عجیب، اما واقعی: با وجود دوهزار سال تحقیق، هنوز نمی‌دانیم قلقلک چیست

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مکانیزم قلقلک چیست؟ انسان برای فهم این پدیده از ۲۰۰۰ سال پیش درحال تلاش است. اکنون دانشمندان این تحقیق را جدی‌تر دنبال می‌کنند.

بزرگ‌ترین راز دنیا چیست؟ آیا ماهیت ماده‌ی تاریک است؟ منشأ حیات در سیاره‌مان؟ یا شاید این سؤال که آیا در جهان تنها هستیم؟ یا شاید، از اینها هم عمیق‌تر، بزرگ‌ترین راز چیزی است که احتمالاً هرگز به آن فکر نکرده‌اید: واقعاً قلقلک چطور کار می‌کند؟

ممکن است پرسش درباره سازوکار قلقک کمی احمقانه به نظر برسد، اما با وجود اینکه این پدیده ذهن اندیشمندان را بیش از دو هزار سال مشغول کرده، هنوز هم به پاسخ مشخصی نرسیده‌ایم که واقعاً قلقلک چیست و چرا تا این اندازه به آن حساس هستیم.

قلقلک که در اصطلاح علمی به آن «گارگالسیس» گفته می‌شود، برای اغلبمان حسی آشناست. تقریباً همه ما در دوره‌ای از زندگی‌مان کسی را قلقلک داده‌ایم، یا کسی ما را قلقلک داده و حتی ممکن است حیوان خانگی‌مان را قلقلک داده باشیم (موش‌ها عاشق قلقلک هستند و حتی به آن می‌خندند). بااین‌حال، با وجود اینکه قلقلک بخشی معمول از تعامل انسانی است، تحقیقات درباره این پدیده به‌طرز عجیبی کم بوده است، تا حدی که هنوز اطلاعات اندکی درباره‌اش داریم.

برای مثال، نمی‌دانیم چرا برخی نواحی بدن‌مان نسبت به قلقلک حساس‌ترند. یا چرا برخی افراد از قلقلک لذت می‌برند و برخی دیگر نه، اما هر دو گروه هنگام قلقلک خنده‌شان می‌گیرد؛ و سؤال دیگر اینکه: چرا نمی‌توانیم خودمان را قلقلک بدهیم؟

راز‌های پدیده‌ی گارگالسیس قرن‌هاست ذهن انسان‌ها را به خود مشغول کرده. از فیلسوفان یونانی، چون «سقراط» و «ارسطو» گرفته تا متفکرانی، چون «فرانسیس بیکن»، «رنه دکارت» و حتی «چارلز داروین»، همه درباره‌ی جنبه‌های مختلف این حس و مکانیزم آن تأمل کرده‌اند.

دکتر «کونستانتینا کیل‌تنی»، عصب‌شناس و نویسنده‌ی مطالعه‌ای جدید درباره‌ی گارگالسیس می‌گوید: «قلقلک پدیده‌ای نسبتاً کم‌تحقیق‌شده است.»

اگه مکانیزم قلقلک در مغز را درک کنیم، می‌توانیم به سوالات مرتبط با سیستم عصبی خود پاسخ دهیم

دکتر «کونستانتینا کیل‌تنی»، عصب‌شناس و نویسنده‌ی مطالعه‌ای جدید درباره‌ی گارگالسیس می‌گوید: «قلقلک پدیده‌ای نسبتاً کم‌تحقیق‌شده است.» او توضیح می‌دهد: «قلقلک حاصل تعامل پیچیده‌ای از عوامل حرکتی، اجتماعی، عصبی، رشدی و تکاملی است. اگر بدانیم مغز چطور با قلقلک برخورد می‌کند، می‌توانیم به موضوعات مهم دیگری در علوم اعصاب نیز پی ببریم. مثلاً قلقلک می‌تواند پیوند بین والدین و فرزندان را تقویت کند، چرا که ما معمولاً بچه‌هایمان را قلقلک می‌دهیم.»

کیل‌تنی ادامه می‌دهد: «اما مغز چطور محرک‌های قلقلکی را پردازش می‌کند و این موضوع چه ارتباطی با رشد سیستم عصبی دارد؟ با بررسی این موضوع می‌توانیم به درک بهتری از رشد مغز کودکان برسیم.»

چه چیز‌هایی می‌دانیم؟ تحقیقات موجود نشان داده‌اند که افراد دارای اختلال طیف «اوتیسم»، یک لمس را قلقلکی‌تر از افراد عادی تجربه می‌کنند. بررسی این پدیده می‌تواند به شناخت تفاوت‌های مغزی میان افراد دارای اوتیسم و دیگران کمک کند و درک ما را از این اختلال عمیق‌تر کند.

سؤال دیگر چرایی قلقلک است. کیل‌تنی می‌گوید: «ما می‌دانیم که پستاندارانی مانند بونوبو‌ها و گوریل‌ها هم به لمس‌های قلقلکی واکنش نشان می‌دهند، حتی موش‌ها نیز همین‌طور. اما از دیدگاه تکاملی، هدف قلقلک چیست؟ این واکنش چه سودی برای ما دارد؟»

یکی از نکات عجیب دیگر این است که نمی‌توانیم خودمان را قلقلک بدهیم و همین هم اطلاعات جالبی درباره مغز ارائه می‌دهد.

کیل‌تنی می‌گوید: «ظاهراً مغز ما بین خودمان و دیگران تمایز قائل می‌شود. وقتی خودمان می‌دانیم قرار است چه زمانی و کجا را قلقلک بدهیم، مغز می‌تواند پیشاپیش واکنش قلقلکی را خاموش کند. اما ما هنوز دقیقاً نمی‌دانیم هنگام قلقلک، چه اتفاقی در مغز می‌افتد.»

یکی از دلایلی که باعث شده موضوع قلقلک همچنان مبهم باقی بماند، می‌تواند ناشی از مشکل در تعریف این پدیده در جامعه‌ی علمی باشد. برای مثال، تفاوت مهمی بین قلقلک «شدید» و «سطحی» وجود دارد که اولی بسیار کمتر مطالعه شده است.

علاوه بر این، مقایسه‌ی یافته‌ها از مطالعه‌ای به مطالعه‌ی دیگر دشوار است؛ زیرا بازتولید دقیق نوع قلقلکی که در یک تحقیق استفاده شده، به‌شدت سخت است.

اما راه‌حل چیست؟ کیل‌تنی یک آزمایشگاه ویژه‌ی قلقلک دارد (بله، واقعاً چنین چیزی وجود دارد!). در این آزمایشگاه، صندلی‌ای وجود دارد که صفحه‌ای با دو حفره برای پا دارد. پا‌ها در این حفره‌ها قرار می‌گیرند و یک چوب مکانیکی برای قلقلک‌دادن به کار می‌رود.

این سازوکار به محققان امکان می‌دهد محرک‌های کاملاً مشابهی برای همه‌ی داوطلبان ایجاد کنند و در عین حال بتوانند متغیر‌هایی مانند واکنش مغز، ضربان قلب، تعریق، تنفس و حتی خنده یا جیغ را در طول قلقلک اندازه‌گیری کنند.

کیل‌تنی می‌گوید: «با وارد کردن این روش به یک آزمایش علمی واقعی، می‌توانیم تحقیق روی قلقلک را جدی بگیریم. نه‌تنها می‌توانیم قلقلک را بهتر بشناسیم، بلکه از این طریق می‌توانیم مغز انسان را هم بهتر درک کنیم.»

مقاله در مجله «ساینس ادونسس» منتشر شده است.