آخرین وضعیت پایگاه فضایی چابهار/ ۸۷ درصد پروژه تکمیل شده است و در مرحله تجهیز است

به گزارش خبرنگار فناوری گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، پایگاه فضایی چابهار، به‌عنوان یکی از پروژه‌های کلیدی فناوری فضایی ایران، در حال حاضر در مراحل پایانی فاز اول توسعه خود قرار دارد و با پیشرفت عمرانی حدود 87 درصد، به‌زودی آماده بهره‌برداری و انجام پرتاب‌های اولیه خواهد بود. این پایگاه، واقع در منطقه‌ای استراتژیک در نزدیکی خط استوا و سواحل اقیانوس هند، با بهره‌گیری از موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد و زیرساخت‌های پیشرفته، در آستانه تبدیل شدن به یکی از مراکز اصلی پرتاب ماهواره در ایران است. گزارش حاضر، وضعیت کنونی پروژه را با تمرکز بر جنبه‌های فنی و پیشرفت‌های عملیاتی به محوریت تصاویر اختصاصی خبرگزاری دانشجو از روند ساخت و تجهیز بررسی می‌کند:

وضعیت کنونی عملیات عمرانی

عملیات عمرانی فاز اول پایگاه فضایی چابهار با مدیریت دقیق و اجرای موازی در 8 جبهه کاری، شامل احداث ابنیه، تأمین زیرساخت‌های اصلی و نصب تجهیزات عمومی و تخصصی، با سرعت مطلوب پیش می‌رود. با وجود چالش‌های محیطی نظیر شرایط آب‌وهوایی خاص منطقه (رطوبت بالا و دماهای متغیر) و وقفه‌های ناشی از تعطیلات مذهبی مانند ماه مبارک رمضان و عید فطر، پروژه به پیشرفت 87 درصدی دست یافته است.

احداث ابنیه شامل سازه‌های اصلی مانند پد پرتاب، برج‌های پشتیبانی، و تأسیسات جانبی بوده و در مراحل تکمیلی قرار دارد. زیرساخت‌های حیاتی نظیر سیستم‌های تأمین انرژی، خنک‌کننده‌ها، و شبکه‌های ارتباطی نیز در حال نصب و راه‌اندازی هستند. فرآیند تأمین تجهیزات عمومی (مانند سیستم‌های تهویه و سازه‌های پشتیبانی) و تجهیزات تخصصی (مانند سامانه‌های هدایت و کنترل پرتاب) آغاز شده و بخش عمده‌ای از این تجهیزات به سایت پروژه منتقل شده است.

چاله پد پرتاب که حرارت ناشی از پیشران ماهواره بر را منتقل و کنترل میکند

نصب این تجهیزات، با رعایت استانداردهای فنی و پروتکل‌های ایمنی، در حال انجام است و برخی از بخش‌ها وارد فاز تست و راه‌اندازی اولیه شده‌اند.

 وضعیت پد پرتاب و تجهیزات کلیدی لانچر ها

سیستم صاعقه گیر و برج اصلی در مرحله تست 

پد پرتاب چابهار، به‌عنوان هسته عملیاتی پایگاه، در وضعیت آمادگی برای اولین پرتاب قرار دارد. برج اصلی و سیستم صاعقه‌گیر پد پرتاب اخیراً تحت آزمایش‌های فنی قرار گرفته و با موفقیت توسط مشاوران پروژه تأیید شده است. این سیستم‌ها، که برای حفاظت از تجهیزات پرتاب در برابر شرایط جوی و رعدوبرق طراحی شده‌اند، در مراحل نهایی تکمیل و تجهیز قرار دارند. سازه اصلی (استراکچر) پد پرتاب نیز به مرحله پایانی ساخت رسیده و فرآیندهای نهایی نظیر نصب سامانه‌های مکانیکی و الکترونیکی در حال انجام است. این پیشرفت‌ها نشان‌دهنده آمادگی فنی پد پرتاب برای اجرای پرتاب‌های آزمایشی در آینده نزدیک است.

 ملاحظات ایمنی و امنیتی در ساخت پایگاه فضایی چابهار

بازدید رییس جمهور شهید از نمایشگاه فناورانه و توضیحات متخصصان روی ماکت مجموعه

با توجه به حساسیت عملیات پرتاب‌های فضایی، ملاحظات ایمنی و امنیتی در اولویت قرار دارند. پروتکل‌های تکمیلی ایمنی، شامل بررسی‌های سازه‌ای، تست‌های عملکردی تجهیزات، و شبیه‌سازی‌های عملیاتی، در حال اجرا هستند. همچنین، هماهنگی با نهادهای نظارتی برای اخذ مجوزهای لازم برای پرتاب‌های آزمایشی در جریان است. این پرتاب‌ها، که به‌منظور اعتبارسنجی سامانه‌های پرتاب و زیرساخت‌های پایگاه انجام خواهند شد، پس از تکمیل فرآیندهای تأیید و با رعایت استانداردهای امنیتی در اولین فرصت ممکن اجرا می‌شوند.

مشخصات فنی و مزیت‌های جغرافیایی

موقعیت جغرافیایی پایگاه چابهار، با عرض جغرافیایی نزدیک به خط استوا، سرعت چرخش زمین را به 421 {m/s} می‌رساند، که در مقایسه با سرعت 308 {m/s} در پایگاه سمنان، کاهش قابل‌توجهی در انرژی موردنیاز برای پرتاب ایجاد می‌کند. این مزیت، امکان حمل محموله‌های سنگین‌تر به مدارهای پایین (LEO) و حتی مدارهای زمین‌آهنگ (GEO) را با کارایی بالاتر فراهم می‌سازد.

نسل آینده ماهواره بر های ایرانی که از پایگاه چابهار لانچ خواهند شد

مسیر پرواز امن بر فراز دریای عمان و اقیانوس هند، با زاویه باز، ریسک‌های عملیاتی را کاهش داده و قابلیت پرتاب به زوایای میل مداری متنوع را میسر می‌کند. این ویژگی‌ها، چابهار را به گزینه‌ای مناسب برای پرتاب‌های سوخت جامد در فاز اول تبدیل کرده است.

حسن سالاریه، رییس سازمان فضایی در مصاحبه ای در فروردین 1404 عنوان کرد:

مرحله نخست (فاز اول) پایگاه، مربوط به پرتاب‌های سوخت جامد است که قاعدتاً امسال افتتاح می‌شود و درباره فاز دوم پایگاه هم مطالعات خوبی در سال‌های گذشته انجام شده است و در سال گذشته مطالعات اولیه تکمیل و حتی محتوای لازم برای انعقاد قرارداد آماده شد و امسال فاز دوم را که مربوط به پرتابگر‌های سوخت مایع نیمه سنگین است کلنگ زنی خواهیم کرد.

 این پایگاه موقعیت ویژه‌ای در کشور ایران و منطقه دارد و می‌تواند دروازه فضایی ایران برای ورود به بازار‌های بین‌المللی باشد؛ زیرا پرتاب و مدارگذاری ماهواره باید به‌گونه‌ای باشد که نیاز‌های کشور‌های مختلف را برای رسیدن به مدار‌های مختلف تأمین کند.

 برنامه‌ریزی و چشم‌انداز پایگاه

فاز اول پایگاه، که بر پرتاب‌های سوخت جامد متمرکز است، در آستانه بهره‌برداری قرار دارد. با تکمیل زیرساخت‌های اصلی و نصب تجهیزات، انتظار می‌رود پایگاه در آینده نزدیک، احتمالاً تا پایان سال 1404، به‌طور رسمی افتتاح شود. پرتاب‌های آزمایشی اولیه، که برای اعتبارسنجی عملکرد پد پرتاب و سامانه‌های مرتبط طراحی شده‌اند، پس از اخذ مجوزها انجام خواهند شد. این پرتاب‌ها، نقطه عطفی در ارزیابی قابلیت‌های عملیاتی پایگاه خواهند بود. همچنین واحد های اداری و مدیریتی این پایگاه هم کار ساختشان تمام شده و در مرحله تجهیز هستند.

چالش‌ها و مدیریت ریسک
با وجود پیشرفت‌های قابل‌توجه، پروژه با چالش‌هایی نظیر شرایط جوی خاص منطقه (رطوبت بالا و بادهای موسمی) و پیچیدگی‌های لجستیکی تأمین و انتقال تجهیزات تخصصی مواجه بوده است. مدیریت این چالش‌ها از طریق برنامه‌ریزی دقیق، استفاده از مواد مقاوم در برابر شرایط محیطی، و هماهنگی مستمر بین تیم‌های اجرایی و تأمین‌کنندگان امکان‌پذیر شده است. همچنین، تعطیلات مذهبی، که در مناطق با جمعیت سنی‌مذهب تأثیر بیشتری داشته، با تنظیم برنامه‌های کاری فشرده جبران شده است.

پایگاه فضایی چابهار، با پیشرفت 87 درصدی در فاز اول و تکمیل زیرساخت‌های کلیدی نظیر پد پرتاب، برج، و صاعقه‌گیر، در آستانه بهره‌برداری قرار دارد. نصب تجهیزات تخصصی و عمومی، همراه با رعایت پروتکل‌های ایمنی و امنیتی، این پایگاه را برای پرتاب‌های آزمایشی اولیه آماده کرده است. موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد، همراه با توانمندی‌های فنی و مهندسی بومی، چابهار را به یکی از مراکز کلیدی پرتاب ماهواره در ایران تبدیل خواهد کرد. افتتاح قریب‌الوقوع این پایگاه، نه‌تنها دستاورد بزرگی برای صنعت فضایی ایران است، بلکه گامی مؤثر در جهت تقویت خودکفایی فناوری و توسعه منطقه‌ای خواهد بود. انتظار می‌رود با تکمیل فاز اول و اجرای پرتاب‌های آزمایشی، چابهار به‌زودی نقش خود را به‌عنوان یک پایگاه فضایی استراتژیک ایفا کند و افتتاح آن قریب الوقوع باشد. به زودی در گزارش میدانی دیگری ابعاد مختلف توسعه این پایگاه به همراه تصاویر و ویدیو های اختصاصی از بستر خبرگزاری دانشجو منتشر خواهد شد.