دستاورد ۱۱ میلیارد دلاری کاهش تحریم‌ها برای ایران طی ۶ ماه گذشته

به گزارش گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»، کاخ سفید به منظور رسیدن به توافق اولیه با ایران، از فشار تحریم‌ها علیه ایران کاست. اما اقتصاد ایران جهش سریعی داشته و با نزدیک شدن به زمان پایان مذاکرات، اهرم غرب را کنار زده است. 

همچنان که آمریکا و مذاکره کنندگان هم پیمانش این هفته در وین  در تلاش برای رسیدن به توافق با ایران هستند،امسال  نسبت به سال گذشته از اهرمهای کمتری برای فشار به همتایان ایرانی خود بهره می برند.

این، نتیجه مطالعات اخیر دو گروه اقتصادی مرکز مطالعات اقتصاد جهانی روبینی و بنیاد دفاع از دموکراسی است که اقتصاد ایران- و تحریمهای بین المللی اعمال شده بر بانکها، صادرات نفت و آمار دولت حاکم این کشور- را تحلیل کرده اند.

گزارش آنها چنین نتیجه گیری می کند که در سال گذشته با شروع کاهش تحریمهای آمریکا و دیگر کشورهای غربی علیه ایران به منظور کشاندن ایران به پای میز مذاکره و پایان دادن به برنامه هسته ای این کشور، اقتصاد ایران شروع به بهبود کرده است.

طبق این مطالعات بهبود اقتصاد ایران، برای مردم این کشور که از پول در حال سقوط، تورم در حال نوسان و رکود در تولید ناخالص داخلی رنج می برند، خبر خوشایندی است. در همین زمان، تحریمهایی که اوباما برای ایجاد فشار بر ایران به منظور آغاز مذاکرات وضع کرده بود، تاثیرشان را از دست داده اند.

مارک دوبویز، نویسنده این گزارش گفت: "در سال 2012 و اوایل سال 2013 اقتصاد ایران خفته بود. در نتیجه تصمیم کابینه ی این کشور برای کاهش فشار تحریمها،اقتصاد این کشور بر روی زانو ایستاد و اکنون به تدریج در حال تمام قد ایستادن است."

دوبویز و تحلیلگران گروه روبینی چنین نتیجه گرفتند که انتظار می رود به طور مثال تولید ناخالص داخلی ایران در سال 2014 و 2015 به میزان 2 درصد افزایش یابد. این رشد، فقط یک رشد متوسط است  اما برای عملکرد اقتصادی ایران در سال مالی 2012/2013 که تولید ناخالص داخلی اش به 6.6 درصد رسید، رشد بسیار قابل توجهی است.

تورم نیز در حال کاهش است. اقتصاد ایران در سه ماهه اول سال 2014 شاهد کاهش نرخ تورم به زیر 20 درصد بود که هرچند رقم نگران کننده ای است اما نسبت به نرخ 45 درصدی  تورم ایران در اوایل سال 2013 کمتر است.

تا پایان سال 2012، هر دلار در ایران برابر با 40.000 ریال بود.از ماه ژوئن تا به امروز، بهای هر دلار در ایران به 33000 ریال رسیده است.

بر اساس این گزارش بیش از یک سال قبل،رییس جمهور آمریکا تدریجا شروع به کاهش تحریمها علیه ایران کرد. در ابتدا، وزارت خزانه داری آمریکا تحریمهای شرکتهای پیشرو، بانکها و اشخاصی را که سابق بر این ایران طی تحریمهای موجود با آنها همکاری میکرد، کاهش داد. این کاهش تحریمها، با انتخابات ایران و انتخاب حسن روحانی  در ژوئن سال 2013 همزمان بود. در ماه نوامبر، آمریکا و هم پیمانانش، بازهم از فشار تحریمها کاستند و به تهران اجازه دادند مقداری از نفت خود را مبادله کرده و مقداری از فلزات گرانبهایش را صادر کند.

مقامات بلند پایه کاخ سفید در همان روزها به کنگره آمریکا گفتند که  کاهش تحریمهای ایران کوتاه مدت خواهد بود. به عنوان مثال جان کری وزیر کشور آمریکا اعلام کرد که کاهش تحریمهایی که به ایران پیشنهاد شده است ارزشی بیش از 7 میلیارد دلار ندارد و البته اجازه طرف ایرانی برای  بازرسی بیشتر از تاسیسات هسته ای ایران در مقایسه با کاهش تحریمهای اقتصادی این کشور، ارزش بیشتری دارد.

طبق مطالعات جدید، ارزش کاهش تحریمهای اقتصادی از سوی اوباما طی شش ماه گذشته بالغ بر 11 میلیارد دلار می شود. این رقم شامل 7 میلیارد دلار درآمد ایران در درآمدهای جانبی حاصل از صادرات تولیدات نفتی و غیر نفتی بعلاوه دسترسی به 4.2 میلیادر دلار از درآمد نفتی ایران در بانکهای خارجی است که طبق تحریمهای پیشین، عملا دسترسی به آن غیرممکن بود.

این مطالعه همچنین حاکی از آن است که ارزش تحریمهای اقتصادی ایران بیش از پول مازاد حاصل از درآمدهای نفتی که به ایران اجازه دسترسی به آن داده شده و پول آزاد شده از بانکهای جهانی است. در این گزارش آمده است: "از اواسط سال 2013 ما شاهد کاهش شدت فشار تحریمها و پیشرفت تمایلات بین المللی و داخلی به طرف اقتصاد ایران بوده ایم." این گزارش همچنین می افزاید: این تحولات جدید سرمایه گذاران و برخی بانکها را به ریسک برای تجارت با ایران تشویق می کند.

کاهش تحریمهای اقتصادی ایران ممکن است به توضیح این مساله کمک کند که چرا بیشتر ناظران، انتظار پیشرفت در مذاکرات این هفته در وین را ندارند. جان کری وزیر آمریکا این هفته به وین رفت تا مذاکرات با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران را آغاز کند. مذاکره کنندگان در تلاش برای رسیدن به توافق هسته ای تا 20 جولای هستند.

یکی از مقامات ارشد در آخر هفته به گزارشگران در وین گفت با وجود این که مقداری پیشرفت در مذاکرات حاصل شده است، اما شکافهای بزرگی باقی مانده است. این مقام بلندپایه افزود: "ایران- از نگاه ما- از موقعیتهای ناکارآمد و ناکافی که در واقع به ما اطمینان نمی دهد که برنامه هسته ای ایران صلح آمیز است، جابجا نشده است."

آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران صراحتا اعلام کرده است که کشورش به دنبال زیربنای هسته ای بسیار بزرگتر از میزانی است که دولتهای غربی معتقدند باید تحت پارامترهای توافق نهایی به آن دسترسی داشته باشد.

آیت الله خامنه ای در هفتم جولای طی سخنرانی اعلام کرد کارشناسان ایران پیش بینی می کنند که ایران در سالهای آتی به اورانیوم تولیدی بیش از 190.000 سانتریفیوژ نیاز خواهد داشت. آمریکا در ابتدا اظهار کرده بود که در توافق نهایی اجازه استفاده از سانتریفیوژهای بسیار کمتری را به ایران می دهد.