رمان‌ها می‌توانند شخصیت نوجوان را شکل دهند 

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، نشست معرفی و بررسی قفسه کتاب نوجوان نشر بین‌الملل با حضور حامد اشتری، مدیر بخش داستان نشر بین‌الملل، مسعود آذرباد، منتقد و کارشناس داستانی و محمد حمزه‌زاده، نویسنده و کارشناس حوزه کودک و نوجوان، جمعه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ در نمایشگاه کتاب تهران، غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد. 

 محمد حمزه‌زاده درباره شاخص‌های کتاب حوزه کودک و نوجوان گفت: در ابتدا چند سوال وجود دارد؛ اینکه آیا ما آنقدر مخاطب کودک و نوجوان داریم؟ آیا کودکان و نوجوانان با فضای رسانه‌ای موجود ترغیب به خواندن رمان می‌شوند یا نه؟ و اینکه ما چه بنویسیم که آن‌ها بخوانند؟ نگاه به جامعه محتوایی نشان می‌دهد ظرفیت بالایی در حوزه رمان و داستان بلند در میان کودکان و نوجوانان وجود دارد. اگر اکنون به غرفه ناشران کودکان و نوجوانان‌ سر بزنید، می‌بینید نیاز و فضا برای تولید رمان هست و اگر محتوا باشد، در این حوزه خواننده و مشتری داریم. 

وی ادامه داد: مهم‌ترین ویژگی یک رمان فارغ از اینکه جای ماجرا و حادثه دارد، شخصیت‌ها هستند که رکن رمان را تشکیل می‌دهند. این امر می‌تواند وجه الگویابی نوجوان‌ها را تشکیل دهد. اصولا بر اساس یک نظریه جدی، داستان زبان مغز را دارد و انسان از دو طریق می‌تواند تجربه کسب کند‌.  

وی از اهمیت تولید رمان‌ گفت: طبعاً فضا و وقت برای کسب تجربه مستقیم و زندگی فیزیکی محدود است؛ لذا رمان‌ها، کتاب‌ها و داستان‌هایی که نوجوان‌ها می‌خوانند، مهم هستند؛ زیرا می‌توانند شخصیت‌ها را تشکیل دهند‌. اکنون بازار ما از چنین مواردی خالی است و ما نیاز داریم تا رمان‌های تولیدی خوبی داشته باشیم‌. 

حمزه‌زاده بیان کرد: موضوع بعدی جلوه‌گری نویسندگان خوش‌قلم است که پس از فضاسازی‌هایشان متوجه می‌شویم نسلی از نویسندگان آینده‌دار در حال ورود به این عرصه هستند و بزرگ‌ترین رمان‌نویس‌های ما کار خود را با رمان کودک و نوجوان شروع کردند.  

وی در پاسخ به این سوال که نوجوان‌ها در رمان اقلیمی چه چیزی را می‌توانند به دست بیاورند گفت: جغرافیا در نکته ابتدایی در ذهن ما مهم است. وقتی شما وارد هر بازی یا نرم‌افزاری می‌شوید، از شما دسترسی می‌خواهد. اول از همه دسترسی مکان است. جغرافیا در رمان هم مهم است؛ از این رو غذا، لباس و کجا بودن در رمان مهم است. همچنین معمولاً مبنای مهم‌ترین رمان‌ها و داستان‌های مهم دنیا اسم یک شهر، موقعیت یا کشور است که به جغرافیا باز می‌گردد، لذا جغرافیا مهم و تنوع آن مهم‌تر است.  

محمد حمزه‌زاده ادامه داد: به طور ناخودآگاه وقتی یک نوجوان اثر داستانی می‌خواند و وقتی احساس می‌کند از جغرافیای خود خارج شده است، رمان و داستان را بهتر می‌فهمد و درک می‌کند. 
نوشتن رمان سخت است 
 
وی در پاسخ به این سوال که در فضای رمان اقلیمی نویسندگان ما باید چه قواعدی را رعایت کنند تا اثر جذاب‌تر باشد، گفت: واقعیت این است که اثر داستانی و هنری باید در ذهن مخاطب تبدیل به یک خاطره‌ شود که گویا خود فرد او را تجربه کرده‌است؛ به گونه‌ای که اگر می‌خواهند فرض کند، گمان کند که خاطره خودش بوده است. در کشورهای پهناوری مانند ما در مقایسه با کشورهایی که دیده نمی‌شوند، تقریبا هیچ داستانی که در بحرین اتفاقا افتاده باشد در طول تاریخ حتی جنگ، عاشقی و دیگر موارد آنقدر عمیق نبوده است که در اذهان ما مانده باشد. 

این نویسنده پیشکسوت افزود: همچنین هنوز هم بخش‌هایی در کشور داریم که ادبیات ما درباره آن موارد غفلت کرده است. ما در هرکدام از جاهای مختلف خرمشهر و بخش‌هایی که جنگ داشتیم، خاطره داریم؛ اما مکان های بسیاری هم هستند که هیچ خاطره و آشنایی با آن مکان‌ها نداریم. در پایان بگویم نوشتن رمان خیلی سخت است و باید دست متولیان این موضوع را بوسید و ان‌شاءالله خود نویسندگان خود را رشد دهند‌.  
نباید حالت تصنعی به رمان دهیم.

حامد اشتری، مدیر بخش داستان نشر بین‌الملل، بیان کرد: متاسفانه فضای فرهنگ ما به سمت یکپارچگی پیش می‌رود. برای مثال، پایتخت می‌شود معیار همه جا و این تکثر ممدوح کشور ما را زیر سوال می‌برد. ما از اقلیم می‌خواهیم مخاطبمان که از فضای آپارتمان و قهرمان جدا شود و در یک فضای مجزا قرار بگیرد. البته گاهی مخاطب دور از مرکز احساس حذف‌شدگی دارد و چرا باید مخاطب احساس حذف‌شدگی داشته باشد‌؟  
اشتری ادامه داد: مورد مهمی که وجود دارد، این است که ما نباید حالت تصنعی به رمان دهیم و افراد مستعد اقلیم‌های مختلف که اقلیم خود را قبول دارند و دل در گرو این امر دارند، مهم هستند.

وی افزود: اکثر نویسندگان چندین بار کارهایشان را بازنویسی کرده‌اند. اینکه شخصیت‌هایشان را کم و زیاد می‌کنند، نشان‌ می‌دهد واقعا تلاش می‌کنند. معتقدم همیشه زحمت اصلی با نویسنده بوده و شکر خدا آثاری تولید شده که بازخوردهای خوبی داشته است. همچنین قطعا ما باید هنوز هم بیاموزیم تا بتوانیم قدم‌های بهتری برداریم.