نماد علم متعهد، تصویر یک ایران پرتوشکن/ دربارۀ شهید دکتر سید امیرحسین فقهی

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-علیرضا جلالی؛ گاهی نام‌هایی هستند که در سکوت علم رشد می‌کنند، در دل آزمایشگاه‌ها و کلاس‌های خلوت، اما در بزنگاه تاریخ، چون چراغی روشن می‌شوند و راه یک ملت را روشن می‌کنند.

شهید دکتر سید امیرحسین فقهی، استاد تمام دانشکده مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی و از ارکان پژوهش و توسعه فناوری‌های پیشرفته هسته‌ای، یکی از آنها بود. مردی که هرچند با دقتی فیزیکی و ذهنی منظم زندگی کرد، اما در لحظه‌ای از تاریخ، با قلبی آرام، از جان گذشت.

دکتر فقهی متولد ۲۰ شهریور ۱۳۵۷ در شیراز بود. فیزیک را از دانشگاه ارومیه آغاز کرد و سپس در دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تا سطح دکتری در مهندسی هسته‌ای (گرایش انرژی) به تحصیل پرداخت. اما آنچه او را فراتر از یک «استاد» کرد، فقط مدرک و مرتبه علمی نبود؛ بلکه ترکیبی از ذهنی درخشان، انسانی متواضع و روحی مسئول در برابر مردم این سرزمین بود.

او که در سال ۱۳۸۶ به مرکز سرن (CERN) در سوئیس دعوت شد، پژوهشگر مهمان فیزیک پرانرژی شد؛ اما برخلاف بسیاری، ماندن در غرب را انتخاب نکرد. او بازگشت، برای ساختن ایران. از سال ۱۳۸۷ به دانشگاه شهید بهشتی پیوست و تا سال ۱۳۹۵ به مرتبه استادتمام ارتقا یافت.

اما دکتر فقهی صرفاً یک معلم یا پژوهشگر نبود. او سال‌ها در سطوح مختلف مدیریتی نیز خدمت کرد: معاون سازمان انرژی اتمی، رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، مدیر امور هیئت علمی دانشگاه، دبیر هیئت ممیزه، عضو کمیته تشعشعات فضایی، و ده‌ها مسئولیت دیگر. در همه‌ی این سمت‌ها، تخصص علمی را با نگاه راهبردی ملی ترکیب کرد.

در کارنامه علمی او، بیش از ۳۰ کتاب و اختراع و بیش از ۳۰۰ مقاله داخلی و بین‌المللی ثبت شده است. بیش از ۱۴۵ پایان‌نامه ارشد و ۲۲ رساله دکتری را هدایت کرده بود. شاخص H علمی او عدد چشمگیر ۳۱ بود، یعنی پژوهش‌هایی که بار‌ها و بار‌ها مورد استناد جهانی قرار گرفته‌اند.

اما آنچه او را به قلب نسل ما پیوند می‌زند، صرفاً آمار و ارقام نیست؛ بلکه این حقیقت است که پشت این رزومه سنگین، مردی متواضع، خندان، صبور و دقیق ایستاده بود. کسی که می‌توانستی در راهرو‌های دانشکده بی‌تکلف با او سلام و احوالپرسی کنی، بی‌آن‌که بدانی در طراحی و ساخت سامانه پرتودهی کشور، در توسعه رادیوداروها، در شبیه‌سازی نوترونی راکتور‌ها و طراحی ابزار‌های عیب‌یابی صنعتی با پرتو‌های گاما، رد امضای او هست.

همکاری او با بخش خصوصی برای راه‌اندازی نخستین سامانه پرتودهی غیردولتی، توسعه نرم‌افزار‌های مدیریت سوخت راکتور‌های قدرت، یا ساخت دستگاه‌های دقیق برای صنعت نفت و سیمان، فقط مشتی از خروار است.

شهادت دکتر فقهی در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، در جریان تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک ایران، فقط یک فقدان شخصی برای خانواده یا جامعه علمی نبود؛ بلکه قطع شدن تپش قلب یکی از مغز‌های اصلی چرخه دانش بومی در ایران بود.

اما آنچه او ساخت، باقی مانده: در دانشجویانش، در سانتریفیوژ‌هایی که می‌چرخند، در بیمارانی که با رادیودارو‌های بومی درمان می‌شوند، و در نسل تازه‌ای از ایرانیان که یاد گرفته‌اند می‌شود بی‌صدا، اما پرشکوه زندگی کرد...

*علیرضا جلالی، کارشناسی فیزیک

*انتشار یادداشت‌ها به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است