جایگاه نوحه خوانی ستایشگران اهل بیت در سوگ عاشورا

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ کربلا یک جوهره مقدس تاریخی دارد که اصل رخداد و کیفیت اتقان آن و اهداف تاریخی آن است و صورتی دارد که ارائه آن در قالب آداب و رسوم، مناسک ویژه و آمیخته کردن آن با احساسات و مسائل هنری و نمایشی همراه است، در راستای جایگاه نوحه و مداحی در زنده نگه داشتن فرهنگ عاشورایی با عباس کریمی حاجی خادمی ؛ محقق تاریخ اسلام  و مدرس دانشگاه آزاد میناب به گفت گو نشستیم.

  عباس کریمی حاجی خادمی در خصوص جایگاه فرهنگ عاشورا تصریح کرد: فرهنگ راه و رسم زندگی یک جامعه و آفریده و محصول تلاش جمعی بشر است به عبارتی دیگر مجموعه دستاوردهای مادی و معنوی انسان است که در سایه تلاش مشترک فکری و عملی در طول تاریخ حاصل شده و همچون میراثی برای نسل های بعدی باقی مانده و هر نسل آن را کامل تر نموده و به نسل بعدی سپرده است.

 این مدرس دانشگاه آزاد میناب افزود: عنصر زمان در تحول و پیشرفت فرهنگ بسیار مؤثر است، هر چه زمان بیشتری بر قوم و فرهنگ گذشته، بگذرد و دگرگونی های بسیاری را پشت سر  نهاده شود بر ذخائر معنوی و تجربه اندوزی افزوده می شود.

وی گفت: فرهنگ معرف شخصیت،نبوغ، فضایل و ظرایف اندیشه هر جامعه است که سبب ارتباط معنوی افراد جامعه با یکدیگر می شود و در پدید آوردن اندیشه ها، دانش ها،ادبیات، هنرها و قوانین اجتماعی مؤثر می باشد.

 به گفته این محقق تاریخ اسلام؛ فرهنگ و آداب و رسوم هر منطقه ای پیشینه فرهنگی و هویت آن منطقه به شمار می آید که باید برای دوام و بقای هر چه بیشتر فرهنگ و آداب و سنن هر منطقه آداب و رسوم آن ثبت و ضبط گردد و رسم یعنی کاری که شعور مردم بسیاری طی سال ها و قرن ها آن را بدست آورده و بجا دیده است و در وادی رسم ها حکمت هایی است که زاییده عنصرها و اشک ها و پیروزی ها و شکست های آدمیان است.

اصل عاشورا یک بعد تاریخی مقدس

حاجی خادمی بیان داشت: اصل عاشورا یک بعد تاریخی مقدس است و شعائر امروز نمود تکرار پذیر آن است که در واقع می توان از سه جریان مشخص در بعد شعاری ، واقعه عاشورا یاد کرد  « روضه خوانی و مرثیه سرایی» ،« عزاداری در شکل دسته های سینه زن،زنجیر زن و مظاهر مربوط به آن از عَلَم و کُتل و پرچم و غیره»  و همچنین «تعزیه که صورت خاصی از تصویر سازی و بازسازی حادثه کربلا به شکل نمایشی» است.
  وی ادامه داد: شعائر، همان اندازه که می تواند جوهره کار را در عرصه بسط دهد ، می تواند انسان را از جوهره و اساس بیگانه کند یعنی ارتباط و پیوند میان  بود و نمود را قطع کند و  این زمانی صورت می گیرد که شعار از بعد فکری و هنری تناسب خود را با اندیشه و تأمل در اصل رخداد و نتایج بدست آمده از آن قطع کند.

این مدرس دانشگاه آزاد میناب تصریح کرد: در مواردی،  خود شعار ممکن است جنبه انحرافی به خود بگیرد و شعائری ساخته شود که با ساحت الهی-تاریخی امام حسین (ع)و نیز اهداف مقدس آن بزرگوار سازگار نیست. برای نمونه اگر بیش از اندازه در شعائر بر تقدس تکیه شود یا به عکس به صورت اهانت آمیزی عرضه شود یا نوعی تحریف معنوی در آن صورت گیرد،در اینجا می توان تصور کرد که در کار شعار سازی نوعی انحراف روی داده است.
عباس کریمی حاجی خادمی با اشاره به اینکه فرهنگ عاشورایی محدوده زمانی و مکانی وسیعی را در بر گرفته و بر سبک و سیاق های گوناگون متکی است ، گفت: امام حسین (ع)چون برای خدا بر خواست و کاری آسمانی انجام داد و چون از همه چیز خود گذشت، خداوند نیز به او آب حیات چشانید و بقای دیانت در جهان را بر محور شهادت او قرار داد.

راه امام حسین (ع) ؛ راه جاودانگی

وی افزود: راه امام حسین (ع) راه جاودانگی است،نزدیک ترین راه به حقیقت و خداوندی است،نه راه و کوششی برای بدست آوردن قدرت؛بلکه راهی برای بازگشت به خود است، همان خودی که ذاتش از رب العالمین است و فطرتش خداجوی و خدا طلب است.

 این محقق تاریخ اسلام خاطرنشان کرد: درس هایی که از فداکاری های امام حسین (ع)و یارانش گرفته می شود ،عالی و بی نظیر و فوق العاده با ارزش و اهمیت است و در تکمیل نفوس و تهذیب اخلاق و تقویم و تقویت صفات ممتاز انسان و تربیت جامعه و هدایت افکار توحیدی و آزادی خواهانه و پرورش افراد فداکار و مردان قهرمان و تربیت مبارزان حق پرستانه وتشجیع آنان الگویی مؤثر و سودمند است.

کریمی یادآور شد: بسیاری از انقلاب های آزادی بخش در جهان از قیام ابا عبدالله الحسین (ع)نشأت گرفته است ؛ چنانچه گاندی مصلح بزرگ هند راه نجات هند را در پیمودن راه حسین بن علی(ع) می داند یا امام خمینی (ره)با الهام گرفتن از مکتب حسینی توانست انقلاب شکوهمند اسلامی را پایه گذاری کند.

وی اظهار داشت: از جمله کارهایی که حادثه عاشورا را زنده نگه داشته ، مداحی اهل بیت و نوحه خوانی در سوگ آن بزرگواران است ، ائمه نیز از مداحان و ذاکران تقدیر و آن ها را تشویق می کردند ،صله می دادند،دعا می کردند و برای این کار ،فضیلت و ثواب بسیاری می شمردند.

نشر فرهنگ اهل بیت (ع) هدف اصلی نوحه خوانان باشد
 

این استاد دانشگاه آزاد میناب ادامه داد: جامعه مداح و ذاکر و ستایشگران اهل بیت ،طبقه ای هستند که در سایه این روش، بیشترین تأثیر را در تعمیق فرهنگ و معارف اسلامی در ذهن مردم دارند و مساله پراکندن مدایح و فضایل و حقایقی در قالبی است که برای همه شنوندگان ،قابل فهم و درک باشد و در دل آن ها تأثیر بگذارد.

عباس کریمی حاجی خادمی بیان داشت: در طول تاریخ، دشمنان خدا برای محو و نابودی آثار توحید، همیشه در پوشش مذهب، مذهب را کوبیده اند و از راه قرآن ، این کتاب را مورد هجوم قرار داده  و در لباس روحانیت به جنگ روحانیت رفته اند.

وی افزود: توطئه بر سر نیزه کردن قرآن در جنگ صفین ، نمونه ای از این موارد است که نه اولین شگرد دشمنان خدا بوده است و نه آخرین آن ؛بلکه شیوه مستمری بوده در تمام اعصار و قرون  و زمان ما نیز از این قانون مستثنی نبوده و نیست.

 این محقق تاریخ اسلام اضافه کرد: در فرهنگ عزاداری برای امام حسین (ع) نوحه به نوعی خاص از  شعر و مرثیه می گویند که در مجالس به صورت دسته جمعی اجرا می شود.

وی گفت: با توجه به گستردگی مراسم و رواج آن در طول سال،ضرورت دارد که سروده های ناب و نوحه های صحیح و دور از تحریف ها و دروغ ها پدید آید و فرهنگ عاشورا بیش از این در قالب نوحه ترویج گردد و نوحه خوانان نیز بیش از هدف قرار دادن گریه،نشر فرهنگ اهل بیت (ع) را هدف قرار دهند.

 این استاد دانشگاه آزاد میناب در پایان اظهار امیدواری کرد که روزی فرهنگ عاشورایی جهان شمول شود و از هر گونه تحریف لفظی و محتوایی به دور باشد.