پشت پرده انصراف گسترده دانشجویان چیست؟/ سونامی انقراض!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو -بجنورد، در گزارش قبل به نقد دیدگاهی انحرافی یعنی تسامح فرهنگی برای جذب دانشجوی بیشتر که در میان برخی از مسئولین دانشگاه‌های خراسان شمالی شکل گرفته بود پرداختیم. در این گزارش سعی داریم به ابعاد دیگری از مشکلات بپردازیم. وقتی این معضل با کاهش جمعیت کلی دانشجویان نیز گره می‌خورد چنان جدی می‌شود که برخی دانشگاه‌های استان بیش از 40 درصد از دانشجویان خود را از دست داده اند و آمارها گویای ریزش چند هزار نفری است. اما علت مسئله چیست، خبرنگار ما به میان تعدادی از دانشجویان انصرافی رفته است و اکثر آنها بالا بودن شهریه و هزینه های تحصیل و به نسبت آن پایین بودن سطح امکانات آموزشی و خدمات رفاهی اکثر دانشگاههای خراسان شمالی را علت این انصراف عنوان کرده اند.

کمبود زیرساخت و معطوف شدن به آموزش های تئوری

آذری یکی از این دانشجویان است که در اواخر راه یعنی در ترم 6 رشته مدیریت صنعتی تصمیم به ترک تحصیل گرفته است، او از علت کار خود چنین می گوید: دلیل ترک تحصیلم دشواری تهیه شهریه و نیز اوضاع فارغ التحصیلان بیشمار بیکار در استان بود. وی افزود: با توجه به شرایط خانوادگی ام فکر می کردم با گرفتن وام شهریه و یافتن یک کار پاره وقت کنار تحصیل می توانم درسم را ادامه بدهم اما شرایط وام نیز آنقدر پیچیده بود که موفق نشدم. آذری در ادامه عنوان کرد:دانشجویان با شرایط اقتصادی امروز و نبود آینده شغلی روشن، هزینه های زیادی را برای دریافت مدرک صرف می کنند اما به نتیجه مطلوب نمی رسند.

پیشنهاد وی به مسئولین دانشگاهی این بود که با موسسات خیریه جهت حمایت از دانشجویان کم درآمد یا بی‌بضاعت هم اندیشی داشته باشند و نیز سطح امکانات و آموزش های خود را برای ماندگاری دانشجویان بالا ببرند.

وی بار علمی که دانشگاهش به دلیل نیمه حضوری بودن به دانشجویان منتقل می کند را کم دانست و ادامه داد: کمبود امکانات و در نتیجه معطوف شدن اساتید به آموزشهای تئوری آنهم در تعداد جلسات محدود انگیزه دانشجویان را کاهش می دهد. این دانشجوی انصرافی همچنین ارائه نکردن خوابگاه، امکانات آموزشی و رفاهی حداقلی، کم داشتن اساتید مجرب و تعداد کم جلسات برای دروس تخصصی و دشوار را از جمله مشکلاتی دانست که باعث انصراف دانشجویان شده است. وی در مجموع خدمات دانشگاه خود را برای دانشجویان خصوصا افراد غیربومی در مقایسه با برخی دانشگاههای استانهای همجوار که با همین مقدار شهریه امکانات بیشتری ارائه می کنند راضی کننده ندانست.

آذری در پایان گفت: در فضایی که امکانات و زیرساخت های کافی برای فعالیت های کاربردی و عملی کم باشد رویکرد علمی جای خود را به دیدگاههای حداقلی و نمره محور می دهد.

همخوانی نداشتن کیفیت آموزشی و امکانات با شهریه ای که دریافت می‌شود

صادق بدری که دانشجوی انصرافی رشته معماری و طراحی داخلی یکی از دانشگاههای استان است علت انصراف خود را دشواری تهیه شهریه و همخوانی نداشتن مبلغ شهریه و سطح علمی و امکاناتی دانشگاه می داند.

وی در این رابطه گفت: من در حین تحصیل به کارگری نیز مشغول بودم و به دلیل اینکه دانشگاه خوابگاه را برای دانشجویان فراهم نمی‌کرد مجبور به اجاره خانه دانشجویی شدم اما درآمدی که از کار کردن بدست می‌آوردم کفاف خرج دانشگاه، اجاره خانه و امرار معاش را نمی داد. بدری تصریح کرد: قطعا دانشجویی که در شرایط اقتصادی نامساعد قرار داشته باشد و احساس کند با توجه به کیفیت پایین آموزشی دانشگاه نیز از آینده شغلی برخوردار نیست، توجیهی برای تامین هزینه سرسام آور تحصیلش نمی بیند. وی به نارضایتی عمومی دانشجویان اکثر دانشگاههای استان از وضعیت زیرساخت‌های آموزشی و امکانات محدود اشاره می کند و می گوید: دانشگاهها اگر می خواهند از این بیشتر دچار ریزش دانشجو نشوند می بایست به تجهیز زیرساخت ها و رساندن سطح امکاناتی و علمی خود به استانهای همجوار بپردازند.

این دانشجوی انصرافی با اشاره به اینکه بسیاری از دانشگاه‌ها اولا خوابگاه ندارند و اگر داشته باشند ظرفیت بسیار محدودی دارد، ادامه داد: مازاد ظرفیت دانشجویان غیر بومی مجبور به اسکان در خوابگاههای خصوصی می شوند که نه تنها ظرفیت آنها هم جوابگوی جمعیت دانشجویان نیست بلکه شهریه ای بالاتر از توان دانشجو می گیرند و از کیفیت رفاهی و بهداشتی و ظاهری خوبی هم برخوردار نیستند.

وی در پایان گفت: امروز فضای برخی خانه‌های دانشجویی به خاطر نبود نظارت و جهت دهی نابجای اوقات فراغت دانشجویان، دچار انحرافاتی چون اعتیاد و آسیب های اجتماعی و اخلاقی شده است.

بعد از انصراف هنوز بدهی‌های دانشگاه را با کارگری می‌پردازم

در ادامه یکی دیگر از دانشجویان انصرافی که نخواست نامش فاش شود به خبرنگار ما در این رابطه گفت: بنده در آستانه ترم سوم تحصیلی به دلیل کیفت پایین دانشگاه و نبود زیرساخت‌های مناسب آموزشی و دور بودن دانشگاه از سطح شهر تصمیم به انصراف گرفتم.

وی افزود: شهریه این دانشگاه بسیار بالا بود و در عوض کیفیت آموزشی اش متناسب یا مبلغی که از دانشجویان می‌گیرند نیست، هزینه‌های رفت‌آمد و اتلاف زیاد وقت در این مسیر هم به مشکلاتش افزوده است. وی در ادامه گفت: به دلیل اینکه دانشگاه تازه به محل جدیدش کوچ کرده است هنوز محیط رفاهی مناسبی برایش تامین نشده و امکانات ورزشی و تفریحی در آن وجود ندارد، در این دانشگاه‌ افزایش مهارت کاربردی که نیاز عمده یک دانشجو است بسیار ضعیف است و وقتی کیفیت برخی دانشگاههای استان و نیز دانشگاههایی که همجوار با خراسان شمالی هستند را با دانشگاه خودم مقایسه می کنم خیلی متفاوت است، در حالیکه شهریه آنها تفاوت چندانی با هم ندارد.

وی با اشاره به اینکه گرچه چندماه از انصرافم می گذرد اما هنوز بدهی هایم به دانشگاه را با کار در یک فروشگاه می پردازم، عنوان کرد: تصمیم دارم سال آینده دوباره در کنکور شرکت کنم و ادامه تحصیل بدهم.

این دانشجوی انصرافی با بیان اینکه از این که دو ترم خود را بیهوده در این دانشگاه تلف کردم پشیمان هستم و فشار روانی و مالی زیادی بر من متحمل شده است، خاطرنشان کرد: به دلیل پایین بودن کیفیت اکثر دانشگاه‌های استان، دانشجویان از بدو ورود به دانشگاه احساس نارضایتی دارند و فقط شرایط را تحمل می‌کنند.

ارتقای مقاطع تحصیلی به جای افزایش رشته

در ادامه تلاش کردیم با برخی دانشجویان که از موقعیت تحصیلی خود راضی هستند نیز به کنکاش موضوع بپردازیم، شمشیری دانشجوی ارشد رشته کشاورزی یکی از دانشگاههای استان است، وی در این رابطه گفت: با توجه به تناسب نداشتن بسیاری از رشته های تحصیلی استان با شرایط و نیازهای بومی، یکی از عوامل انصراف ها بیکاری بعد از فارغ التحصیلی است.

وی افزود: بطور مثال با توجه به اینکه اولا رشته تحصیلی ام در این دانشگاه از زیرساخت های مناسبی برخوردار است و ثانیا همسو با فضای شغلی ام است و به طور مستقیم از آموزشهای دانشگاه برای کسب درامد بهره مند می شوم از ادامه تحصیل رضایت دارم. این دانشجوی ارشد گفت: البته کیفیت آموزشی و امکاناتی نیز یکی از مسائل مهم در ماندگاری دانشجویان است، امروز برخی دانشگاهها، رشته هایی بدون پشتوانه علمی، زیرساختی و بازار کار بومی، صرفا بخاطر جذب دانشجو می آورند و دانشجویان بلافاصله در ترم های اول انصراف می دهند.

وی در پایان گفت: پیشنهادم به دانشگاهها این است که بجای افزایش رشته های کاردانی و کارشناسی متعدد، به ارتقای مقاطع تکمیلی رشته های موجود بپردازند و بودجه های خود را صرف افزایش امکانات و جذب هیئت علمی های مجرب بکنند.

دولتیزه شدن دانشگاههای استان

دکتر قاسم جعفری نماینده مردم بجنورد و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار ما انگیزه های اقتصادی و کیفیت پایین آموزشی و پژوهشی و رفاهی را از علل این انصراف های مکرر می داند.

وی در این رابطه گفت: امروز به واسطه اینکه خوابگاههای قابل اعتماد اصلا به تعداد کافی در استان وجود ندارد حساسیت های خانواده ها بالا رفته و فرزندان خود را بر می گردانند و یا با التماس و درخواست به محل زندگی خود منتقل می کند. جعفری ادامه داد: بخشی از رشته های دانشگاههای استان بدون اینکه زیرساختش آماده باشد با لابی اضافه می شود، مثلا هیئت علمی هایش نه به لحاظ کمی و نه کیفی تامین نشده است لذا دانشجو نیز مانند یک مشتری جنس بی کیفیت را نمی پسندد و انصراف می دهد.

وی افزود: این مسئله در موسسه های غیر انتفاعی اصلا مناسب نیست و حتی احتمال اینکه نتوانند با بقیه رقابت کنند و تعطیل بشوند وجود دارد، به طور مثال یک موسسه آموزش عالی داریم که اتفاقا چند رشته ارشد هم دارد و 60 درصد از آماری که در خصوص هیئت علمی هایش به بنده داده اند کاملا غیر واقعی است.

یادش بخیر دبیرستان عجب جای خوبی بود!

وی با اشاره به اینکه دانشجو کیفیت پایین را لمس می کند و نمی خواهد خودش را تلف کند، تصریح کرد: این مسئولین هستند که باید خودشان را بالا بکشند و فضایی ایجاد کنند که دانشجو در آن احساس افتخار بکند نه اینکه بگوید یادش بخیر دبیرستان عجب جای خوبی بود. نماینده مردم بجنورد با اشاره به اینکه اگر می خواهیم دانشگاههایمان حفظ بشود باید یک باز مهندسی جدی صورت بگیرد، گفت: اولا رشته هایی متناسب با ظرفیت های زیرساختی موجود در دانشگاه و نیازهای بومی استان آورده شود و از سوی دیگر نیز به مسئله افزایش هیئت علمی ها نیز توجه جدی بکنیم.

وی مدیران دانشگاهی را به تکاپوی بیشتر و انجام چانه زنی با مسئولین پایتخت فراخواند و گفت: اینکه برای افزایش رشته گزارش های خلاف توان و ظرفیت دانشگاه بدهیم و مشکلات و معضلات واقعی را به گوش آنها نرسانیم مشکلی حل نمی کند. جعفری با بیان اینکه مدیران ما باید آنقدر اقتدار علمی و اجرایی داشته باشند که بالاترین مسئولین استان برای همکاری با آنها وقت بگیرند، گفت: می توان گفت هیچ وقت آموزش عالی و مدیران آن در استان به اندازه امروز دولتی نشده بودند.

وی اظهار کرد: وقتی فضای علمی بر مدار علایق و سلایق مدیران اجرایی استان بچرخد قطعا از ایده آل ها فاصله می گیریم، همان طور که الان شاهد نوعی افت هستیم.

افشره

در جمع بندی موضوع باید گفت اگر پیشنهاداتی که در بالا گفته شد مورد توجه مدیران دانشگاهی قرار نگیرد و مسئولین عالی استان و کشور نیز توجه جدی به آموزش عالی محروم این منطقه نداشته باشند متاسفانه روند موجود نشان از آینده ای مطلوب ندارد.

برخی از مهمترین پیشنهاداتی که از سوی سایر کارشناسان برای ما در این خصوص ارسال شده است نیز عبارتند از استفاده از جاذبه های منطقی و صحیح همچون ارتباط با صنعت، حرکت به سمت کارآفرینی و اقتصاد دانش بنیان و ایجاد شرکت های دانش بنیان، استفاده از اساتید پروازی مجرب از استانهای همجوار، رشته های متناسب با شرایط بومی استان که می تواند مورد توجه مدیران دانشگاهی باشد.