وقتی قهرمانان سکوت نکردند/ اختراعی برای صدای عدالت در ورزش
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در دنیای امروز که فناوری‌های نوین در حال تحول و بازتعریف قواعد بازی در تمامی عرصه‌ها هستند، ورزش نیز از این قاعده مستثنی نیست. ورود هوش مصنوعی به داوری مسابقات ورزشی، گامی بلند در جهت افزایش عدالت، دقت و شفافیت به شمار می‌رود؛ تحولی که به‌ویژه در رشته‌هایی با داوری قضاوت‌محور، نظیر فرم‌های تکواندو (پومسه)، می‌تواند نقطه‌عطفی باشد.
در این میان، دو ورزشکار جوان و نخبه ایرانی، لیلی کشاورزی و احمد بهرام، با تلفیق دانش فنی، تجربه ورزشی و دغدغه عدالت‌محور، موفق به طراحی یک سیستم هوشمند داوری شده‌اند که نه‌تنها نیاز‌های فنی داوران را پوشش می‌دهد، بلکه با ثبت اختراع جهانی، ایران را در ردیف کشور‌های پیشرو در این حوزه قرار داده است. آنها با اتکا به تجربه شخصی‌شان از بی‌عدالتی‌های داوری و با حمایت معنوی و مالی استاد هادی ساعی، گام در مسیری گذاشته‌اند که هدف آن، حذف سوگیری‌های انسانی در قضاوت‌های ورزشی است.
این گزارش، گفت‌وگویی است با این دو نخبه جوان؛ نگاهی نزدیک به ایده اولیه، چالش‌های مسیر، انگیزه‌های انسانی پشت پروژه و افق‌هایی که می‌توان با کمک چنین ابتکار‌هایی برای ورزش ایران و جهان متصور شد. آنچه می‌خوانید، روایتی است از پیوند میان تجربه قهرمانی، دغدغه عدالت و قدرت فناوری.
لطفا خودتان را برای مخاطبان معرفی کنید؟
من لیلا کشاورزی هستم، دانشجوی سال پنجم رشته پزشکی و دارنده هشت مدال جهانی در تکواندو، از جمله مدال طلای قهرمانی آسیا. با این مسیر پرتلاش، انتظار داریم امروز نوبت حمایت مسئولان باشد.
من احمد بهرام هستم، عضو تیم ملی تکواندو و کارشناس اجرایی عمران. تاکنون چهار مقام جهانی کسب کرده‌ام در سال‌های ۲۰۱۹، ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴.
چه انگیزه‌ای باعث شد وارد طراحی این سیستم هوشمند شوید؟
احمد بهرام: ما خودمان ورزشکار هستیم و سال‌ها در این رشته فعالیت کرده‌ایم. بار‌ها در مسابقات داخلی و بین‌المللی احساس کردیم که در بخش داوری فرم‌ها (پومسه)، سوگیری‌هایی وجود دارد. ممکن است این سوگیری ناشی از ملیت، شناخت شخصی داور از شرکت‌کننده یا عوامل سلیقه‌ای باشد.
لیلا کشاورزی: گاهی حتی می‌دیدیم داوری‌ها در قبال کشور‌هایی که مسلمان هستند منصفانه نیست. ما کاملاً با چنین سوگیری‌هایی مخالف هستیم. این اتفاق نه فقط در مورد ایران، بلکه در مورد دیگر کشور‌های مسلمان هم بار‌ها تکرار شده است؛ بنابراین تصمیم گرفتیم سیستمی طراحی کنیم که عدالت را برای همه فراهم کند. فرقی نکند ورزشکار مسلمان است یا نه، از کدام کشور می‌آید؛ همه باید به صورت برابر داوری شوند.
احمد بهرام: در بسیاری از مسابقات بین‌المللی، میزبان بودن کشور برگزارکننده بر نتایج تاثیر می‌گذارد. مثلاً وقتی مسابقات در کره جنوبی برگزار می‌شود، معمولاً قهرمانی‌ها نصیب کره‌ای‌ها می‌شود. چون داوران بومی گرایش طبیعی به بازیکنان کشور خودشان دارند. اما اگر داوری مبتنی بر یک سیستم دقیق و بی‌طرف باشد، این مسائل دیگر نقشی نخواهند داشت.
احمد بهرام: در رشته تکواندو دو بخش اصلی وجود دارد: مبارزه و فرم. مبارزه به خاطر ورود سیستم‌های الکترونیکی و امتیازدهی هوشمند، عادلانه‌تر شده و تماشاگر هم راحت‌تر متوجه روند مسابقه می‌شود. اما در بخش فرم چنین سازوکاری وجود نداشت. ما با همکاری استاد سعید، سیستمی طراحی کردیم که بتواند حرکت‌های تعریف‌شده توسط فدراسیون جهانی را شناسایی کرده، خطا‌ها را تشخیص دهد و براساس پارامتر‌هایی مثل شتاب، شدت ضربه و زوایای بدنی، امتیاز عادلانه‌ای به ورزشکار بدهد.
آیا این پروژه مورد حمایت فدراسیون تکواندو قرار گرفته است؟
احمد بهرام: پروژه به‌صورت شخصی و با حمایت کامل استاد هادی ساعی، قهرمان سه دوره المپیک، پیش رفته است. هیچ هزینه‌ای از سوی فدراسیون برای این پروژه صرف نشده و تمام منابع مالی توسط استاد ساعی تأمین شده است. البته حمایت‌های معنوی از طرف فدراسیون هم وجود داشته، مثل در اختیار گذاشتن داده، فیلم‌برداری و همکاری با ملی‌پوشان پومسه برای جمع‌آوری دیتا.
احمد بهرام: برای کاهش خطای سیستم، داده‌ها را از ورزشکارانی با تیپ‌های بدنی مختلف، از جمله قد بلند، کوتاه، چاق و لاغر جمع‌آوری کردیم. سیستم ما اکنون (ثبت اختراع جهانی) شده و نمونه خارجی ندارد. این پروژه در **۱۵۸ کشور** به ثبت بین‌المللی رسیده است.
لیلا کشاورزی: حضور استاد ساعی در نمایشگاه‌ها و گفت‌وگوی نزدیک با جوانان واقعاً الهام‌بخش است. ایشان همیشه تأکید دارند که جوان‌ها کار کنند و اگر در توانش باشد، از آنها حمایت خواهد کرد. این رفتار دوستانه و حمایتی باعث ایجاد فضایی انگیزشی بین نخبگان جوان شده است. وقتی رئیس یک فدراسیون چنین دیدگاهی دارد، بسیاری از نگاه‌های ناامیدکننده در مورد ماندن یا رفتن از کشور اصلاح می‌شود.
احمد بهرام: ما امیدواریم پس از رونمایی رسمی این سیستم، زمینه برای ورود فرم‌های تکواندو به المپیک فراهم شود؛ مثل رشته کاتا در کاراته. مزیت دیگر این سیستم این است که با تأمین داده‌های اولیه، می‌توان آن را برای سایر رشته‌های فرمی یا حرکتی نیز توسعه داد. حتی می‌تواند در داوری رشته‌هایی مانند وزنه‌برداری نیز به کار رود. به عنوان مثال، در مسابقه‌ای که آقای بهداد سلیمی ناعادلانه از دور خارج شد، اگر چنین سیستمی وجود داشت، براساس آنالیز اسکلت بدنی می‌شد نشان داد که حرکت کاملاً صحیح انجام شده است.
لیلا کشاورزی: این سیستم می‌تواند علاوه بر داوری، در آموزش هم کاربرد داشته باشد. مربیان و ورزشکاران می‌توانند برای اصلاح تکنیک‌ها از آن بهره ببرند.
در نهایت، انتظار شما از مسئولان چیست؟
احمد بهرام: ما ارتباط خاصی با مسئولان نداشتیم، چون فضای دوستانه‌ای بین تیم ما و استاد ساعی برقرار بود و حمایت‌های ایشان کافی بود. ولی انتظار داریم مسئولان حداقل به طرح‌ها و ایده‌های جوانان احترام بگذارند، آنها را بشنوند، حتی اگر سطح پروژه پایین باشد. حمایت معنوی هم گاهی از حمایت مالی مهم‌تر است.
لیلا کشاورزی: ما خودمان از صفر شروع کردیم. هیچ‌کس نگفته ورزشکار فقط باید ورزش کند یا دانشجو فقط باید درس بخواند. توانایی‌های انسانی نامحدود است و باید در مسیر درست از آنها استفاده کرد. اگر جوانی با طرحی پیش شما می‌آید، حتی اگر طرحش خام باشد، با احترام با او برخورد کنید. همه ما از صفر شروع کرده‌ایم.
شما هم دانشجو هستید، هم ورزشکار، و هم فعال در حوزه فناوری. چه توصیه‌ای به جوانان دارید؟
لیلا کشاورزی: محدودیت‌ها را خودمان برای خودمان می‌سازیم. هیچ‌کس نگفته نمی‌توانی در چند حوزه همزمان بدرخشی. اگر تلاش کنیم، می‌توانیم هم تحصیل کنیم، هم قهرمان شویم و هم در حوزه نوآوری تأثیرگذار باشیم. مهم این است که از شکست نترسیم و بدانیم روز‌های سخت هم می‌گذرد. اگر با هم باشیم، می‌توانیم بسازیم و موفق شویم، بدون اینکه کسی بخواهد جای کسی را بگیرد.
گفت‌و‌گو با لیلا کشاورزی و احمد بهرام، دو قهرمان مدال‌آور و نخبه علمی، نمایانگر ظرفیت‌های پنهان و کمتر دیده‌شده جوانان ایرانی در تلفیق ورزش حرفه‌ای و فناوری‌های نوین است. پروژه سیستم داوری هوشمند فرم‌های تکواندو، نه‌تنها پاسخی فناورانه به چالش‌های دیرینه داوری در این رشته است، بلکه نمونه‌ای ملموس از تبدیل دغدغه‌های شخصی به راه‌حل‌هایی جهانی به شمار می‌رود.
این سیستم با هدف حذف سوگیری، خطا‌های انسانی و نابرابری‌های فرهنگی و سیاسی در داوری مسابقات طراحی شده و اکنون با ثبت اختراع بین‌المللی، در مسیر جهانی‌سازی قرار دارد. حمایت بی‌دریغ استاد هادی ساعی، قهرمان پرافتخار المپیک و رئیس فدراسیون تکواندو، پشتوانه‌ای ارزشمند برای این مسیر بوده و نشان از رویکردی امیدبخش در تعامل نهاد‌های ورزشی با نخبگان علمی و فناور دارد.
در نهایت، این طرح نه‌فقط در خدمت ارتقای عدالت در رقابت‌های تکواندو قرار گرفته، بلکه الگویی الهام‌بخش برای سایر رشته‌های ورزشی و همچنین برای جوانانی است که باور دارند مرز میان علم، ورزش و نوآوری تنها در ذهن‌هاست. این گفت‌و‌گو یادآور آن است که آینده ورزش، متعلق به نسلی است که از تجربه عبور می‌کند، از بیعدالتی نمی‌گذرد و برای ساختن راه‌حل‌های نو دست به کار می‌شود.