش حقوق بشر با آن مواجه است را با بهره گیری از ظرفیت فرهنگ و تمدن و ارزش‌های مشترک انسانی به بحث بگذاریم.

حجت‌الاسلام محمدمهدی ایمانی‌پور افزود: امروز موضوع حقوق بشر به یکی از چالش برانگیزترین مباحث علمی و اجتماعی تبدیل شده است. حقوق بشر در جهان امروز از چنان اهمیتی برخوردار شده بود که از آن به بنیان حیات و همزیستی بشر یاد می‌شد. اما مقررات و قواعدی که می‌توانست موجب ارتقاء شأن و کرامت انسانی شود و جهانی بهتر را برای بشریت به ارمغان آورد به ضد خود تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه متاسفانه جهانیان شاهد ناکارآمدی نظامات حقوق بشری در بازدارندگی از خشونتف نفرت و بی عدالتی به دلیل حاکم بودن نظام ارزشی فردگرایانه و نگرش‌های منفعت طلبانه است، ابراز کرد: استفاده ابزاری و استانداردهای دوگانه در اعمال حقوق بشر بر ناکارآمدی دستگاه‌ها و نهادهای حقوق بشری افزوده است. در دنیایی که نسل کشی مجاز شمرده می‌شود و کودکان بی گناه و معصوم غزه به دلیل گرسنگی و سوءتغذیه جان خود را از دست می‌دهند و نهادهای حقوق بشری در سکوت و بی عملی به سر می‌برند سخن گفتن از حقوق بشر، به یک طنز تلخ تبدیل شده است.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تاکید بر اینکه حقوق بشر از دیرباز و در همه مکاتب فکری و دینی قواعدی جهان شمول داشته و بنیان‌های آن فارغ از مرز بندی‌های جغرافیایی، دینی و فرهنگی بر ارزش‌های انسانی تکیه داشته است، ادامه داد: اما این امر، امروز تفسیری سوءگیرانه یافته و گویا مزایا و حقوق برخاسته از آن منحصر به انسان غربی شده است.

ایمانی‌پور افزود: تقدم تاریخی و تجربه‌های دیرینه شرق به ویژه مکاتب و تمدن‌های بزرگ مشرق زمین در حوزه حقوق بشر این تصور که موضوع حقوق بشر یک پدیده غربی و حاصل پایه گذاری‌های فکری در غرب بوده و تنها آنها می‌توانند مفسران حقوق بشر باشند را به چالش می‌کشد.

وی موضوع مهم دیگر را پرسش در مورد الزام آور بودن مفاد حقوق بشری دانست که براساس نظام فکری و فلسفی غرب پی ریزی شده است و گفت: آیا اصول و ارزش‌های حاکم بر حقوق بشر غربی به طور مطلق می‌تواند معیار سنجش حقوق بشر در جهان باشد یا خیر؟ آیا نسخه ارائه شده در مورد حقوق بشر بر اساس بنیان‌های فکری و تجربی غرب، جامع ارزش‌های مشترک آحاد بشر، به ویژه ارزش‌های دینی و فرهنگی جوامع شرقی است؟

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین، بیان کرد: امروز با وجود شکل گیری نظام جهانی حقوق بشر با ساز و کارهای نظارتی و اجرایی مشخص حاکم بر آن، شاهد تفسیر به رای دولت‌ها و بازیگران غربی هستیم. همانطور که گفته شد برخی دولت‌ها و جریان‌های فکری که مغرب زمین را منشاء اصلی شکل گیری و توسعه مفاهیم حقوق بشر معرفی می‌کنند به خود اجازه می‌دهند که مصادیق حقوق بشر را تعیین کنند. این دیدگاه واکنش‌هایی را از سوی سایر فرهنگ‌ها و جوامع برانگیخته است.

ایمانی‌پور افزود: در چنین شرایطی بررسی ظرفیت‌های رویکرد شرقی به حقوق بشر از منظر علمی و عملی اهمیت می‌یابد. هر روز پرسش‌های جدید در خصوص وضعیت حقوق بشر از منظر علمی و عملی اهمیت می‌یابد. هر روز پرسش‌های جدید در خصوص وضعیت حقوق بشر و مدعیان دروغین آن در سطح بین‌المللی شکل می‌گیرد. نظیر اینکه چرا حقوق بشر بیش از آنی که معطوف به ضرورت‌های مورد نیاز برای عدالت و صلح بین‌المللی باشد در خدمت نظام‌های غربی است که در آن تبعیض‌های آشکاری علیه سیاه پوستان، رنگین پوستان، زنان و کودکان وجود دارد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه ضعف‌ها و ناکارآمدی در این حوزه از یک سو و چندجانبه گرایی در حال گسترش در نظام بین‌الملل از سوی دیگر، کشورهای بسیاری به ویژه در حوزه شرق را بر آن داشته که به ائتلاف سازی، بر پایه ایده‌های مبتنی بر عدالت در نظام‌های اقتصادی، اجتماعی و حقوق بشری، به دنبال شکل دهی به نظام جدیدی در جهان باشند، ابراز کرد: ناکارآمدی های مربوط به حقوق بشر محصول لیبرال دموکراسی و نظامات فکری وابسته به آن است، لذا با توجه به اینکه جهان در حال گذر از یک پیچ تاریخی است، می توان به شکل گیری یک نظام حقوق جهان شمول امید بست. از این رو بحث در موضوع حقوق بشر در رهیافت شرقی که عمدتا ماهیتی فرهنگی و تمدنی دارد به بخشی جداناپذیر از تمدن آتی بشریت، تبدیل شده است.

ایمانی‌پور افزود: علاوه بر این ایده کانونی، بحث درباره حقوق بشر شرقی را می‌توان در تمایل ملت‌های شرقی برای راه اندازی ائتلاف‌های جدید همانند بریکس و شانگهای جست‌وجو کرد که بر هم زننده انحصار غربی در راهبری نظامات حقوق است.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، با تاکید بر اینکه ادیان بزرگ که خاستگاه آن در شرق بوده و همواره بر کرامت ذاتی انسان و عدالت و صلح تاکید داشته‌اند دارای یک ویژگی مشترک یعنی مسوولیت پذیری جمعی هستند، گفت: این ویژگی در اصول اسلام که بر کرامت انسانی و اخلاقی و مسوولیت فرد در اجتماع در نفس انسان‌ها جاری کرد. در این صورت، مفهوم عدالت جزو لاینفک هویت انسانی خواهد شد و همین نکته است که یکی از تمایزات برجسته شرق فرهنگی و غرب فرهنگی را شکل می‌دهد و می‌تواند مبنای یک ایده جدید در حقوق بشر با رهیافت شرقی محسوب شود.

وی همچنین، بیان کرد: بی تردید در این اجلاس که جمعی از اندیشمندان و نخبگان برجسته از کشورهایی با تجربه‌های تاریخی، تمدنی و فرهنگی متنوع گردهم آمده‌اند می‌توان ضمن آسیب شناسی نظام فعلی حقوق بشر، به بررسی نظاماتی پرداخت که بر ارزش‌های فطری بشری به عنوان جزء مهمی از هویت انسانی، انسان فرهنگی تکیه دارد.

ایمانی‌پور با بیان اینکه معقتدم که در شرق فرهنگی و در تجربه‌های تاریخی و تمدنی آن که بر اصولی همچون حقوق فردی و اجتماعی برابر، عدالت و کرامت ذاتی انسان ها و اهمیت احترام به دین و آزادی‌های مذهبی به عنوان اصول بنیادین تاکید دارد، می‌توان جهانی مبتنی بر تفاهم، صلح و آشتی طراح کرد، ادامه داد: جهانی که ملت‌ها در کنار تفاوت‌های موجود، با تکیه بر ارزش‌های مشترک انسانی می توانند به سمت برساختی جدید براساس فرآیندهای جهان شمول پیش بروند. تنها در این صورت است که می‌توان بر چالش ناکارآمدی سازمان‌های بین‌المللی در صیانت از حقوق بشر فائق آمد. امروز بررسی امکان تحقق یک رویکرد شرقی در حوزه حقوق بشر و ظرفیت‌های آن در راستای توسعه عدالت، صلح و همبستگی جهانی بیش از هر زمان دیگری ضروری است.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی افزود: پرواضح است که تحقق اهداف این اجلاس در فراهم سازی گفتمانی غالب برای دستیابی به اصول و قواعد حقوق بشر بر پایه وجوه فرهنگی و معرفتی شرق، مستلزم ایجاد شبکه تعاملی پایدار و مستمر میان اندیشمندان حوزه شرق فرهنگی است. زمینه سازی برای تدوین سند حقوق بشر شرقی مبتنی بر ارزش‌های برگرفته از تنوع فرهنگ‌ها و آموزه‌های دینی می‌تواند از اهداف این نشست محسوب شود.

وی ابراز امیدواری کرد که این اجلاس بتواند با بهره گیری از ارزش‌های اصیل و تجربه‌های تاریخی فرهنگی الگویی جامع تر برای حل چالش‌های امروز جامعه بشری ارائه کرده و گام مثبتی در اصلاح عملکردها و تغییر رویکرد در حقوق بشر و معیارهای آن در گستره جهانی بردارد.

ایمانی‌پور با قدردانی از مسوولان دانشگاه باقرالعلوم(ع) در برگزاری این اجلاس بین‌المللی، گفت: اطمینان می‌دهم سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی که رسالت مهم آن فراهم سازی فرصت‌های گفت‌وگو، همکاری و هم افزایی میان ظرفیت‌های علمی فرهنگی داخل و خارج کشور است در این مسیر همراه شما خواهد بود.

نخستین اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی به همت دانشگاه باقرالعلوم و با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، با حضور 40 میهمان بین‌المللی از 22 کشور از 8 و 10 اردیبهشت ماه سال جاری در تهران، قم و اصفهان برگزار می‌شود.