یادداشت/
گروه سیاسی «خبرگزاری دانشجو»- مجید سعادت؛ نگاهی به ویژگی‌های ایران و عربستان سعودی که در قالب مسائلی مانند نقش ایران و عربستان سعودی در جهان اسلام، موضوع حج، بازار نفت، حضور فعال هر دو کشور در مجامع بین‌المللی، منطقه‌ای و اسلامی، موقعیت ویژه جغرافیایی در منطقه خلیج فارس و برخورداری از اقلیت شیعه و سنی، تبلور می‌یابد، حکایت از اهمیت ایران و عربستان سعودی برای یکدیگر دارد. گرچه این ویژگی‌ها در وهله اول به مثابه نقاط اشتراک دو کشور تجلی می‌یابد و بعضاً به عنوان عوامل پیوند دهنده روابط فرض می‌شود، اما واقعیت آن است که تلقی و اهداف متفاوت تهران و ریاض از عناصر فوق و چگونگی استفاده از هر یک از ویژگی‌های مذکور جهت تأمین منافع کشوری، منطقه‌ای، بین‌المللی و جهان اسلامی خود، بخش عمده‌ای از این نقاط اشتراک را می‌تواند به نقاط افتراق تبدیل کند.
در کنار عناصر فوق، اختلاف‌نظر میان ایران و عربستان که متأثر از عواملی مانند نوع و ساختار حکومت، مفهوم امنیت و اجرای الگوی مشخص امنیت منطقه‌ای، روابط با آمریکا، تفکر وهابیت و تکفیر شیعه، حمایت عربستان از صدام در طول جنگ تحمیلی و کشتار مکه، تلقی عربستان از نقش ایران در دو دهه گذشته در منطقه و انتقاد از حضور القاعده در ایران می‌باشد، و نیز سیاست‌های متفاوت ایران و عربستان در افغانستان، عراق، لبنان و فلسطین، نشان می‌دهد که توسعه و گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران با عربستان سعودی بر بستری از تناقضات و رقابت‌های پیچیده استوار است که حرکت در مسیر آن ظرافت و دقت بسیاری می‌طلبد.
اما در کنار همه این مسائل شاهد بودیم که تا کنون از سوی مقامات این کشور تلاش هایی جهت بهبود روابط صورت پذیرفته است و مقامات ما نیز به خصوص با تغییر دولت تلاش کردند تا سطح تنش ها را کاهش دهند. در کنار همه مسائل موجود میان دو کشور اما همچنان اعراب حسن نیتی از خود نشان نداده اند به دلیل خصومت استراتژیک آنها با جمهوری اسلامی ایران است؛ چرا که ایران اسلامی توانسته بر خلاف جریان موجود و بدون سرسپردگی آمریکا حرکت های چشمگیری را در منطقه داشته باشد. اگرچه با گفتگوی تلفنی روحانی و اوباما نگرانی عربستان از روابط بین ایران و آمریکا چندین برابر شده است و طبیعی است که شاهد خصومت های بیشتری از این کشور باشیم.
در همین زمینه اندیشکده آمریکایی « ویلسون» در گزارشی به قلم «دیوید اوتاوی» نوشت: ترسناک‌ترین کابوس عربستان سعودی ممکن است به واقعیت بپیوندد: از سر گرفته شدن روابط میان تضمین‌کننده امنیتش یعنی ایالات متحده، و اصلی‌ترین رقیبش یعنی ایران، پس از 34 سال است. خانواده سلطنتی عربستان، تماس تلفنی تاریخی 27 سپتامبر رئیس جمهور «اوباما» به رئیس جمهور «حسن روحانی» را به عنوان نشانه‌ای قطعی از تغییر جهت آتی و خطرناک امریکا به سمت ایران تعبیر خواهند کرد؛ و این اتفاق هنگامی رخ داده که ایران و عربستان در رقابتی شدید برای به دست گرفتن رهبری مذهبی و سیاسی جهان عرب و جهان اسلام به سر می‌برند.
همچنین از طرف دیگر شاهد بودیم که جفری فلتمن معاون بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سیاسی تاکید کرده است: من پلیدتر و بدتر از دولت سعودی را در عمر خود ندیده‌ام. من نمی دانم این دولت چگونه به حاکمیت خود ادامه خواهد داد. این دیپلمات آمریکایی همچنین گفته که از سوی دیگر بعد از اختلافات سعودی‌ها با عراق، مقامات ریاض تمامی راههای تعامل با بغداد را قطع کرده و حاکمیت سعودی تحمل دیدن هیچ چیز خوبی را در این کشور ندارند. سعودی ها همچنین هنگامی که همگرایی ایران و آمریکا را دیدند، حالت دیوانگی به آنها دست داد، تا جایی که سعود الفیصل وزیر خارجه آنها به لغو سخنرانی خود در سازمان ملل اکتفا نکرده و حتی متن سخنرانی را نیز توزیع نکرد. آیا این همه کینه عاقلانه است؟
در سطح منطقه‌ای نیز، عربستان نسبت به افزایش نقش ایران در افغانستان، لبنان، فلسطین و به ویژه عراق نگران است، تحولات چند سال گذشته در منطقه خاورمیانه که موجب افزایش نفوذ جمهوری اسلامی ایران و شیعیان شد، اسباب نگرانی پادشاهی سعودی در مورد کاهش نقش و نفوذ خود در منطقه را فراهم آورده است. این نگرانی‌های اخیر به همراه حساسیت و سوء ظن‌های همیشگی عربستان به ایران، واکنش‌هایی را از سوی ریاض به منظور تغییر در معادلات منطقه برانگیخته است.
از این رو با توجه به این خصومت های همیشگی عربستان نسبت به جمهوری اسلامی، از روحانی که قرار است بعد از مراسم حج به عنوان رئیس جمهور به عربستان سفر کند، انتظار می رود که با رویکردی مناسب مقابل سیاستمداران عربستان قرار بگیرد و با ساده‌انگاری دشمنی‌های آنها را فراموش نکند.
ارسال نظرات