قرارداد نفتی – گازی ایران و روسیه در هاله‌ای از ابهام/ دلیل مسکوت ماندن قرارداد چیست؟

به گزارش خبرنگار اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ آذر ماه سال گذشته بود که رویترز در گزارشی از آغاز مذاکره ایران و روسیه برای امضای قراردادی به ارزش ۲۰ میلیارد دلار خبر داد که به واسطه آن ایران می‌تواند صادرات نفت خود را تا 50 درصد افزایش دهد.

 

این قرارداد از آنجا مورد اهمیت طرفین قرار گرفته بود که به موجب آن سیاست تحریمی آمریکا و دیگر متحدان غربی‌اش در برابر ایران رابه میزان قابل توجهی خنثی می‌کرد به همین سبب به سرعت این اخبار به مرزهای واشنگتن و دیگر پایخت‌های کشورهای اروپایی نفوذ کرد.

 

 

در سال‌های اخیر به ویژه دو سال گذشته آمریکا و اتحادیه اروپا تمام سعی و تلاش خود را به کار بستند تا با تحریم صنعت نفت ایران، جریان ورود ارز به کشورمان را به شدت محدود کرده و با این ابزارسیاسی بحران اقتصادی قابل توجهی را برای ایران به وجود آورند اما با انعقاد و به جریان افتادن چنین قراردادی عملا درهای بازارهای جهانی به روی نفت ایران گشوده شده و طرح تحریم‌ها را با شکستی جدی مواجه می‌سازد.

 

آمریکا در ابتدا اعلام کرد که این قرارداد به توافق هسته‌ای ضربه می‌زند و ممکن است در بلندمدت سبب بی‌میلی تهران برای رسیدن به توافق جامع هسته‌ای شود اما این اظهارنظر آمریکا با واکنش مقامات ایرانی و روس مواجه شد و طی آن مقامات ایرانی و روس اعلام کردند که این قرارداد با تحریم‌های بین‌المللی و همچنین توافق هسته‌ای منافاتی ندارد.

 

پایان هژمونی دلار با قرارداد نفتی – گازی ایران و روسیه

 

اما از آنجا که قرارداد نفتی ایران و روسیه در صورت اجرایی شدن از یک طرف اقتصاد ایران را با فرصت‌های تازه‌ای مواجه می‌سازد و از سویی دیگر به واسطه حذف دلار از مبادلات، پول نفت فروخته شده تنها صرف خرید کالا و تجهیزات از روسیه و همچنین سرمایه‌گذاری در داخل کشور خواهد شد، هژمونی دلار با مشکلات جدی مواجه خواهد شد و در نتیجه به اقتصاد آمریکا به شدت ضربه خواهد زد.

 

همین امر موجبات نگرانی‌ آمریکا از قرارداد نفتی ایران و روسیه را فراهم کرد.

 

نگرانی‌ آمریکا از قرارداد نفتی ایران و روسیه

 

دیوید کوهن، معاون وزارت خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی درگفتگوی تلفنی با خبرنگاران رویترز درباره قرارداد نفتی ایران و روسیه گفت: «واشنگتن به روسیه درباره این قرارداد نفتی هشدار داده است و شرکت‌هایی که در هر گونه قراردادی حضور داشته باشند شامل تحریم‌های آمریکا می‌شوند.»

 

 

روسیه نیز که خود اخیرا با تحدید و تحریم‌های غربی روبرو شده است، تمایل فراوانی برای انجام مبادلات بین‌المللی با ارزهایی غیر از دلار دارد. بر این اساس با توجه به نگاه همسوی طرفین قرارداد نفتی بین ایران و روسیه خواهد توانست حلقه‌ای از یک زنجیره برای طراحی اقتصادی نوظهور و با هدف ایمن ساختن اقتصاد دو کشور در برابر تلاطمات روابط بین‌المللی و همچنین اقدامات خسم‌جویانه متحدان آمریکا باشد.

 

حال ضرورت دارد با در نظر داشتن این چارچوب، نگاهی نیز به همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه، به‌ویژه قرارداد نفتی بین دو کشور بیاندازیم. 

 

اینگونه که شواهد امر نشان می‌دهد، ایران و روسیه قصد دارند حجم همکاری‌های اقتصادی خود را که در حال حاضر در حدود 3 میلیارد دلار در سال است، افزایش دهند. اما با توجه به اینکه به رغم وجود هماری‌های سیاسی فراوان بین دو کشور، حجم مبادلات تجاری در سالیان اخیر پایین بوده است، می‌توان به این نتیجه رسید که بهبود روند مبادلات تجاری بین دو کشور نیازمند روابط اقتصادی دوسویه دارد که در نهایت خود را در قالب صادرات و واردات نشان دهد.

 

در صورت تمایل ایران برای ورود کالاها و تجهیزات روسی نیز در صورتی امکان پذیر است که کشورما نیز چیزی برای مبادله داشته باشد. این یک واقعیت ساده اقتصادی است. در حال حاضر اقتصاد ایران به واسطه تحریم‌ صنعت نفت، با محدودیت جریان ورود ارز مواجه و درآمدهای دولت نیز ناشی از همین موضوع کاهش قابل توجهی پیدا کرده است. 

 

استراتژیک‌ترین کالایی که هم اکنون در اختیار ایران قرار دارد، نفت است و این واقعیت انکارناپذیر است که تنها این قرارداد صادرات نفت ایران به روسیه را امکان‌پذیر می‌کند و به موجب این قرارداد روسیه نیز می‌تواند نفت ایران را در ازای تعهدات بعضی از شرکت‌های خود به چین بفروشد یا آن را به سایر کشورها صادر کند.

 

در حال حاضر، قرارداد بزرگ نفتی بین ایران و روسیه نه تنها به نفع طرفین این مذاکره بلکه یک دفاع همه‌جانبه از کشورهایی است که می‌خواهند حیات اقتصادی خود را از دسیسه‌های غرب در امان دارند. 

 

اما موضوع قابل توجه این است که چرا با وجود تمایل فراوان روسیه به اجرایی شدن چنین قراردادی هنوز خبری از اجرای آن نیست؟ چرا قرارداد نفتی میان ایران و روسیه مسکوت مانده است؟ 

 

تنها اظهارنظری که در روزهای اخیر در مورد این موضوع شده است صحبت‌های محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس‌جمهور در حاشیه همایش تبیین سیاست‌های اقتصادی دولت برای خروج از رکود بود که با حضور در جمع خبرنگاران درباره روابط ایران و روسیه و قراردادهای نفتی و گازی این دو کشور، گفت: با توجه به عزم ایران و روسیه برای افزایش مناسبات و اثری که حسن روابط سیاسی در روابط اقتصادی دارد برای تفاهم در حوزه‌های مختلف که یکی از آن‌ها هم می‌تواند نفت و گاز باشد تلاش می‌شود.

 

 

وی همچنین افزود: هیات‌های متعددی از دو کشور مذاکراتی داشتند و به نتایج خوبی هم دست یافتند و ان‌شاءالله این مذاکرات در همکاری و سرمایه‌گذاری‌های دوجانبه، فناوری و مبادلات اثر خواهد داشت. جزئیات قراردادهای ایران و روسیه در آینده اعلام می‌شود.

 

شاید بتوان سکوت مسئولان دو کشور در خصوص قرارداد نفتی و گازی ایران و روسیه را به حساسیت موضوع مذاکرات هسته‌ای با گروه 1+5 ارتباط داد و از آنجایی که ممکن است خبر توافق قطعی در مورد این قرارداد واکنش‌های پیش‌بینی‌نشده غرب را به همراه داشته باشد، این موضوع با سکوت خبری همراه شده است.

 

اما از آنجایی که در صورت مرتفع نشدن مشکل تحریمی ایران از طریق مذاکرات هسته‌ای، شرایط برای اجرایی شدن چنین قراردادی ضرورت بیشتری پیدا خواهد کرد، امیدواریم مسئولین کشورمان با دقت کافی به بررسی این قرارداد بپردازند و در زمان لازم نیز رسانه‌ها را از چند و چون اجرای آن مطلع کنند.