نقد فیلم سینمایی که داعش ساخت!

به گزارش گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» چهل و ششمین جلسه سینما روایت با اکران و بررسی فیلم مستند «ایرانی های مرتد»، با حضور حمید عبدالله زاده کارگردان، عرفان طالبی تهیه کننده و محمدتقی فهیم منتقد برگزار شد. اجرای این جلسه بر عهده رسول شادمانی بود.

با دیدن اثار مخرب داعش احساس وظیفه کردیم

 در ابتدای جلسه عرفان طالبی «تهیه کننده» درباره این مستند گفت: در شرایط امروز منطقه با موضوعی روبرو هستیم که عده ای آن را یک پدیده اجتماعی می دانند و برخی هم از آن به عنوان ابزاری در دست سیاستگذاران بزرگ نام می برند. در حقیقت جریان تکفیری و سلفی مخرب ترین اثرش را به روی کشور هایی گذاشته که در نزدیکی ما قرار دارند. با دیدن چنین شرایط مخربی احساس وظیفه کردیم که نقش خود را تا آنجا که توان داریم ایفا کنیم.

داعش با استفاده درست از رسانه نیرو جذب کرد

وی در ادامه افزود: در همان ابتدا که سوریه با مشکلات داخلی مواجه شد افرادی به سمت این کشور سرازیر شدند. در همان اوایل شاید کسی فکرش را نمی کرد که این حضور تروریست ها ریشه دار باشد. موضوعی که باعث شد این جریانات تروریستی موفق به جذب نیرو شوند. استفاده درست از تبلیغات رسانه ای بود. تصور کنید دو نفر از گروهک داعش ایستاده اند و می خواهند حکمی را اجرا کنند غیر از آن ها دوربینی قرار دارد که این تصاویر را ضبط می کند تا در معرض دید همگان قرار دهد. آنها به دنبال تاثیراتی بودند که رسانه بر مخاطب می گذارد.

منتقدین؛ پای نقد فیلم سینمایی که داعش ساخت!

طالبی همچنین با اشاره به این که داعش توسط رسانه توانست نیروهایی را از اروپا و دیگر کشورها جذب کند اظهار داشت: داعش که متوجه تاثیر رسانه شده بود به سمتی حرکت کرد و تا جایی پیشرفت که در سال ۲۰۱۳ فیلم سینمایی «شعله های جنگ» را ساخت و پای برخی منتقدان را نیزبرای نقد این فیلم به میان آورد تا در مورد ساختار این اثر سینمایی حرف بزنند.

او همچنین گفت: متاسفانه در طی این مدت از طرف ما هیچ اتفاق رسانه ای نیز نیافتاد. ما بر اساس حس وظیفه ای که به طور شخصی داشتیم پا در این عرصه نهادیم و تلاش کردیم تا چهره اصلی داعش را نشان دهیم. آنها از خود چهره ای به نمایش گذاشته بودند که باعث رعب و وحشت دیگران می شد و قبل از این که در حمله ای پیروز شوند ساکنین محل را ترک می کردند. یکی از اهداف ما این بود که قدرت مقاومت عراق را نشان دهیم و بگوییم این گروه مقاومت در بسیاری از رویارویی ها که با داعش داشته پیروز میدان بوده است.

چرا باید ایران از گروه هایی همچون مقاومت عراق در برابر داعش دفاع کند!؟

وی در ادامه با بیان این که تلاش کردیم به سوالات مخاطب داخلی با پرسش هایی که در ذهنش نسبت به این موضوع به وجود می آید پاسخ دهیم گفت:  واقعاً یکی از سوالات این بود که نقش ما درباره چنین رخداد هایی چگونه است؟ در این مستند به بسیاری از پرسش هایی که در ذهن مخاطب است پاسخ می دهیم بیننده با دیدن این فیلم متوجه می شود که چرا باید ایران از گروه هایی همچون مقاومت عراق در برابر داعش دفاع کند.

نام «ایرانی های مرتد» نقطه قوت مستندمان است

این تهیه کننده درباه نام مستند «ایرانی های مرتد» که شبه برانگیز است گفت:  البته برخی اعتقاد داشتند که نام فیلم نقطه قوت این مستند است و برخی هم خلاف این موضوع را عنوان می کردند و همین بحث ها نشان می دهد که تا حدودی این نام تاثیری را که ما به دنبالش بودیم گذاشته است. این نام برخاسته از نگرش دشمن نسبت به ایرانیان است.

برای حضور در عراق نامه بازی اداری را رها کردیم

او همچنین گفت: این مستند حاصل دو سفر به عراق بوده است که در دومین سفر با هزینه شخصی در میدان جنگ گروه مقاومت عراق را همراهی کردیم. دریافتیم اگر بخواهیم وارد نامه بازی های اداری برای کمک مالی شویم فرصت مناسب مان را از دست خواهیم داد. تنها با یک تیم ۳ نفره به همراه گروه مقاومت که در برابر داعش ایستادگی می کرد فیلم مان را ساختیم.

در بخش دوم جلسه محمد تقی فهیم منتقد سینما درباره فرم ومحتوا و ساختار این مستند گفت: این که یک تیم چند نفره بر اساس دغدغه های شخصی پابه عرصه خطرناکی گذاشته اند قابل درک است اما بایددباه ساختار آن در جایگاه یک منتقد شروع به صحبت کنیم. این فیلم به نوعی جزو دسته فیلم های پروپاگاندا قرار می گیرد یعنی فیلم های مستند تبلیغی که پیش از این برخی ازکشورها همچون روسیه این کار را انجام داده اند.

مدیران درباره مستند سازان نسل اول خیال خامی دارند

وی در ادامه افزود: به واقع در مورد بحث داعش بسیار ضعیف عمل کرده ایم و می توانستیم در سینمای مستند بیش از این ها فعالیت داشته باشیم. متاسفانه این کاربه درستی صورت نمی گیرد و یکی از دلایلش هم این است که ارگان های دولتی که باید به این فضا ورود پیدا کنند از این اقدام اجتناب می ورزند. نهاد هایی همچون مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی که دارای بودجه دولتی است می تواند وارد این موضوعات شود. متاسفانه مراکز ما در خواب به سر می برند و یکی از ایراد هایی که به آن ها وارد است این است که همچنان به دنبال این هستند نسل اول مستند ساز را به فیلمسازی مشغول کنند. بحث احترام به این مستند سازان جای خود را دارد که باید برای شان بزرگداشت گرفت و البته از تجربیات آن ها در کلاس های آموزشی استفاده کرد اما واقعیتش این است که دوره بسیاری از آنها تمام شده است این که آن ها را به میدان بفرستند تا فیلمی در مورد داعش بسازند یک خیال خام است. متاسفانه دوستان دولتی ما دائم به دنبال این افراد راه افتاده اند غافل از این که جوانان با استعدادی وجود دارند که باید از آن ها حمایت شود.

این منتقد در ادامه صحبت هایش با بیان این مطلب که این مستند از ضعفی رنج می برد که بسیاری از مستند سازان ما با آن دست به گریبان هستند، گفت: پژوهش ضعیف و کم باعث می شود که ندانیم به چه سمتی حرکت می کنیم باید با یک طرح تحقیقی قوی به سراغ ساخت مستند رفت. این مستند از حجم زیاد موسیقی رنج می برد که به نظرم می توانست به این اندازه  نباشد. مستند ساز باید علاوه بر امکانات یک چیز دیگر را داشته باشد و آن هم خلاقیت است این نکته می تواند فیلم را به تحوالات خوبی برساند.

 بودجه تقریباً ۱۲ میلیاردی مرکز گسترش کجا هزینه می شود؟

فهیم در پایان صحبت هایش با نگاه انتقادی به برخی از مراکزدولتی همچون مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی گفت: مدیران ما یا خواب هستند یا خود را به خواب زده اند که به نظرم گزینه دوم دست است و نمی توان کاری کرد. افرادی که با مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در ارتباط هستند و خود را کارگردان معرفی می کنند واقعاً چه اثاری می سازند. بودجه ۱۰ الی ۱۲ میلیاردی مرکز چه می شود؟ چگونه خرج می شود!؟ زمانی که طرح های پذیرفته شده توسط مرکز را مرور می کنیم الحمدالله درباره همه چیز طرح تصویب کرده اند جز درباره مستند بحران و مستند های استراتژیک.

فیلمسازی دولتی ما اپوزیسیون است

وی در ادامه گفت:  بدون اغراق بیشتر موضوعات درباره گل و بلبل است که به تصویب می رسند. در واقع مهمترین جایی که باید درباره این نوع استراتژی ها دارای برنامه باشد با مسیری که طی کرده نشان می دهد از این نگاه فاصله گرفته است. فیلم سازی دولتی ما اپوزیسیون است. این مدیران افتخار می کنند با نسل اول مستند سازان دیالوگ برقرار کنند.

فهیم همچنین اظهارداشت: اما غافل از این که جوانانی چون مستند ساز «ایرانی های مرتد» جان خود را در کف دست گرفته و به عراق می رود تا بدون هیچ حمایتی مستند بحران بسازد. ما باید خود را اتقاء دهیم و با جدیت نقد کنیم. واقعاً با چنین شرایطی باید گفت از جایی همچون دولت آبی گرم نمی شود! از مرکزگسترش آبی گرم نمی شود! این دوستان بودجه را به سمتی می برند که در راستای اهداف لازم نیست. داعش توانسته فیلم سینمایی بسازد و ما در موردش با بی اعتنایی مدیران مواجه هستیم. آقایان اولویت ها را رها کردند.

مدیری که تفاوت بهاییت و وهابیت را نمی شناسد

حمید عبدالله زاده «کارگردان» درادامه این جلسه گفت: بنده در مورد وهابیت و داعش نزدیک به ۴ سال پیش شروع به تحقیقات کردم و طرحی را بر همین اساس آماده کردم و آن را برای ساخت به مدیران فرهنگی ارائه دادم اما نکته جالب توجه بی اهمیتی مسئولان بود و هر کدامشان چیزیرا می گفتند که مرا متعجب می کرد حتی یادم است مدیری که تفاوت وهابیت و بهاییت را نمی دانست به من گفت: «این همه موضوع چرا به دنبال چنین مسئله ای میروی؟» باید بگویم که اگر طی این سال ها بر روی مسائل اعتقادی این گروه ها کارمی شد قطعاً درصد اتفاق هایی از این دست پایین می آمد.

وی در ادامه گفت: پیش از این فیلمی ساختم که چرا باید در عراق هزینه کنیم!؟ بسیاری از مردم دلایل چنین کار هایی را نمی دانند درنتیجه شبکه های بیگانه از این فرصت استفاده می کنند و با تبلیغاتی از این دست که حاکمیت بودجه کشور را به بی راهه می کشاند مردم را دچار فهم اشتباه از موضوعات می کنند. مردم ما باید بدانند که چرا امروز باید در سوریه و عراق حضور داشته باشیم.

چون «بی بی سی» نیستم نباید از این روش استفاده کنم

عبدالله زاده همچنین گفت: شبکه هایی همچون بی بی سی در ابتدا اعتماد مخاطب را جذب می کنند و از راهی که او آن ها را تایید کند وارد می شوند و کم کم در خلال کارشان حرف خود را می زنند و مخاطب را باشیوه غیرمستقیم با خودهمراه می کنند چرا من نباید از این روش استفاده کنم چون بی بی سی نیستم!؟ مستندی ساختم در ارتباط با بشارالسد که طبق روال معمول آن را تایید نکرده بودم و واقعیات رانشان داده بودم اما به مخاطب نشان داده بودم که با این وجود باید از آن حمایت کرد و دلایل را نیز عنوان کرده بودم متاسفانه اجازه پخش پیدا نکرد!؟ نباید ترسید اگر مخاطب را با شیوه درست آگاه کنیم می توانیم همچون مستندی که شبکه های بیگانه می سازند جذب مخاطب داشته باشیم و آن ها را با مسائل بسیاری آشنا کنیم.

چهل و ششمین جلسه سینما روایت، یکشنبه ۳۱ خرداد، راس ساعت ۱۷ در مجتمع فرهنگی اسوه برگزار شد.