عقلانیت گفتمان شیعه راز ماندگاری تفکر شیعه در طول تاریخ است

به گزارش خبرنگار"خبرگزاری دانشجو" از مشهد، حجت الاسلام فیض آبادی دیروز در نشست "قرن‌ها بعد هنوز..." که به همت سازمان جوانان جهاد دانشگاهی در سازمان مرکزی جهاد دانشگاهی مشهد برگزار شد، بیان کرد: با توجه به دغدغه‌ای که یک محقق به موضوع تحقیق خود دارد، طبیعی است که هم در رویکرد معرفتی و علمی و هم عواملی که موجب پاسداری از موضوع تحقیق می‌شود، تحقیق خود را بشناسد.

وی با طرح این پرسش که چرا در کنار شیعه قرائت‌های دیگری از اسلام به وجود آمده است، خاطرنشان کرد: مسئله‌ای که در این جا مطرح است این است که هیچ یک از این قرائت‌ها مانند اسلام و تشیع رشد نیافته و در تاریخ ماندگار نشده است.

حجت الاسلام فیض آبادی با تاکید بر این‌که هیچ یک از این جریانات در طول تاریخ ماندگار نشدند گفت: یکی از عواملی که منجر به ماندگاری تشیع شده و در حقیقت راز ماندگاری شیعه است عقلانیت گفتمان شیعه است.

وی افزود: در میان قرائت‌های بسیاری که از اسلام شده است هیچ کدام مانند شیعه 12 امامی دارای خردورزی نیستند و بسیاری از علما و محققان مانند فارابی، این‌سینا و غیره برخواسته از همین قرائت هستند و در دامان تفکر شیعه رشد کرده‌اند.

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که تکیه بر عقلانیت یکی دیگر از رازهای ماندگاری تفکر شیعه است، تصریح کرد: تفکراتی ماندگارند که معطوف به کشف حقیقت باشند.

حجت الاسلام فیض‌آبادی، معنویت‌گرایی با رویکرد عارفانه نسبت به هستی و انسان را یکی دیگر از رازهای ماندگاری تفکر شیعه دانست و بیان داشت: به همین دلیل بین شیعه و تصوف پیوند عمیقی وجود دارد و بسیاری از آموزه‌های شیعه در پرتوی عرفان قابل بیان است و در میان فرقه‌های تصوف تنها یک فرقه به ابوبکر ارادت دارند و سایر فرقه‌های تصوف به امام علی(ع) متصل می‌شوند به همین دلیل بسیاری از صوفیان عارف را به تشیع باطنی منتصب می‌کنند.

وی ادامه داد: گرچه جریانات مخالف عرفان در شیعه وجود دارد؛ اما گرایشاتی مانند اخباری‌گری هستند که مخالف عقلانیتند.

این استاد حوزه و دانشگاه ضمن بیان این مطلب که پالایش درون گفتمانی و تسویه تفکر شیعه یکی دیگر از رازهای ماندگاری تفکر شیعه است خاطرنشان کرد: یکی از دغدغه‌هایی که رهبران شیعه در طول تاریخ داشتند تسویه درون گفتمانی گفتمان‌شان بوده، به طوری که برخی از امامان مانند امام سجاد و امام صادق(ع) مهمترین مسئله‌ای را که پیگیری می‌کردند پاکسازی گفتمان‌شان بود.

حجت الاسلام فیض آبادی افزود: بسیاری از مکاتب در مقابل جریانات مخالف حساسیت نشان نمی‌دادند، این در حالی است که تشیع این نگاه را نداشت و از تفکر خود محافظت می‌کرد.

وی یادآور شد: مسیحیت امروز، بیشتر از این‌که تحت تاثیر حضرت عیسی و پتروس باشد تحت تاثیر پورس است. پتروس معتقد بود که مسیحیت حقیقی را باید ابلاغ کرد و نباید تفکر دیگری وارد آن شود، در حالی که پورس معتقد بود فضا باید برای اقتدار و گسترش مسیحیت باز باشد، به همین دلیل امروز مسیحیت دارای افکار گوناگون است.

این استاد حوزه و دانشگاه با تاکید بر این‌که امامان ما نیز از این تجربه تاریخی استفاده کردند و اجازه ندادند تفکری وارد اسلام و تشیع شود، تصریح کرد: نوع مدیریت و هدایت رهبران شیعه یکی دیگر از علل ماندگاری شیعه در تاریخ است، به گونه‌ای که امامان با توجه به شرایط مکانی و زمانی اقدام به اتخاذ راهبردهای گوناگونی می‌کردند، یک امام صلح را انتخاب کرد و یک امام ولایت عهدی را پذیرفت.

حجت الاسلام فیض‌آبادی ضمن اشاره به این‌که همین تفاوت‌ها باعث شده شیعه همیشه در مسیر بالندگی باشد، بیان داشت: با همه سختی‌هایی که وجود داشت شیعه توانست مقاومت و بدنه اصلی خود را حفظ کند و تنها در زمان امام حسین(ع) بود که مصیبت بزرگی بر شیعه وارد شد.

وی تصریح کرد: به طور مثال امام رضا(ع) زمینه شهادت علنی را به وجود نیاوردند؛ اما شاید این سوال مطرح باشد که چرا با وجودی که امام رضا(ع) به سمی بودن جام نوشیدنی علم داشتند باز هم آن را نوشیدند؟

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این‌که مامون مجبور بود برای حفظ خلافت خود امام رضا(ع) را از میان بردارد گفت: امام می‌دانستند چنانچه این‌گونه به شهادت نرسند دو راه برای شهادت وجود داشت یا باید این شهادت از طریق برخی از شیعیان افراطی صورت می‌گرفت که چنانچه این اتفاق رخ می‌داد در آینده تشیع به جان هم می‌افتادند و یا این‌که امام به صورت علنی به شهادت می‌رسید که آن‌گاه عده‌ای از شیعیان به خون خواهی بر می‌خواستند که زمینه برای قتل و خون ریزی به وجود می‌آمد به همین دلیل امام این‌ گونه انتخاب کردند که بی سر و صدا به شهادت برسند و شیعیان در آن برهه متوجه نشدند که مامون امام را به شهادت رسانده و تنها عده‌ای از نزدیکان امام(ع) از امر مطلع بودند.

حجت الاسلام فیض‌آبادی با بیان این موضوع که عدم ورود به ماجراجویی و هیجانات کنترل شده و تاکید بر متن و منابع معتبر دورن دینی یکی از علل ماندگاری تشیع در تاریخ است، بیان داشت: رهبران شیعه با هر نوع انحراف مبارزه می‌کردند و بر منابع معتبر تاکید داشتند؛ اما دیگر فرقه‌ها هر کجا که با مشکل مواجه می‌شدند، برای توجیه اقدامات خود منبع می‌تراشیدند به طوری که در اهل سنت بیش از 12 منبع برای احکام وجود دارد.

وی ادامه داد: به دلیل حضور همین تعدد منابع اشکالات و نقدهای بسیار درون گفتمانی بر آنان وارد است و بسیاری از اصول اعتقادی آنان قابل توجیه نیست.

این استاد حوزه و دانشگاه ضمن اشاره به این‌که قرآن، سنت و عقل سه منبع اصلی شیعه است، یادآور شد: فداکاری و گذشتن از بسیاری از دلبستگی‌ها در جهت دفاع از مکتب همراه با عقلانیت و اخلاق و همچنین مظلومیت از سویی و ظلم ستیزی از سوی دیگر از دیگر عوامل ماندگاری تفکر شیعه است.