پاسخ بهارستانی‌ها به سیاست اشتباه انحلال سازمان ملی هوش مصنوعی دولت/ نگاهی به طرح ملی هوش مصنوعی که در مجلس ابلاغ شد

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فناوری‌های قرن بیست‌ویکم، نقشی محوری در بازتعریف ساختار‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی کشور‌ها ایفا می‌کند. این فناوری، که از آن به‌عنوان "نفت آینده" یاد می‌شود، نه‌تنها موتور محرکه رشد اقتصادی است، بلکه ابزار قدرتمندی برای تقویت امنیت ملی و قدرت نرم کشور‌ها محسوب می‌شود. در شرایطی که جهان با شتابی بی‌سابقه به سوی توسعه این فناوری حرکت می‌کند، تصمیم دولت برای انحلال سازمان ملی هوش مصنوعی در ایران، اقدامی تأمل‌برانگیز و نگران‌کننده است. این تصمیم، که در تضاد با توصیه‌های مقام معظم رهبری، نظرات کارشناسان و نیاز‌های ملی کشور قرار دارد، می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای آینده ایران به همراه داشته باشد.

در این میان، طرح ملی هوش مصنوعی که توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۹ اردیبهشت اعلام وصول شد، به‌عنوان پاسخی قاطع و آینده‌نگرانه به این سیاست اشتباه، نویدبخش احیای جایگاه ایران در رقابت جهانی این فناوری است. در این گزارش، با نگاهی به طرح مجلس، به بررسی اهمیت هوش مصنوعی، موشکافی تصمیم دولت و بررسی فنی طرح مجلس میپردازیم:

اهمیت هوش مصنوعی در معادلات آینده

هوش مصنوعی، فراتر از یک ابزار صنعتی، فناوری‌ای است که آینده جهان را شکل خواهد داد. بر اساس گزارش مؤسسه PwC، انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰، هوش مصنوعی بیش از 15 تریلیون دلار به اقتصاد جهانی اضافه کند. این فناوری در حوزه‌های مختلفی از جمله اقتصاد، امنیت ملی، آموزش، بهداشت و سیاست‌گذاری تحولات عظیمی ایجاد کرده است. کشور‌هایی مانند ایالات متحده، چین و امارات متحده عربی با سرمایه‌گذاری‌های کلان، جایگاه خود را به‌عنوان رهبران جهانی در این حوزه تثبیت کرده‌اند. برای مثال، امارات با افتتاح مرکز ۵ گیگاواتی هوش مصنوعی، توانایی پردازش داده‌های عظیم و توسعه مدل‌های پیشرفته را به دست آورده و به قطب جذب استعداد‌های جهانی تبدیل شده است.

در حوزه امنیت ملی، هوش مصنوعی نقش کلیدی در تحلیل داده‌های اطلاعاتی و دفاع سایبری ایفا می‌کند. همچنین، این فناوری ابزاری برای تقویت قدرت نرم کشور‌ها از طریق توسعه خدمات نوآورانه و جذب نخبگان است. ایران، با وجود ظرفیت‌های بی‌نظیر علمی و انسانی، نیازمند سیاست‌گذاری‌های کلان و ساختار‌های متمرکز برای بهره‌برداری از این فرصت‌هاست. طرح ملی هوش مصنوعی مجلس، با درک این ضرورت، رویکردی جامع برای توسعه این فناوری ارائه کرده است.

ضربه کاری دولت به توسعه هوش مصنوعی در کشور با انحلال سازمان ملی هوش مصنوعی

در حالی که جهان با شتاب به سوی توسعه هوش مصنوعی پیش می‌رود، تصمیم دولت برای انحلال سازمان ملی هوش مصنوعی، اقدامی تأمل‌برانگیز بوده که می‌تواند فرصت‌های پیشرفت در این حوزه را محدود کند. این تصمیم، که در تضاد با رهنمود‌های مقام معظم رهبری و نظرات کارشناسان قرار دارد، نشان‌دهنده عدم درک کافی از اهمیت استراتژیک این فناوری است. با این حال، طرح ملی هوش مصنوعی مجلس، با هدف احیای ساختار‌های متمرکز و تقویت جایگاه ایران در این حوزه، پاسخی قاطع به این سیاست اشتباه ارائه کرده است.

بررسی طرح ملی هوش مصنوعی مجلس شورای اسلامی

طرح ملی هوش مصنوعی، که با استناد به مطالبه مقام معظم رهبری برای قرار گرفتن ایران در میان ۱۰ کشور برتر دنیا در این فناوری، سند ملی هوش مصنوعی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و الزامات برنامه هفتم توسعه تدوین شده، چارچوبی جامع برای توسعه این فناوری در کشور ارائه می‌دهد. این طرح، با تأکید بر تشکیل سازمان ملی هوش مصنوعی زیر نظر رئیس‌جمهور و تقویت مرکز ملی راهبری و توسعه هوش مصنوعی، نشان‌دهنده تعهد مجلس به پیشرفت کشور در این حوزه است.

نگاهی فنی تر به طرح مجلسی ها

یکی از نقاط قوت این طرح، ارائه تعاریف دقیق و کاربردی از مفاهیم مرتبط با هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی در این طرح به‌عنوان توانایی ماشین برای انجام عملکرد‌های خودکار مانند یادگیری، استنتاج و تصمیم‌گیری تعریف شده که اثرات گسترده‌ای بر انسان و محیط زیست دارد. همچنین، مفاهیم “لایه بنیادین” و “لایه کاربست” به‌خوبی تبیین شده‌اند. لایه بنیادین، شامل زیرساخت‌ها، الگوریتم‌ها و مدل‌های پایه‌ای است که کلید استقلال و قدرت در این حوزه محسوب می‌شود. در مقابل، لایه کاربست به محصولات و خدمات نهایی مبتنی بر هوش مصنوعی اشاره دارد که برای حل مسائل خاص طراحی شده‌اند. این تقسیم‌بندی هوشمندانه، از وابستگی تکنولوژیک جلوگیری کرده و مسیر توسعه پایدار را هموار می‌کند.

ساختار و اهداف سازمان ملی هوش مصنوعی

طرح مجلس، تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی را به‌عنوان نهادی هماهنگ‌کننده و پیشران در این حوزه پیش‌بینی کرده است. این سازمان، که زیر نظر رئیس‌جمهور فعالیت می‌کند، از بخش‌های ستادی و راهبری تشکیل شده و مرکز ملی راهبری و توسعه هوش مصنوعی به‌عنوان بازوی نخبگانی و پژوهشی آن عمل خواهد کرد. اهداف کلی سازمان شامل درک و راهبری مواجهه با هوش مصنوعی، پیشرانش تلاش‌های توسعه‌ای در لایه بنیادین و تسهیل‌گری در لایه کاربست است.

مرکز ملی راهبری و توسعه هوش مصنوعی، با سه واحد اصلی شامل پژوهش‌های سطح بالا، برنامه‌ریزی راهبردی و تحقیق و توسعه فناوری، وظیفه جهت‌دهی و تصمیم‌سازی در این حوزه را بر عهده دارد. واحد پژوهش‌های سطح بالا به بررسی ابعاد نظری و میان‌رشته‌ای هوش مصنوعی می‌پردازد، واحد برنامه‌ریزی راهبردی چشم‌انداز‌ها و اولویت‌ها را تعیین می‌کند و واحد تحقیق و توسعه فناوری، پروژه‌های فنی را با تمرکز بر منافع ملی پیش می‌برد. این ساختار چابک و تخصصی، می‌تواند ایران را در مسیر نوآوری و استقلال فناوری قرار دهد.

وظایف و اختیارات سازمان تعریف شده مرتبط با هوش مصنوعی

وظایف سازمان ملی هوش مصنوعی در دو بخش ستادی و تخصصی تعریف شده است. در بخش ستادی، سازمان موظف است تلاش‌های توسعه‌ای و پژوهشی کشور را جهت‌دهی کرده، زیرساخت‌های پردازشی و محاسباتی را تقویت کند، محیط‌های آزمون برای شرکت‌های توسعه‌دهنده ایجاد کند و آگاهی‌بخشی عمومی را از طریق رسانه‌ها پیش ببرد. همچنین، همکاری با وزارت علوم و بنیاد ملی نخبگان برای بازنگری سرفصل‌های آموزشی، ارائه بورسیه‌های ملی و حمایت از دانشجویان تحصیلات تکمیلی از دیگر وظایف این سازمان است.

در بخش تخصصی، سازمان از طریق مرکز ملی راهبری، وظیفه برنامه‌ریزی فعالیت‌های ستادی، طراحی مسیر‌های خلاقانه برای توسعه علمی و فنی، و تدوین سیاست‌های مقابله با استعمار شناختی-تکنیکی و انحصار‌های فناورانه را بر عهده دارد. این وظایف، نشان‌دهنده رویکردی جامع به توسعه هوش مصنوعی با تأکید بر استقلال راهبردی و حفظ ارزش‌های انسانی است.

حمایت‌های مالی و زیرساختی، وقتی سرور های هوش مصنوعی ارزششان از چاه های نفت بیشتر میشود!

طرح ملی هوش مصنوعی، با پیش‌بینی تشکیل صندوق ملی توسعه هوش مصنوعی با سرمایه اولیه ۱۰۰ هزار میلیارد ریال، نظام تأمین مالی این حوزه را تقویت می‌کند. همچنین، مشوق‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در زیرساخت‌های پردازشی و الگوریتم‌ها، و تسهیلات گمرکی برای ورود تجهیزات هوش مصنوعی، از دیگر حمایت‌های پیش‌بینی‌شده در این طرح است. این اقدامات، می‌تواند انگیزه‌ای قوی برای مشارکت بخش خصوصی و تسریع در توسعه زیرساخت‌ها ایجاد کند.

آموزش و جذب نیروی انسانی

یکی از جنبه‌های برجسته این طرح، توجه ویژه به آموزش و پرورش نیروی انسانی متخصص است. بازنگری سرفصل‌های دانشگاهی، ارائه بورسیه‌های ملی، حمایت از دانشجویان تحصیلات تکمیلی و ارائه مشوق‌هایی مانند تسهیلات نظام وظیفه برای پژوهشگران، از جمله اقدامات پیش‌بینی‌شده برای جذب و حفظ نخبگان است. این رویکرد، می‌تواند از مهاجرت مغز‌ها جلوگیری کرده و زمینه‌ساز توسعه پایدار در این حوزه شود.

آگاهی‌بخشی و آماده‌سازی جامعه

طرح مجلس، با تأکید بر همکاری با رسانه‌ها و سازمان صداوسیما برای آگاهی‌بخشی عمومی، به دنبال آماده‌سازی جامعه برای مواجهه با تحولات ناشی از هوش مصنوعی است. این امر، از مقاومت‌های اجتماعی کاسته و پذیرش فناوری را افزایش می‌دهد. همچنین، ایجاد محیط‌های آزمون برای شرکت‌های توسعه‌دهنده، موانع دریافت تأییدیه‌های فنی را کاهش داده و نوآوری را تسریع می‌کند.

هوش مصنوعی، ابزار قدرت تمدنی در آینده نزدیک

حمایت از طرح ملی هوش مصنوعی، یک ضرورت ملی برای تضمین آینده کشور است. این طرح، با تمرکز بر توسعه لایه‌های بنیادین و کاربست، می‌تواند ایران را از وابستگی به فناوری‌های خارجی رها کرده و به یکی از پیشگامان این حوزه تبدیل کند. تأکید بر آموزش و پژوهش، زمینه‌ساز جذب و حفظ نخبگان خواهد بود و مشوق‌های مالی و زیرساختی، بخش خصوصی را به مشارکت تشویق می‌کند. علاوه بر این، توجه به آگاهی‌بخشی عمومی و مدیریت تحولات اجتماعی ناشی از هوش مصنوعی، نشان‌دهنده درک عمیق مجلس از پیچیدگی‌های این فناوری است.

این طرح، با تکیه بر رهنمود‌های مقام معظم رهبری و اسناد بالادستی، مسیری روشن برای توسعه هوش مصنوعی در ایران ترسیم کرده و می‌تواند جایگاه کشور را در رقابت‌های جهانی ارتقا دهد. همچنین، رویکرد جامع این طرح به مسائل اخلاقی، حقوقی و اجتماعی، تضمین‌کننده توسعه‌ای پایدار و همسو با ارزش‌های ملی است.

 طرح ملی هوش مصنوعی ارائه‌شده توسط مجلس شورای اسلامی، با رویکردی جامع و آینده‌نگرانه، گامی بلند در مسیر توسعه این فناوری در ایران است. این طرح، با تأکید بر تشکیل سازمان ملی هوش مصنوعی، تقویت زیرساخت‌ها، آموزش نیروی انسانی، حمایت از پژوهشگران و آگاهی‌بخشی عمومی، می‌تواند ایران را به یکی از بازیگران اصلی این حوزه تبدیل کند. در شرایطی که تصمیمات نادرست مانند انحلال سازمان ملی هوش مصنوعی توسط دولت می‌توانست فرصت‌های پیشرفت را محدود کند، طرح مجلس پاسخی قاطع و هوشمندانه به این چالش ارائه کرده است. حمایت از این طرح، نه‌تنها یک انتخاب، بلکه یک ضرورت برای تضمین آینده‌ای روشن برای نسل‌های کنونی و آینده است. مجلس شورای اسلامی با این اقدام، نشان داده که درک صحیحی از زمانه و نیاز‌های کشور دارد و آماده است تا با اراده‌ای استوار، مسیر پیشرفت را هموار کند. اکنون زمان آن است که همه نهاد‌ها و آحاد جامعه، در کنار نمایندگان ملت، برای تحقق این رؤیا تلاش کنند؛ زیرا آینده، میدان رقابت اراده‌ها و اندیشه‌هاست و ما یا آن را خواهیم ساخت یا برای همیشه تماشاگرش خواهیم ماند.