از سوی انتشارات دانشگاه تهران
به گزارش گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، انتشار «دوره روزنامه مساوات»، از روزنامه‌های عصر مشروطه از سوی انتشارات دانشگاه تهران با پیش‌گفتاری از غلامحسین مراقبی چاپ می‌شود.
مراقبی در سرسحن اشاره می‌کند که:
«پیامد فرمان مشروطه توسط مظفر الدین‌شاه، سرآغاز پدیداری روزنامه‌هایی شد که شتابان پدید آمدند تا آنچه را که مدیران و پدید آورندگانشان می‌پنداشتند، با خوانندگان خود در میان بگذارند، همزمان انجمن‌ها، روییدند و دمی دیگر نیز حزب‌ها پدیدار شدند.
اما پیش از پرداختن به نشریه مساوات، باید بنگریم به ایران آن روزگار، به ویژه به بافت و ساختار اجتماع، فرهنگ و اقتصاد آن زمان؛ جمعیت، به نوشته روزنامه‌های آن روزگار، پانزده کرور (هفت و نیم میلیون نفر). بنگاه‌های مالی ایرانی، مانند بانک وجود ندارند. آموزشگاه‌ها انگشت شمارند، تا آنجا که مکتب‌خانه‌ها حرف اول را می‌زنند. پوشاک همگانی سنتی است. مردم نه شناسنامه دارند و نه نام خانوادگی.
سپاهیان ایرانی زیر فرمان فرماندهان روسی، شهربانی زیر نظر سوئدی‌ها، گمرک زیر نظر بلژیکی‌ها و از همه مهمتر، سفیران روس و انگلیس، فرمانروایان واقعی ایرانند. وسیله حمل و نقل مردم از شهری به شهری دلیجان. جاده‌ها؛ جاده‌های مالرو. پادشاهی که شوق سفر به‌فرنگ دارد، آن هم با فروش ته مانده‌های خزانه و وام‌گیری از روس و انگلیس و در برابر گرو گذاردن گمرک و بندرهای ایران.
در این میان گاهی در صندوق‌های چای که از هندوستان می‌آید، شماره‌ای از روزنامه حبل‌المتین کلکته و در عدلی فاستونی که از انگلیس می‌آید، شماره‌ای از قانون... و سلطان ممالک محروسه، با وزیران و شهزادگان به‌پختن آش نذری‌پزان مشغول، و وقایع‌نویس، قلم به‌دست از وزیراعظم می‌نویسد که سبزی آش را پاک می‌کند و از اتابک که نخود در دیگ می‌ریزد...
تا آن که نوبت به‌شاهی می‌رسد که دلش می‌خواهد همانند شاه‌بابا، به‌فرنگ برود. و می‌رود، از تونل هم که قطار رد می‌شود، به‌زیر قبای جن‌گیر دربار پناه می‌گیرد و بعد هم نماز وحشت به‌جای می‌آورد.
چندی پس، هایهویی می‌شود و مردمی که نه روزنامه دارند و بیگانه با کتابند، فریاد مشروعه و مشروطه سرمی‌دهند، کوتاه سخن، شاه بیمار، سرانجام فرمان مشروطه را امضاء می‌کند. در یک سخن، جامعه‌ای عقب مانده، بی هیچ تشکل، سازمان و حزبی به مشروطه می‌رسد.
سیدمحمدرضای شیرازی، مدیر مساوات، یکی از آن چهار نشریه ستیهنده سرآغاز مشروطه، نخستین شماره نشریه‌اش را روز یکشنبه پنجم رمضان 1325 هـ. ق برابر 13 اکتبر 1907، برابر 26 مهرماه جلالی 829، در هشت صفحه در قطع رحلی بزرگ منتشر کرد....». گفتنی است که همکار قلمی این نشریه میرزا عبدالرحیم خلخالی بود.
اما دیری نپایید که با کودتای محمدعلی‌شاه، روزنامه نویس‌های تندروِا یا چون میرزاجهانگیرخان شیرازی، مساوات، گریختند، یا چون سلطان‌العلما، مدیر روزنامه روح‌القدس، محمدرضای شیرازی به مرگ محکوم شدند، سیدجمال واعظ اصفهانی، پدر سید محمدعلی جمالزاده به همدان تبعید و در بروجرد کشته شد. امین‌الضرب هم کفش شاه را بوسید و با لابه و التماس بخشوده شده و از مرگ رهید.
مساوات 25 شماره در تهران منتشر کرد، با کودتا، با دردسر بسیار خود را به تبریز و پسین به انگلستان رسانید و در برگشت در مجلس‌های دوم و سوم و چهارم و پنجم نماینده مجلس شورای ملی شد. مساوات به تبریز رفت و مساوات را منتشر کرد.
انتشارات دانشگاه تهران، دوره مساوات _25 شماره تهران و 5 شماره تبریز را_ در قطع رحلی بزرگ بازچاپ کرده که بزودی منتشر می‌شود.
مساوات را سید محمدرضا شیرازی [مساوات] می‌نوشت، و او چنانکه می شناسیم یک مرد بی باک و جسوری می بود، و در نوشتن این روزنامه نیز بی باکی و جسارت بسیاری از خود نشان می داد.
او نیز همچون مدیر روح القدس شاخ به شاخ محمدعلی میرزا انداخته زور به تندنویسی می‌زد. چنانکه در یکی از شماره‌های روزنامه خود، داستان لویی شانزدهم پادشاه فرانسه و گریختن او از پاریس و سرگذشتش را نوشت و در پایان آن، روی سخن خود را به محمدعلی میرزا گردانده و به گفته های بیم آمیزی پرداخت. بلکه از جمله‌های ریش خندآمیز نیز باز نایستاد چنین نوشت:
« مگر تصور می‌شود که بعد از این ایرانی دست از حقوق مشروع خود بردارد و دزدان را بی مکافات آسوده گذارد؟ نه والله نه بالله»
ارسال نظرات