با «ثریا» می‌شود دیوار «راست»

گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو؛ محمدحسن صادق‌پور- این روزها سالگرد تولد یکی از فرزندان انقلاب است. فرزندی که 4 سال از تولدش می گذرد اما زود رشد کرده و پخته تر از یک کودک 4 ساله به نظر می رسد. این روزها جشن تولد «ثریا» است.

شاید برنامه ثریا را اگر بخواهیم به عنوان یک نمونه «تی وی شو»ی حرفه ای به حساب بیاوریم، از حقیقت فاصله گرفته ایم. ثریا قبل از آن که بر محور تکنیک بچرخد، بر اساس حرف و سوژه اش می چرخد.

چیزی از جنس دلنشین فیلم های فرج الله سلحشور. مردی که این روزها برای نبودنش غمگین هستیم. حاج فرج الله در «پی» تکنیک بود، اما در «بند» دوربین نبود. حرفش برایش اصالت داشت و در طول تجربیاتش سعی می کرد هربار حرفش را هنرمندانه تر از اثر قبلی بزند. ثریا هم در چنین فضایی از صفر شروع کرد. با یک دغدغه مقدس و دستان خالی از تجربه آغاز به کار کرد و الان با گذشت 4 سال می توان گفت جوانانی مثل جوهرچی، مقصودی و بقیه اعضای تیم برنامه سازی ثریا، کم کم به یک گروه حرفه ای تبدیل می شوند.

این مدل کار را باید همه مجموعه های فرهنگی ارزشی الگوی خود کنند. از تشکل های دانشجویی گرفته تا بچه های کانون مساجد و... . ما این روزها اسیر حرافی شده ایم. و اولین آسیب حرافی، بی عملی است. روزها و ماه ها درباره موضوعات مختلف حرف می زنیم و تحلیل می کنیم و ایده می دهیم، اما پای اقدام که می رسد، به بهانه نبود نیرو و توان و تجربه شانه خالی می کنیم. ثریا با دست خالی و از هیچ شروع کرده است. اما صبر نکرده تا همه چیز فراهم شود و تازه شروع کند به اقدام، بلکه خودش را ضمن اجرای کار، بهبود و ترمیم داده است. این اولین ویژگی مهم ثریاست.

ثریا؛ حاصل اعتماد به جوانان انقلابی

انقلاب هرکجا به فرزندان خود اعتماد کرده، ضرر نکرده است. ثریا هم از دل این اعتماد متولد شده است. تیم ثریا بی شک رویش های انقلاب اسلامی هستند و جوانانی تازه نفس که برای مجاهدت فرهنگی پا به عرصه برنامه سازی گذاشته اند. فارغ از محتوا، همین حضور تیم جوان یک نقطه قوت کاملا جدی برای ثریا محسوب می شود. جوانانی که برنامه قوی ثریا، تازه گام اول کارشان هست و هنوز در عرصه خدمت برای آرمان های انقلاب، فرصت زیادی پیش رو دارند.

سال های زیادی است عطش دغدغه های عناصر جبهه انقلاب در صدا و سیما را داریم. از شبکه افق که بگذریم، صدا و سیما کمترین حقش را بر گردن این جماعت به جا آورده که دو ساعت در هفته، تریبون در اختیار آنان قرار داده است. البته همین دو ساعت تریبون صدای حسودان زیادی را هم درآورده است و نمونه هایی که همین امسال رخ داد –از جمله توقف پخش بعضی از برنامه ها و مستندهای ثریا با موضوع برجام و... – نشان می دهد که صدا و سیما برای زدن حرف انقلاب باید هزینه بدهد. به هرحال دو راهی «محافظه کاری» و «انقلابی گری» محل تردید مدیران سازمان صدا و سیماست و این مدیران تا دیر نشده باید تصمیم بگیرند. در این شرایط نمونه هایی چون ثریا و برخی برنامه های شبکه افق فرصت مناسبی هستند برای خط شکنی.

یک قوت، یک تهدید

نمی دانم آشفتگی موضوعی ثریا را باید نقطه قوت کنونی این برنامه به حساب آورد یا نقطه ضعف آن. ثریا خودش را محدود به یک حوزه موضوعی خاص نکرده است و هرکجا ببیند باری از انقلاب روی زمین مانده است یا خطری در کمین انقلاب است، هشدار می دهد. این، در خلاء وجود برنامه های متعدد و تخصصی در حوزه های مختلف مفید و لازم است ولی به صورت بالقوه تهدیدی را نیز برای خود برنامه به وجود می آورد. مخاطب نمی داند -همان طور که هر هفته پای 90 فردوسی پور می نشیند تا آخرین وقایع لیگ برتر را مرور کند- باید هر هفته منتظر ثریا باشد تا در آن چه چیزی را ببیند. یک هفته بحث پیرامون خوزستان است و روز دیگر برنامه در حال نقد برجام. یک روز دستاوردهای نظامی و تکنولوژیک نظام بررسی می شود و در برنامه ای میزبان نمایندگان تشکل های دانشجویی. پیوند دادن این موضوعات حول یک نخ تسبیح، در ذهن مخاطب عام کار ساده ای نیست.

اشاره کردم که ثریا را بیش از آن که بخواهیم یک شوی تلویزیونی حرفه ای بدانیم، باید به چشم یک کار «دلی» به آن نگاه کنیم. اما ثریا با ابتکاری کف مخاطبین خود را حفظ کرده است. و آن ایده ساخت فیلم های مستندی است که در کنار برنامه زنده اش پخش می کند.

بیان محرومیت استان خوزستان در قالب مستندی تحت عنوان «بهشت فراموش شده» به نظر من حتی از نقد برجام مهمتر است. دشمن همواره فعالین جبهه انقلاب را به گونه ای غلط تصویر کرده که گویا از درد مردم خبر ندارد و صرفا به تامین منافع خود با تخریب جناح مقابل می اندیشد! برنامه هایی از جنس «بهشت فراموش شده» مردم را بسیار خوش بین می کند به نظام و برنامه. جنس این کار مهم به نظر من تنها قابل مقایسه با حضور «جهاد سازندگی» در روستاهای محروم است در اوایل انقلاب.

نکته دیگر این که  فرصتی که این مستندها برای ثریا به وجود آورده است، تهدیدی هم دربطن خود برای ثریا دارد و آن، به حاشیه رانده شدن اصل برنامه تلویزیونی است. الان مستندهای ثریا –که جزو قابل تفکیک از اصل برنامه هستند- بیش از خود برنامه دیده می شود. و این نشانه خوبی برای خود ثریا نیست. البته زمان های نامناسب و دائما متغیر برنامه در سال اخیر را نیز باید این میان دید.

نیاز سنجی مردمی، نیاز ثریا

ثریا البته از نگاه من، امسال در رویکرد محتوایی خود اشکالاتی هم داشت. به هرحال گروهی از کارشناسان و دلسوزان کشور، دغدغه جدی در خصوص «توافق ضعیف» برجام داشتند که مستندهای تولیدی ثریا امسال این دغدغه ها را کاملا پوشش داد. اما زوایه روایت ثریا، برخلاف همیشه در این برخی از این مستندها مردم کف جامعه نبود. بخواهیم بپذیریم یا نه؛ مردم کف جامعه هنوز برجام را دستاورد دولت تلقی می کنند. و منتظر هستند و امیدوار. البته خوب است که جنایت پیشگی امریکا همیشه برای مردم روایت شود؛ اما برای اقناع عمومی، زاویه پرداخت باید معیشت باشد. اگر ثریا –که درد و دل همه مردم ایران است و نه یک قشر خاص- بخواهد «ضد برجام» یا «ضد دولت» تلقی بشود –که تند و تیزی مستندهای اخیر به این تفکر دامن زد- مخاطبین عامش را به واکنش تدافعی وا می دارد. چیزی که سم است. هم برای ثریا و هم برای رسانه ملی.

برای این که ثریا دیدبان پیشرفت ایران باشد، باید مرکز رصد و پایش دقیق دغدغه های مردم ایران نیز باشد. باز هم انکار نمی کنم که در برنامه سازی، گاهی باید برای مردم سلیقه سازی هم کرد؛ اما قبل از آن باید به سلیقه فعلی مردم جواب در خور داد. نظام موضوعات ثریا باید همچنان مردمی بودن خود را حفظ کند و سوژه های خود را از دل نیازهای مردم استخراج کند تا در سال پنجم فعالیت ش هم، مثل چهار سال قبل بر تارک صدا و سیما بدرخشد.

ثریا این روزها، یکی از تنها امیدهای حزب الله در صدا و سیمایی است که تکلیفش را با خودش مشخص نکرده است. صدا و سیمایی که هنوز در میانه دوگانه غلطی مانده است، مردمی بودن یا حکومتی بودن. رسانه ای که مدیرانش هنوز فهم نکرده اند که حکومتی ترین مردم دنیا، ایرانیان هستند و مردمی ترین حکومت دنیا، جمهوری اسلامی است. رسانه ای که با این حقیقت کنار نیامده که فریاد درد مردم از صدا وسیما، نه ضدحکومتی است و نه خطر امنیتی دارد، بلکه نگفتن ها و چشم بستن بر حقیقت ها، اعتمادستیز است و مطلوب دشمن. در چنین فضایی، ثریا یک غنیمت است. گلی که اگر غنیمت نشمریمش صحبت، «به باغ آمد از این راه و از آن خواهد شد...»