قصه پر غصه ناترازی‌ها/ ناترازی در نان

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-مهدی مهدیان؛ به طور کلی یارانه شکلی از کمک های مالی است که به یک تجارت یا بخش اقتصادی یا عموم مردم تعلق می گیرد. به عبارت دیگر به اعطاءِ کمک های مالی بر روی یک کالا یا خدمت جهت افزایش رفاه عمومی جامعه یارانه گفته می شود.

ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین میزان یارانه را بین گروه های مختلف جامعه تقسیم می کند ، مانند یارانه بنزین ، یارانه انرژی ، ارز ترجیحی برای واردات کالای اساسی ، یارانه نان و ... . البته در برخی موارد دولت ها افزایش پایه پولی و خلق نقدینگی و کاهش ارزش پول ملی را نیز به نام یارانه برای مردم فاکتور می کنند، که این خلاف واقع است، اما مشکل اصلی ، پرداخت یارانه نیست ، بلکه شیوه پرداخت آن است، تا وقتی که یارانه به جای مصرف کننده به زنجیره ابتدایی و میانی حلقه تامین کالا پرداخت شود، انواع سوءاستفاده‌ها ، فسادها و پر مصرفی‌ها شکل می‌گیرد.

 خاطرات تلخ ارز ۴۲۰۰ تومانی نمونه بارز این ناکارآمدی ساختاری است. برای نمونه در همین مسئله نان به دلیل اختلاف قیمت آرد دولتی و بازار آزاد و قیمت گذاری دستوری، اتفاقاتی مانند قاچاق آرد به کشور های همسایه ، حتی خرید و خشک کردن نان برای خوراک دام مشاهده می‌شود، حال آنکه اگر این یارانه ، شفاف و واضح به زنجیره انتهایی حلقه یعنی مصرف کننده به شیوه کالایی یا ریالی پرداخت شود هم از قاچاق کالا و خرید بی رویه و مُصرِفانه جلوگیری می شود هم افرادی که صرفه جویی می کنند از مواهب یارانه خود در امورات دیگر زندگی بهره‌مند می شوند.

 شکل توزیع فعلی یارانه ، یارانه بر مصرف است که غلط ترین شیوه پرداخت یارانه است، یعنی هرکس نان بیشتری خریداری کند، بیشتر از یارانه نان استفاده می کند، هرکس خودرو داشته باشد و بیشتر بنزین مصرف کند بیشتر یارانه بنزین دریافت می کند، این موضوع در بحث سایر یارانه ها نیز صادق است، حال آنکه باید تمامی یارانه ها بر اساس کدملی به حساب بانکی تمام مردم یا سرپرست خانوار واریز شود و یا سهمیه آن کالا به ازای هر کدملی به شخص تعلق گیرد، اینجاست که صرفه و سود در صرفه جویی و کم مصرفی و پس انداز کردن یارانه‌ها است.

به طور مثال دولت در بودجه سال ۱۴۰۴، ۲۵۰ همت برای یارانه نان تخصیص داده است، اگر جمعیت ایران را ۹۰ میلیون فرض کنیم و بر اساس کدملی یارانه نان مستقیم به حساب سرپرست خانوار واریز شود، به ازای هر نفر سالانه مبلغی حدود ۲/۸۰۰/۰۰۰ تومان یارانه نان تعلق می گیرد که با احتساب هر قرص نان آزاد بر فرض ۱۵/۰۰۰ تومانی ، سالانه نزدیک ۱۹۰ قرص نان رایگان یارانه‌ای به هر نفر تعلق می گیرد. حال باید دید باز با تصمیمات غلط و محافظه کارانه نان مردم به سفره قاچاق چیان آرد سرازیر می شود یا دولت با شجاعت و تصمیمات درست نان را در سفره مردم نگه می دارد .

" إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ "

*مهدی مهدیان، عضو فعال عرصه اقتصادی مجمع دانشجویان مطالبه گر بسیج دانشجویی استان اصفهان

*انتشار یادداشت‌ها به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است