مردی که طعم «آدامس» روحانی را هم می‌دانست/ جیسون پَر!

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو _رضا اعرابی، «آنقدر به رئیس‌جمهور نزدیک شدم که طعم و مارک آدامسی را که می‌جوید، می‌دانستم»، جیسون رضائیان در گزارشی این خبر را به آمریکایی‌ها داد. جیمز باند ایرانی - آمریکایی اگرچه مثل فیلم‌های هالیوودی اهل رد شدن از دیوار و یا آتش‌بازی و کشتار n نفر با یک تیر نبود، اما استاد نفوذ در اعماق قلب‌های رقیق دولتی‌ها و برخی اصحاب رسانه بود. شاید همین حُسن روسیاه او باعث شد در ۳۱ تیرماه ۹۳ به همراه همسرش «یگانه صالحی»، به اتهام جاسوسی بازداشت شود. اما جیسون که بود؟ چه کار کرد و چرا امریکایی‌ها برای آزاد کردنش به هر آب و آتشی زدند؟

یک شاه‌ماهی دورگه!

از ترس آنکه مبادا به روند مذاکرات تبادل جیسون با زندانیان ایرانی لطمه نخورد، اوباما که در تعطیلات سال نو به سر می‌بُرد، از هاوایی فرمان تعویق اجرای تحریم‌های جدید موشکی را صادر کرد. یانکی‌ها نگران بودند تحریم‌های تازه مانع آزادسازی او شود. اوباما پیشتر نیز در ضیافت شام سالانه با اتحادیه خبرنگاران کاخ سفید، پس از صدور کیفر خواست توسط دادستانی تهران برای جیسون، از کلماتی نظیر «تمام توانم را به کار خواهم بست»، «تا آزادی او از پا نخواهم نشست» و «آرام نمی‌گیرم» استفاده کرد تا نشان دهد این فرد برای دولت آمریکا و دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی این کشور تا چه اندازه ارزشمند است.

جیسون امریکایی است؛ زاده ۱۵ اسفندماه سال ۵۴ . تابعیت دوگانه ایرانی -آمریکایی به خاطر پدر مشهدی‌الاصل و مادر آلمانی‌ او است. شاید به همین خاطر بخوبی با روحیات آریایی‌ها آشنا بود، لذا برای حضور در ایران گزینه بسیار مناسبی به نظر می‌رسید.

مادر و همسر جیسون رضاییان

نوذر شفیعی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس پس از دستگیری جیسون گفته بود: «او عنصری حائز اهمیت برای آمریکایی‌ها محسوب می‌شود، به گونه‌ای که برای آزادی وی بسیار تلاش می‌کنند» جیسون رضاییان مأمور اجرای تفکر آن دسته از سناتورهای آمریکایی بود که معتقدند اگر بتواند روابط خود را با ایران به سطح قبل از انقلاب برگرداند، می‌توانند جمهوری اسلامی را به سادگی ساقط کنند. «ج.ف» لینک اطلاعاتی جیسون با موساد و سازمان‌های اطلاعاتی اسراییل بود؛ او همزمان سرپل اطلاعاتی رژیم صهیونیستی در ایران بوده است. در یکی از مأموریت‌هایش وظیفه داشته تا روی حساسیت جوانان ایرانی نسبت به حمله اسرائیل کار کند، او می‌باید به خوبی می‌سنجید اگر روزی اسرائیل به ایران حمله کند جوانان ایرانی چه عکس‌العملی نشان خواهند داد.

پروژه «نفوذ»

جیسون مدت‌ها در ایران بود، هرچند پیشتر از حضور فیزیکی در ایران نیز با بسیاری از سرکردگان شبکه «نفوذ» مانند مسعود بهنود و حسین باستانی در ارتباط بوده است. از جمله عناصر دیگر مرتبط با وی می‌توان به رکسانا صابری، رضا رفیعی فروشانی و مازیار بهاری اشاره کرد. بررسی روند کاری او نشان می‌دهد وی توانسته است تا حد قابل توجهی ماموریت‌های جاسوسی محول شده را انجام دهد و شاید خیلی دیر صید تور نیروهای امنیتی شد. بسیاری از رسانه‌های مطرح امریکایی و روزنامه‌های معروف بعد از اعلام خبر دستگیری‌اش به اعتراض برخاستند و تلاش می‌کردند تا با به راه انداختن پروپوگاندا نیروهای اطلاعاتی را مرعوب ساخته و وی را تبرئه کنند، اما اتهام او «جاسوسی» بود. حساسیت موضوع آنقدر بالا بود که مسئولان سازمان اطلاعات سپاه را به مجلس کشاند تا از جزئیات پرونده به نمایندگان مجلس گزارش دهند.

«او تلاش کرده برای جاسوسی بیشتر وارد مراکز هسته‌ای شود و با روش‌های نوین جاسوسی کاملا آشنا بوده و سعی کرده تا اطلاعات بسیار مهمی را در حوز‌ه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جمع‌آوری کند» کریمی قدوسی نماینده مردم مشهد و عضو کمیسیون امنیت ملی در ادامه این اظهارات درباره جیسون، به استناد گفته‌های سربازان گم‌نام سازمان اطلاعات سپاه گفته بود: «رضاییان مدتی مسئول پایگاه اطلاعاتی آمریکایی‌ها در تهران بود و از روز بعدی که دستگیر شد آمریکایی‌ها درخواست داشتند که او آزاد شود، به ویژه در پوشش مذاکرات هسته‌ای، جان کری مکرر از وزیر امور خارجه کشورمان درخواست می‌کند که تلاش کنید جیسون آزاد شود. در یکی از جلسات هم ظریف می‌گوید که در تهران او را جاسوس می‌خوانند و جان کری می‌گوید نه! او یک جاسوس نیست بلکه یک خبرنگار است» و در جایی دیگر به ارتباط جیسون با آلن ایر سخنگوی فارسی زبان وزارت امور خارجه آمریکا اشاره می‌کند.

از دیگر اعترافاتش آن‌چنان که کریمی قدوسی گفته، این است که جیسون معتقد بوده باید دماسنج تغییر رفتار نظام اجتماعی در ایران عمل می‌کرده و ماموریت نفوذ به لایه‌های زیرین اجتماعی را داشته است. مثلاً تصاویر شهدایی که در دیوارهای تهران نقش می‌بسته را پاک کرده و به جای آن تصویری از طبیعت می‌گذاشتند و این تغییر رفتار را مستندسازی و به خارج از کشور می‌فرستادند. او همچنین ارتباطات مشکوکی با چهره‌های فعال در حوزه موسیقی زیرزمینی برقرار کرده بود.

یک تلاش همه جانبه برای رهایی جیسون

او آن‌چنان ارزشمند بود که دیپلمات‌های ایالات متحده در کنار مذاکرات اتمی، فیلد دیگری از مذاکرات را بنابر ادعای نشریه امریکایی نیویورکر برای رهایی جیسون ترتیب ببینند. مدیران ارشد و سردبیران 25 رسانه‌ آمریکایی از جمله خبرگزاری آسوشیتدپرس، سردبیر خبرگزاری رویترز، رئیس‌بخش جهانی سی‌‌ان‌ان و سردبیر روزنامه نیویورک تایمز با نوشتن نامه سرگشاد‌ه‌ای به جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا خواستار افزایش تلاش‌ها برای آزادی جیسون رضائیان شدند. همچنین سامانتا پاور سفیر آمریکا در سازمان ملل در پیامی در توئیتر نوشت: «ما هم‌چنان از دولت ایران می‌خواهیم جیسون رضاییان روزنامه نگار واشنگتن پست را آزاد کند.  سپری شدن پانصدمین روز زندانی بودن جیسون رضاییان روزنامه نگار واشنگتن پست در ایران رویدادی تاسف بار است!»

تلاش‌های بی وقفه و یکپارچه‌ی امریکایی‌ها برای آزادسازی جیسون، غیر از اینکه از بُعد عملیات روانی و بازیهای رسانه ای قابل ارزیابی است، اما از سوی دیگر از دقت و توانمندی سازمان اطلاعات سپاه پاسداران حکایت دارد؛ اقتداری که توانست یک شاه‌جاسوس امریکایی را از بیخ گوش روحانی شناسایی و دستگیر کند. به هر ترتیب محمد جواد ظریف ماه گذشته با اشاره به حکم صادره علیه جاسوس امریکایی، گفته بود: «در خصوص جیسون رضاییان ما همه در حال تلاش هستیم این موضوع را از بُعد بشردوستانه بررسی کنیم! اتهامات وارده به وی بسیار جدی هستند.»

به هرترتیب تمام مذاکرات مخفیانه و انواع فشارهای رسانه ای برای آزادسازی جیسون سرآخر جواب داد، و روحانی بازهم در برابر کدخدا کوتاه آمد. بالاخره در روز اجرای برجام آن‌چنان که دادستان تهران گفته با حکم شورای عالی امنیت ملی و آنچه "مصلحت نظام" خوانده شده است، آزاد شد.