ملاصدرا کمی یونانی‌زده بود/ سهروردی یک ایرانی خالص و «شهید» است

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو؛ همایش بزرگداشت روز شیخ اشراق (شهاب‌الدین سهروردی) با حضور حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه،‌ غلامحسین ابراهیمی دینانی، آیت‌الله یدالله یزدان‌پناه، آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد، غلامرضا اعوانی، رحیم اعوانی، نجفقلی حبیبی و جمعی دیگر از اساتید حوزه فلسفه و حکمت کشور، ساعتی پیش (سه‌شنبه ۵ مرداد) در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، شهین اعوانی دبیر همایش با اشاره به اینکه تا سال گذشته این مراسم در سهرورد (محل ولادت شیخ اشراق در زنجان) برگزار می‌شده اما امسال به دلایلی در تهران برگزار شد، عنوان کرد: قرار بود امسال کتابخانه‌ای در این شهر تأسیس شود که هنوز آماده نشده است و امیدواریم به زودی این کتابخانه افتتاح شود.

* ملاصدرا یک مقداری یونانی‌زده است، اما سهروردی ایرانی خالص است

سپس غلامحسین ابراهیمی دینانی با موضوع «هیولا در شیخ اشراق» سخنرانی و عنوان کرد: 800 سال است که شیخ اشراق شهید شده، اما او به شیخ مقتول معروف است، خوشحال هستم که بعد از 800 سال بزرگداشتی امروز برای او مشاهده می‌کنم.

وی در ادامه افزود: شیخ اشراق حکیم نور است و فلسفه‌اش فلسفه نور و روشنایی است. متأسف هستم که موضوع هیولا برای من انتخاب شده چرا که به ظاهر عنوانی ترسناک است.

دینانی با تأکید بر اینکه شیخ اشراق در ایران شناخته نشده است، اظهار داشت: اعراب در سوریه شیخ را کشتند، ایرانی‌ها هم او را به خوبی نمی‌شناسند، چرا که وی حکمت خسروانی را احیاء کرده است. حکمت خسروانی حکمتی است که غرب و شرق با آن معاند هستند. تمام دنیا با ایران باستان عناد دارد. شیخ اشراق در آن سال‌ها تلاش کرده این حکمت را احیاء کند و این حکمت همان حکمت زرتشت و آیین مهر و نور است.

این چهره ماندگار فلسفه ایران با اشاره به اینکه فلسفه‌دان‌های ما از روی نادانی معتقدند که شیخ اشراق قائل به اصالت ماهیت است، افزود: او قائل به اصالت نور است و اختلافش با ملاصدرا نیز لفظی است. بنده خودم قائل به حکمت صدرایی هستم، اما معتقدم که خود ملاصدرا یک مقداری یونانی‌زده است، اما سهروردی ایرانی خالص است و فلسفه نور را برای نخستین‌بار مطرح کرده است، بنابراین وی قائل به اصالت نور بوده است.

* فردوسی، «سهروردیِ حماسی» است و سهروردی، «فردوسیِ حکیم» است

وی با تشریح بخشی از زندگی و فعالیت‌های سهروردی گفت: سرنوشت غم‌انگیز او در سن 38 سالگی با سفرهای فراوانی که داشته و کتاب‌های زیادی که نوشته است، بسیار جالب توجه است. درنهایت شیخ با صراحت، منکر هیولا است، هیولا نیز ماده نخستین است، اما امروز فهم این حرف دشوار است، چرا که زبان علم متفاوت شده است. هیولا چیزی است که فقط می‌پذیرد و منفعل محض است، یک ذره کمتر از هیولا، نیستی است، بنابراین هیولا مرز هستی و نیستی تعریف می‌شود. شیخ اشراق معتقد است که ما هیولا نداریم، اما به حکم اینکه اثبات هیولا عقلانی است، هیچ عاقلی نمی‌تواند آن را انکار کند. منتها سهروردی هیولای مشائی را به گونه‌ای انکار کرده است، اما وی قائل به اصالت خیال و عالم مقدار است. شیخ معتقد است که تخیلات در ذهن ما نیست، ما در عالم خیال هستیم، بنابراین وی در عالم خیال و عقل زندگی می‌کند.

دینانی با بیان اینکه کمتر کسی به این نکته توجه کرده که هر چیزی بُعد و اندازه دارد و هر اندازه، مقدار معینی دارد، بنابراین معین بدون مطلق نمی‌شود، توضیح داد: شیخ اشراق نیز این مقدار مطلق را به جای هیولا گرفته است، پس شیخ به یک معنی منکر هیولا و به معنی دیگر، هیولا را اثبات می‌کند. در این روزها جا دارد تا ما بر آثار تمثیلی، فارسی، عربی و عالم خیال سهروردی کار کنیم.

وی در پایان اظهار داشت: سهروردی با اثبات عالم خیال، متصل بین ملک و ملکوت شد و عالم ماده و آخرت را به هم وصل کرد. شیخ خودش در ملکوت زندگی کرد، اما او را در عالم ماده به شهادت رساندند. اگر امروز ما عالم خیال سهروردی را بشناسیم، جهان ما تغییر می‌کند. فردوسی، سهروردی حماسی است و سهروردی، فردوسی حکیم است، بنابراین وی فلسفه ایران را مقابل یونان قرار داد.