
عسل بومی، آنتیبیوتیک طبیعی در نبرد با مقاومت دارویی

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مقاومت در برابر آنتیبیوتیکهای مصنوعی یک چالش مهم بهداشت جهانی است. محصولات مختلف زنبور عسل اروپایی و سایر محصولات طبیعی به عنوان عوامل درمانی جدید برای رفع این مشکل پیشنهاد شدهاند. با این حال، اطلاعات کمی در مورد پتانسیل عسل زنبور عسل بومی استرالیا به عنوان یک عامل ضد میکروبی وجود دارد.
مطالعهای به رهبری دکتر کنیا فرناندز از دانشگاه سیدنی، خواص ضدمیکروبی قابل توجه عسل تولید شده توسط سه گونه زنبور بومی بدون نیش استرالیا را نشان داده است: Tetragonula carbonaria، Tetragonula hockingsi و Austroplebeia australis.
عسل این گونهها که معمولاً به عنوان «زنبورهای کیسه قند» شناخته میشوند، از نظر تاریخی به عنوان منبع غذایی مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین یک درمان سنتی برای بیماریهایی مانند خارش پوست و زخمها در میان جوامع بومی استرالیا است.
تحقیقات جدید نشان میدهد که عسل بدون نیش زنبور عسل دارای خواص ضد میکروبی است که حتی پس از عملیات حرارتی و نگهداری طولانی مدت نیز مؤثر باقی میماند. این ویژگیهای متمایز، آن را از عسل زنبور عسل متمایز میکند و پتانسیل آن را به عنوان یک عامل پایدار و طبیعی برای مبارزه با عفونتهای مقاوم به دارو برجسته میسازد.
این مطالعه در مجله میکروبیولوژی کاربردی و محیطی، منتشر شده توسط انجمن میکروبیولوژی آمریکا، منتشر شده است.
دکتر فرناندز گفت: «با توجه به چالش پزشکی رو به رشد مقاومت ضدمیکروبی، یافتههای ما نشان میدهد که عسل زنبور عسل بدون نیش میتواند مکمل آنتیبیوتیکهای مصنوعی باشد یا جایگزین ارزشمندی برای آنها باشد.»
برخلاف عسل زنبور عسل اروپایی (Apis mellifera) که اغلب برای اثرات ضد میکروبی خود به پراکسید هیدروژن متکی است، عسل زنبورهای بدون نیش استرالیایی سطوح بالایی از فعالیت پراکسید هیدروژن و غیر پراکسید هیدروژن را نشان میدهد - که آن را به عنوان یک عامل درمانی بالقوه قوی و همه کاره میسازد.
این تحقیق نشان داد که وقتی پراکسید هیدروژن حذف شد، عسل فعالیت ضدمیکروبی از خود نشان داد، که نشان میدهد این خاصیت ذاتی خود عسل است.
دکتر فرناندز گفت: «عسل مانوکا از زنبورهای عسل فعالیت ضدمیکروبی غیرپراکسیدی قوی نشان میدهد، که یکی از دلایلی است که تولید آن موفقیت تجاری داشته است. با این حال، این امر تا حد زیادی به منبع شهد آن از گیاهان خاص مورد (Leptospermum) وابسته است.»
«در مقابل، فعالیت ضدمیکروبی پایدار عسل بدون پراکسید حرارتدیده از زنبورهای بدون نیش استرالیایی در مکانها و منابع شهد متنوع نشان میدهد که چیز خاصی در مورد این زنبورها وجود دارد، نه فقط شهد، که در اینجا نقش مهمی ایفا میکند.»
پروفسور دی کارتر، یکی از نویسندگان این مقاله، گفت: «ما کشف کردیم که فعالیت ضدمیکروبی در تمام نمونههای کیسه شکر آزمایششده ثابت است، برخلاف عسل زنبور عسل که میتواند بسته به تغییرات فصلی و منابع گل، بهطور قابلتوجهی متفاوت باشد.»
محققان امیدوارند که این سازگاری بتواند پتانسیل کاربردهای پزشکی تجاری را افزایش دهد.
با این حال، چالشهایی در مورد مقیاسپذیری همچنان باقی است. هر کندوی زنبور عسل بدون نیش حدود نیم لیتر عسل در سال تولید میکند که چالشی برای تولید در مقیاس بزرگ است.
دکتر راس گلوگ، یکی از نویسندگان این مقاله، گفت: «اگرچه محصول کم است، اما این کندوها نسبت به کندوهای سنتی به نگهداری کمتری نیاز دارند و به زنبورداران اجازه میدهند تعداد بیشتری را مدیریت کنند. با مشوقهای مناسب، مانند ارزش تجاری عسل، پرورش کندوهای بیشتر امکانپذیر است و مسیری برای مقیاسپذیری تجاری فراهم میکند.»
خوشبختانه، عسل زنبور عسل بدون نیش بومی سال گذشته از سوی سازمان استانداردهای غذایی استرالیا و نیوزیلند تأیید شد و راه را برای تجاریسازی ملی و بینالمللی هموار کرد. این حمایت نظارتی نویدبخش ایجاد بازار ویژه برای محصولات با ارزش بالا و کم حجم است.
خواص ضدمیکروبی عسل بدون نیش زنبور نه تنها به دلیل اثربخشی آن، بلکه به دلیل پایداری بالقوهاش در طول زمان نیز مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر این، مطالعات قبلی نشان دادهاند که میکروبها عموماً در برابر عسل مقاومت نشان نمیدهند، برخلاف آنتیبیوتیکهای مرسوم که اغلب با یک مکانیسم واحد عمل میکنند. محققان میگویند این موضوع، استدلال قانعکنندهای برای گنجاندن عسل بدون نیش زنبور در چارچوبهای درمانی ارائه میدهد.
این تیم تحقیقاتی قصد دارد فعالیت غیر پراکسیدی را بیشتر بررسی کند تا منابع و پیامدهای آن را درک کند.
دکتر فرناندز گفت: «اگرچه ما هنوز عسلها را به طور خاص علیه باکتریهای مقاوم به دارو آزمایش نکردهایم، اما وجود عوامل ضدمیکروبی متعدد احتمال ایجاد مقاومت را به طور قابل توجهی کاهش میدهد.»
دکتر فرناندز عضو شورای تحقیقات استرالیا (DECRA) در دانشکده علوم زیستی و محیطی دانشگاه سیدنی است. او همچنین عضو موسسه بیماریهای عفونی سیدنی و مرکز نوآوری کشف دارو است.