فراستی: اساسا با سینمای شریف مخالفم!/حسنی نسب:ابتذال همان عدم رعایت ساختارها و قوانین در فرم است

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ جلسه نقد دوشنبه فیلم بسیج دانشجویی این هفته با محوریت نقد فیلم دهلیز اولین اثر بهروز شعیبی برگزار شد.

جلسه مانند فضا و حال هوای فیلم جوی صمیمی و آرام داشت نشست با اکران فیلم رأس ساعت 14 رسمیت پیدا کرد.

 دراین نشست پس از صحبت های ابتدایی، مسعود فراستی منتقد سینما، نیما حسنی نسب و بهروز شعیبی کارگردان فیلم سوالات و دیدگاه های خود را مطرح کردند.

نگاه قالب بر فیلم هم از سوی منتقدان و هم از سوی تماشاگران همان طور که انتظار می رفت دیدگاهی مثبت و با همان فرم انتقادهای جشنواره فجر بود.

فراستی بیانات خود را ابتدا با نگاهی به بازی هانیه توسلی بازیگر این فیلم مطرح نمود و نهایتا با نگاهی اجمالی به ساختار و مفهوم فرم ومحتوا به صحبت های خود پایان داد.

در ارتباط با اولین کار بهروز شعیبی نگاه مثبت خود را مطرح نمود و گفت: شعیبی کارگردان با استعداد خوبی است و کنترل خوبی در زمینه کارگردانی ، بازی ها و اجراها توانسته بازی های خوبی را به نمایش بگذارد.

وی اضافه کرد: دهلیز درباره قصاص نبود بلکه در باره بخشش بود. نگاه و محوریت دهلیز تقویت روحیه بخشش را به چالش می کشید این قصه از قصه های چند سال اخیر بود که به نظرم سروشکل و ساختار بهتری داشت. این را قبول دارم که این فیلم برای روشنفکران با تفکر مدرن امروز نه توجیحی و نه حرفی برای گفتن دارد.

فراستی گفت:دهلیز یک زندان می سازد که غیررئال است. این زندان رنگ شده و تمیز است چون یک کودک باید در آن با پدر و مادر خود ارتباط برقرار کند و به احترام حضور این کودک این زندان ساختاری مابه غیر از ماهیت یک زندان به ما ارائه می دهد.دید ما در زندان از نقطه نظر کودک است حتی اسلوموشن ها نیز به خاطر انتظار و اضطراب کودک است.

منتقد سینما اضافه کرد: در این فیلم بهتر از هر فیلم دیگر ساختار روایی مشاهده می شود حتی این فیلم را بهتر از فیلم یک حبه قند می دانند.

در ادامه جلسه نیما حسنی نسب دیگر منتقد سینما به بیان صحبت ها و دیدگاه های خود در رابطه با این فیلم پرداخت.

وی گفت: استاندارد سینمای ایران استاندارد فیلم های چون ناخدا خورشید، اجاره نشین ها و فیلم های اصغر فرهادی است اخلاق طبق انسانیت و آن چه که سینمای جهان می گوید ممکن است. غیر رئال بودن همان زندان در فیلم که داعیه رئال بودن دارد، یکدستی و انسجام ساختار فیلم را به هم می زند، می شود زندان را یک لحظه های سخت و لحظاتی دیگر غیر از یک زندان تصور کرد.

حسنی نسب گفت: درباره چگونه دیدن رضا عطاران نیز که طنز نیست و ندیدن رضا عطارانی که می تواند چند لحنی بازی کند دست و پای کارگردان را برای بازی زیباتر بسته و هم بازیگر و هم کارگردان از این حیث تحت فشار هستند پایان بازی فیلم همچون پایان بازی فیلم جدایی نادر از سیمین خوب و به یاد ماندنی از آب درآمده بود.

بهروز شعیبی در رابطه با موسیقی فیلم نیز صحبت های مطرح نمود شعیبی در پاسخ به سوال یکی از دانشجویان در رابطه با استفاده نکردن او از موسیقی بومی ایرانی پاسخ داد: آهنگسازی موسیقی دست من نبود و درجریان ساخت آن دخالتی نداشتم تم ها و سازهای موسیقی استفاده شده در موسیقی متن به انتخاب و سلیقه آهنگساز بود.

حسنی نسب نیز در رابطه با موسیقی فیلم صحبت های به میان آورد زبان موسیقی و سینما زبانی جهانی است موسیقی درهر جای دنیا زبان مشترک خود را پیدا می کند در رابطه با انتخاب موسیقی من از موسیقی خوشم آمد اما با این چیزها نمی توان فیلم را ایرانی و غیرایرانی تعریف کرد بایک موسیقی ایرانی فیلم ایرانی نمی شود و برعکس.

تعریف سینمای شریف که از سوی برخی مخاطبین مطرح شده بود توسط فراستی با پاسخ قابل توجهی مواجه شد فراستی گفت: اساسا با سینمای شریف مخالف هستم چون آن قدر بی در و پیکر و بدون چارچوب است که می توان هر فیلم ساخت و عنوان شریف را روی آن گذاشت اساسا با عباراتی چون فیلم کوچکی بود، فیلم قوی و یا ضعیفی بود می توانم ارتباط برقرار کنم اما به هیچ عنوان سینمای شریف را نمی فهمم. اصلا سینمای شریف و غیر شریف چه معنی می تواند داشته باشد سینمای شریف عبارتی نیست که با آن بتوان هر چیزی را توصیف کرد مخصوصا در حوزه فیلم و سینما.

در تکمیل صحبت های فراستی حسنی نسب دیدگاهی هم راستای فراستی ارائه نمود.

حسنی نسب گفت: در بعضی عبارات بار معنایی در شکل متعالی آن در تضاد با معنی سینمای آن است در سینمای امروز شریف بودن یک فیلم را  پاستوریزگی و یک جور خلأ بودن در سینما به آن فیلم نسبت می دهد؛ این به این معنی است که یک فیلم که متصل به سینمای شریف می شود به هیچ فیلم و هیچ چیزی در دنیای امروز کاری ندارد. در نگاه به انسان می توان شریف بود در عین حال وقیح بود فیلم شریف یعنی پنهان شدن در پشت عبارتی موهوم به قصد پنهان نمودن ضعف ها و نواقص. که البته این عبارت اصلا در مورد فیلمی چون دهلیز صادق نیست گاها پیش می آید فیلم ها را کنار هم قرار می دهیم و سپس با عباراتی همچون شریف ارزشمند و آبرومند و یا صفاتی متضاد این ها آثار را قضاوت می کنیم.

فراستی در رابطه با عبارتی که چند وقتی پیش در یکی دو فیلم به کار برده بود توضیح داد.

وی گفت: ابتذال از منظر من یعنی دوربین روی دستی که جایگاه درستی ندارد وقتی راجع به یک شهید فیلمی ساخته می شود و دوربین بدون دلیل و ناگهانی و روی پنکه می رود این یک فیلمبرداری مبتذل است جایگاه فیلمبرداری باید در فرم مشخص باشد.

حسنی نسب در ادامه صحبت های فراستی گفت: ما شاید بر روی عرف ابتذال را به موضوع نسبت می دهیم و تصور می کنیم ابتذال تنها در محتوا اتفاق می افتد اما اتفاقا ابتذال را ابتدا می بایست در فرم جست وجو کرد در این جا منظور آقای فراستی از ابتذال همان عدم رعایت ساختارها و قوانین در فرم و اجراست.

از دانشجویانی که درجمع حاضر بودند شاید سوال یک دانشجوی دختر چالشی را در دیدگاه های دو منتقد حاضر و بخشی از بدنه مخاطبین که نگاه ارزشی و اولویت مندی محتوی در دیدگاه خود دارند به وجود آورد این دانشجو خطاب به فراستی و حسنی نسب گفت: این محتوای است که برای ما ارزشمند است البته به محتوای فیلم دهلیز انتقادهای هم وارد است اما ساختار کلی فیلم ارزشمند ودوست داشتنی است نگاه ساختاری و فرم محور شما به سینما را قبول ندارم و این محتوا است که اولویت اصلی را تعیین می کند.

واکنش حسنی نسب به این دانشجو قابل توجه بود.

بحث های فرم و محتوی بحث های تازه ای نیست اساسا چیزی به عنوان محتوای وجود ندارد ما قبلا هم در باره فرم و محتوا صحبت کرده بودیم اساسا تا وقتی فرمی وجود نداشته باشد محتوای به وجود نمی آید.
 

حسنی نسب در پاسخ به اشکالی که به او در رابطه با فرم مالیست بودن و تکنوکرات بودن او در بحث ها وارد شده بود گفت: اینکه فرم در محتوا اولویت دارد هیچ ارتباطی به فرم مالیست ندارد در تأیید حرف های حسنی نسب فراستی همان بحث های فرم و محتوا را به میان آورد.

محتوا وقتی به وجود می آید که فرم وجود داشته باشد این بحث های که جدیدا گفته می شود محتوا بر فرم ارجحیت دارد اساسا بحث های غلطی است و عده ای که اصلا سینما را نمی شناسند این بحث ها را مطرح می کنند سینما را نمی شناسند که نامی از آنها نمی برم اصل بحث این است که اصلا چه دیدن مهم نیست چگونگی روایت آن مهم است. اگر کسی گفته آوینی محتوا را بر فرم ترجیح می داده غلط کرده من خودم ویراستار آثار آوینی بوده ام او اساسا فرم را بر محتوای ترجیح می داد و این یک بحث قدیمی در سینماست.

در پایان شعیبی از حضور تماشاگران تشکر کرد و حسنی نسب گفت: بحثی که در رابطه با دفاع من از فیلم های نگاه نو در جشنواره فجر مطرح شده بود به این شکل نبوده و من از هیچ فیلمی یک جانبه دفاع نکرده ام جلسه با اندکی تأخیر ساعت 18:45 پایان یافت.