بررسی تأثیر چارچوب‌های حکمرانی انرژی بر بهبود امنیت ملی در دانشگاه تهران

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، پژوهشگران دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران در یک مقاله پژوهشی که با سرپرستی دکتر ریحانه لونی، عضوهیأت علمی دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران و با همکاری امیرمحمد مغانی، دانشجوی دکتری حکمرانی انرژی دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران انجام شد، چگونگی تأثیر حکمرانی انرژی بر امنیت ملی کشور‌های نفت‌خیز را مورد بررسی قرار دادند که یافته‌های پژوهش نشان داد طراحی مناسب چارچوب‌های حکمرانی انرژی می‌تواند امنیت ملی را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد.

دکتر لونی درباره اهمیت انجام این پژوهش گفت: «انرژی موتور محرک اقتصاد کشور‌های جهان است و به عنوان سنگ بنای توسعه و رشد صنعتی عمل می‌کند؛ به‌ویژه برای کشور‌های نفت‌خیز که بشدت به درآمد‌های نفتی وابسته هستند. در این راستا، حفاظت از این منابع برای ثبات و رفاه ضروری است. تضمین امنیت انرژی تنها یک نگرانی اقتصادی نیست، بلکه یکی از جنبه‌های اساسی امنیت ملی برای کشور‌های تولید کننده نفت است، چرا که نوسانات در تولید و قیمت نفت می‌تواند ثبات داخلی و نفوذ آنها را در بازار جهانی تهدید کند».

وی افزود: «علیرغم چالش‌های گوناگون در تضمین عرضه پایدار منابع انرژی، به‌ویژه نفت و گاز، امنیت انرژی در طول قرن بیست و یکم به یکی از کانون‌های اصلی استراتژی‌های امنیت ملی تبدیل شده است، بنابراین، امروزه به دلیل پویایی‌های ژئوپلیتیکی، تنظیم‌گری انرژی، کاهش آسیب‌پذیری سیستم‌های انرژی، و تاب‌آوری سیستم‌های انرژی حکمرانی انرژی به عنوان یک محرک مهم در استراتژی‌های امنیت ملی در نظر گرفته می‌شود. به طور کلی، حکمرانی انرژی شامل عناصر مختلفی چون: پرداختن به خطرات امنیتی در بازار‌های جهانی انرژی، بهبود زیرساخت‌ها، تنوع بخشیدن به منابع انرژی، برنامه‌ریزی استراتژیک، امنیت سایبری، ملاحظات ژئوپلیتیکی، تغییرات آب و هوایی و اقتصاد سیاسی بین‌المللی می‌شود».

عضو هیأت علمی دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران، اظهار داشت: «با اجرای چارچوب حکمرانی مطلوب که شفافیت، پاسخگویی و پایداری را در اولویت قرار می‌دهد، کشور‌ها می‌توانند با استفاده بهینه از منابع انرژی و زیر ساخت‌های خود، ریسک‌ها را نیز به طور مؤثر مدیریت کنند تا امنیت انرژی خود را در بلندمدت تضمین کنند. افزون بر این، درک سیاست‌گذاران از اهمیت حکمرانی انرژی در کشور‌های تولیدکننده نفت به حفظ ثبات امنیت ملی و تأمین منافع ملی کشور‌های تولیدکننده نفت کمک شایانی خواهد کرد. بنابراین، امنیت انرژی برای کشور‌های نفت خیز مستلزم ترکیبی از اقدامات سیاست داخلی، همکاری بین‌المللی و حکمرانی مؤثر انرژی برای کاهش خطرات و تضمین تأمین انرژی پایدار و مطمئن برای کشور‌های خود و بازار جهانی است».

وی با تاکید بر اینکه کشور‌های نفت خیز برای تقویت امنیت ملی و انعطاف پذیری، نیازمند اجرای یک استراتژی کل‌نگر هستند، تنوع بخشیدن به منابع انرژی، سرمایه گذاری در فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر، افزایش بهره‌وری انرژی، تقویت و حفاظت از زیر ساخت‌های حیاتی، بهبود آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری از جمله این استراتژی‌ها عنوان کرد و گفت: «با مقابله با این چالش‌ها، کشور‌ها می‌توانند امنیت ملی خود را تقویت کرده و آینده‌ای باثبات‌تر و مرفه‌تر را برای مردم خود تضمین کنند».

دکتر لونی با بیان اینکه این مقاله با تکیه بر ادبیات آکادمیک از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴ به چگونگی تأثیر حکمرانی انرژی بر امنیت ملی کشور‌های نفت‌خیز را پرداخته است، اظهار داشت: «یافته‌های پژوهش نشان داد که طراحی مناسب چارچوب‌های حکمرانی انرژی می‌تواند امنیت ملی را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد. این چارچوب‌ها با افزایش ثبات، مدیریت ریسک‌ها و همسو کردن بهره‌برداری از منابع با اهداف بلندمدت، نقش کلیدی در تقویت امنیت انرژی و امنیت ملی ایفا می‌کنند».

وی با اشاره به اینکه یک حکمرانی اثربخش شامل عناصری، چون مدیریت درآمدها، توزیع عادلانه منابع، همکاری میان دولت‌ها، صنایع و جوامع، سازگاری با تغییرات سیاسی جهانی و همسویی با ارزش‌های اجتماعی است، گفت: «این عناصر در مجموع تضمین می‌کنند که ثروت ناشی از انرژی به امنیت و رفاه پایدار تبدیل شود و تعادل مناسبی بین اولویت‌های داخلی و الزامات بین‌المللی برقرار شود. افزون‌تر این، با کاهش تدریجی استفاده از سوخت‌های فسیلی، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های تجدیدپذیر برای کشور‌های نفت خیز، جهت اثرگذاری بر بازار جهانی انرژی حیاتی است. این اقدامات می‌تواند موقعیت این کشور‌ها را در آینده انرژی تضمین کند».