دستگاه دیپلماسی باید به صورت تهاجمی‌ به موضوع شهدای منا وارد می‌شد

اخبار دانشگاهی را از «کانال اخبار دانشگاهی SNN.ir» دنبال کنید

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، دومین نشست مجازی بررسی جنایت مکه و منا در کمپین «به کدامین گناه» وابسته به مرکز دانشجویی حقوق بشر(صلح زیبا) پنج شنبه ۱۱شهریور با حضور هانی زاده کارشناس سیاست خارجی برگزار شد. متن این نشست به شرح زیر است: 

بسم الله الرحمن الرحیم

هانی زاده: عرض سلام و ادب خدمت دوستان عزیز و به روان پاک شهدای پاک منا درود میفرستم

حقیقتا حادثه منا یکی از دردناکترین و هولناکترین  حوادث مناسک حج در طول شش دهه گذشته است که ابعاد و زوایای این حادثه بد هنوز مورد کنکاش قرار نگرفته به همین دلیل همه نهادهای مردمی در زمینه بررسی ابعاد وسیع این حادثه و بررسی چرایی این حادثه دردناک باید اهتمام ورزند.

واقع امر این است که این حادثه در واقع زمانی رخ داد که عربستان سعودی درگیر یک جنگ قدرت میان دو طیف قدرتمند هرم رژیم دیکتاتوری عربستان بوده یعنی دو طایفه قدرتمند و رقیب از سعودی ها و عشمری ها در تعامل این دو جریان قدرتمند در حادثه منا و شکل گیری این حادثه نقش داشته و این تقصیر و اهمال کاری و رقابت تخربی دو جریان سیاسی موجب بروز این حادثه دردناک است و چرایی این حادثه برمی گردد به وجود اختلاف میان هرم عربستان این رژیم از زیر بار این مسئولیت سنگین شانه خالی کند به همین دلیل عربستان سعودی پس از حادثه دردناک منا با استفاده از یکصد شبکه ماهواره ای توانست جریان سازی ها را خنثی کند و دست به یک تبلیغ در حقیقت معکوسی برای وارونه جلوه دادن حقایق در رابطه حادثه منا به نظر می رسد یه سری اهمال کاری ها از سوی نهادهای حقوق بشری رخ داد که عربستان سعودی با پمپاژ پترودلارها و جریان سازی رسانه گسترده بر روی آن سرپوش بگذارد..

حادثه منا در حقیقت به لحاظ حقوقی ابعاد بسیار گسترده ای دارد اولا بر اساس قوانین بین المللی کسانی که با استفاده از قوانین موجود آن کشور و برخورداری از ویزا و تمام مستندات شخصی و حقوقی وارد یک کشور می شوند آن کشور می بایستی در حقیقت امنیت کامل واردین و افرادین که وارد می شود عهده دارد و قوانین بین المللی صراحت دارد که هر گونه حادثه ای که برای اتباع یک کشور خارجی در یک کشور دیگر به وقوع می پیوندد آن کشور میزان مسئول حفظ جان در واقع افرادی که وارد آن کشور می شوند و عربستان صعودی در خصوص تجربه چند دهه که در برگزای مناسک حج دارد در حادثه منا مققصر است زیرا شرایط لازم را برای برگزاری یک مناسک کاملا دقیق و با تمام جوانب امنیتی انجام نداد و این اهمال کاری ها و همچنین حضور عوامل نفوذی جریان های سیاسی در شکل گیری این حادثه موجب شد این فاجعه دردناک به وقوع بپیوندد

به عنوان سوال اول فرمایید که چرا تاکنون عربستان به عنوان کشور محل وقوع حادثه دادگاهی را برای بررسی اعلام نکرده است و به طور کلی قبول مسئولیت نکرده؟

هانی زاده: در واقع نهادهای بین المللی باید در این خصوص ورود پیدا می کردند شورای امنیت سازمان ملل بلافاصله باید تشکیل جلسه فوق العاده می داد و یک بیانه و قطعنامه ای در این خصوص صادر می کرد و یک کمیته حقیقت یاب تشکیل می داد همچنین سازمان همکاری های اسلامی با توجه به اینکه 57 کشور این سازمان هستند و متاسفانه دبیرخانه این سازمان که در جده قرار دارد در مقابل این حادثه دردناک سکوت اختیار کرد و موجب شد این سازمان بیانیه قابل قبولی ارائه ندهد و عربستان باید در دادگاه جنایات جنگی  لاهه محاکمه می شد اما به دلیل فشارهای لابی صهیونیست ها این نهاد ها و حتی دادگاه لاهه ورود پیدا نکرد.

از سوی دیگر به نظر می رسد که دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران می بایستی در این خصوص کمیته حقوقی تشکیل می داد و با کمک شوراهایی که قربانیانی  که درحادثه منا از دست داده اند یک کمیته حقوقی برای پیگیری موضوعات حقوقی و طرح دعوی در دادگاه لاهه تشکیل می داد که این اتفاق متاسفانه رخ نداد و یا خیلی جدی گرفته نشد و به همین دلیل الان می بایستی نهادهای مردمی با کمک دستگاه قضایی و دستگاه دیپلماسی یک حرکت کاملا منسجم هم در حوزه حقوقی و هم سیاسی و هم حوزه دیپلماسی عمومی و رسمی ورود پیدا کند و موضوع را به شورای حقوق بشر سازمان ملل منتقل کند و از شورای حقوق می بایستی درخواست بشود که موضوع را به دادگاه بین المللی لاهه وارد کند تا رژیم آل سعود تحت تعقیب قرار گیرد به دلیل کوتاهی تقصیر آَشکاری که رژیم عربستان از خودش در مورد یک مناسک حج دلپذیر  و کوتاهی در برقراری امنیت لازم باید در این دادگاه محاکمه شود.

لذا به نظر می رسد که شرایط الان به گونه ای است که می بایستی یک کمیته سیاسی در وزارت خارجه تشکیل بشود و موضوع را در واقع به نیابت از خانواده شهدای حادثه منا در ایران در واقع رصد کند و تعقیب کند و این کمیته بتواند با سفر به کشور های اسلامی طرحی را برای خلعیت عربستان از انجام مناسک حج و تشکیل یک کمیته نظارتی در امور حج زیر نظر سازمان همکاری های اسلامی تشکیل شود تا این کمیته در حقیقت که یک کمیته اسلامی خواهد بود یک نظر مشورتی به رژیم آل سعود بدهد و در امر نظارت بر مناسک حج این کمیته اشراف کامل داشته باشد اگر این اتفاق رخ بدهد در آینده از اینگونه حوادث یا رخ نخواهد داد یا کمتر خواهد بود.

اینکه فرمودید حضور جریانهای سیاسی در شکل گیری این فاجعه نقش اصلی و موثر داشته آیا بیش از این عربستان درگیر قدرتهای داخلی نبوده؟ بهرحال به نظر می رسد که عواملی خارجی از سوی کشورهای ثالث نیز در این جریان فاجعه بار نقش پشت پرده داشته باشند این موضوع را چگونه ارزیابی می فرمایید؟

هانی زاده:در خصوص اینکه عربستان سعودی دادگاهی تشکیل نداد عرض می کنم که عربستان سعودی فاقد یک سیستم قضایی روزآمد است و سیستم قضایی عربستان کاملا یک سیستم سنتی و مربوط به ده ها سال پیش است که در واقع نمی تواند قابل قبول باشد و رژیم آل سعود هم به خوبی افراد و عوامل مقصر در این حادثه را می شناسد ولی تقابل قدرت و اینکه دو جریان اصدری و عشری مانع شکل گیری این دادگاه هستند و مانع شده رژیم آل سعود از جنایت و جنایت حادثه منا سکوت اختیار کند ذا به نظر می رسد می بایست جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد بدهد دادگاه لاهه در حقیقت عوامل این حادثه را شناسایی و محاکمه کند یا حداقل یک شورای اسلامی زیر نظر سازمان همکاری های اسلامی تشکیل بشود و در خود عربستان افراد مقصر د جریان این رخداد و حادثه در شکل گیری این ها را شناسایی و در خود عربستان محاکمه کند.

عرضم اینه که جریان های قدرت در عربستان در گذشته هم وجود داشتند ولی با مرگ ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان در حقیقت جریان اشمری به شدت در صدد حذف جریان اصدوری بود به این دلیل به نظر می رسد شرایط به گونه ای است که به نظر می رسد دست قدرت بعضی از در شکل گیری این حادثه دست داشته ضمن اینکه گفته می شود علیه حجاج بیت الله الحرام از نوعی گاز سمی استفاده شده بود که نیازمند بررسی بیشتر و تشکیل یک کمیته حقیقت یاب است.

در شکل گیری حادثه منا طبیعتا پیشگویی ها و پیش بینی های زیادی وجود دارد ولی آنچه مسلم است باید یک مکمیته حقیقت یاب زیر نظر شورای امنیت سازمان املل و و زیر نظر دادگاه بین المللی لاهه و همچنین سازمان همکاری های اسلامی برای شناسایی عوامل دخیل در شکل گیری این حادثه تشکیل بشود و این کمیته هم می بایستی در حقیقت بدون توجه به جریان های سیاسی موجود در عربستان به تحقیقات خود ادامه بدهد.

رهبر معظم انقلاب در همان زمان فرمودند لازم است کمیته حقیقت یاب تشکیل و علل حادثه و پیگیری های حقوقی صورت پذیرد با اخباریکه در رسانه ها منتشر شده و خود خانواده های شهدا اعلام کردند این کمیته اصلا تشکیل نشده، به نظر شما علل عدمتشکیل این کمیته چی هستش و اگر تشکیل شده را گزارشات رسمی و مستدل ارائه نمی شود؟

هانی زاده: تاسفانه در دستگاه دیپلماسی هنوز پیرامون شکل گیری این کمیته حقیقت یاب شفاف سازی نشده و اطلاع رسانی هم صورت نگرفته می بایستی یک کمیته مشترک با همکاری دبیرخانه حقوق بشر ایران قوه قضائیه و دستگاه دیپلماسی و سایر نهادهای مردمی و رسمی جمهوریاسلامی ایران می باستی در سطح وسیعی یک کمیته مشترک تشکیل  بدهند و این کمیته در رهگذر مسافرت به گشورهای مختلف اسلامی جریان سازی های وسیعی علیه رژیم آل سعود انجام بدهند به هر حال رویکرد دستگاه دیپلماسی این است که همه پلهای همه موجود میان تهران و ریاض نباید شکسته شود و یک ارتباط و رگه های ارتباطی وجود داشته باشد به هر حال دستگاه دیپلماسی سیاست خود را دارد و به نظر می رسد در همون زمان و بعد از جادثه منا باید یک کمیته حقیقت یاب تشکیل شودو این کمیته به صورت مرتب سفر به کشورهای اسلامی داشته باشد  حتی موضوع را به طور جدی از طریق نماینده جمهوری اسلامی مطرح بکند و از سازمان ملل بخواهد که موضوع به دادگاه لاهه ارجاع داده شود و لذا راهکارهای حقوقی زیادی برای تنبیه و همچنین فشار بر رژیم عربستان داشته باشد و دستگاه یپلماسی می بایست در این خصوص به افکار عمومی پاسخ دهدود

در این خصوص رهبر معظم رهنمودهای بسیار هوشمندانه و عملیاتی ارایه دادند ک می ایست مورد توجه قرار بگیرد و می بایست یک کمیته مشترک تشکیل بشود که ظاهرا در وزارت خارجه شکل گرفته و اینکه اطلاع رسانی دقیقی صورت نگرفته وزارت خارجه باید به افکار عمومی پاسخ دهد و نهادهای مردمی یک نوع کمپینی تشکیل بشود که به صورت مداوم جریان سازی های علیه رژیم آل سهود انجام بدهد تا حادثه منا بهدست فراموشی سپرده نشود.

برخی گمانه زنی ها حاکی از این بوده که دولت از اول هم قصد پیگیری و ورود به موضوع رو نداشته به خاطر برخی مسائل سیاسی و با رخ دادن جادثه حمله به سفارشات سعودی به نوعی این موضوع رو به عنوان توجیه عدم عملکرد کارا و مناسب خود مطرح میکند نظر شما در این خصوص چیست؟

هانی زاده: درحقیقت مسئله حادثه سفارت عربستان حادثه تلخی بود که عربستان سعودی با استفاده از فضای منطقه جریان سازی شدیدی علیه ایران انجام داد و به هر حال این حادثه هیچ گونه ارتباطی با حادثه منا ندارد و ابعاد حقوقی و بین المللی حادثه منا بسیار وسیع تر این است که چند نفری وارد سفارت عربستان شدند و دست به اقداماتی ردند که نباید صورت می گرفت اما به هر حال ایران به لحاظ قضایی بلافاصله ورود پیدا کرد و عاملان این حادثه یعنی عاملان حمله به سفارت عربستان را دستگیر کرد و عربستان سعودی به صورت تهاجمی ورود پیدا کرد و با استفاده از ورود به سفارت خود در تهران در واقع تلاش کردند تا حادثه منا را تحت شعاع قرار دهد در این خصوص می بایستی همه نهادهای رسمی و مردمی ورود پیدا می کردند و جریان سازی ها را علیه عربستان ادامه می دادند.

لذا به نظر می رسد شرایط الان به گونه ای است که عربستان سعودی با برخوردای از شبکه های ماهخواره گسسترده و همجنین لابی با برخی کشورهای اسلامی در درون سازمان همکاری های اسلامیو حتی شورای امنیت سازمان ملل به نوعی تلاش می کند از زیر بار مسئولیت این حادثه شانه خالی کند و به همین دلیل به نظر می رسد هم نهادهای مردمی هم دستگاه دیپلماسی و هم قوه قضائیه می بایست ورود پیدا کنند و اجازه ندهند حادثه منا به فراموشی سپرده شود ضمن اینکه مطالبه خانواده معظم شهدا حادثه منا در خصوص تشکیل دادگاه بین المللی برای محاکمه عاملان حادثه منا به اعتبار اینکه عربستان مقصر است اصلی این حادثه در دادگاه های بین المللی یک مطالبه کاملا به حقی است که دستگاه دیپلماسی باید این مسئله را مورد توجه قرار بدهد.

شنیده ها حاکی از آن است هیاتی از سوی وزارت خارجه جهت پیگیری حقوقی حادثه به فرانسه هم اعزام شده اند تا زمینه پیگیری حقوقی را فراهم نمایند این پیگیری چه بازخوردی داشته و چه گام هایی برداشته شده است؟

هانی زاده: در خصوص عزیمت این کمیته و این هیات اطلاع رسانی دقیقی صورت نگرفته و به نظر می رسد که الان باید دستگاه دیپلماسی پاسخگوی افکار عمومی در این خصوص باشد و این کمیته تنها منحصر به فرانسه نباشد می بایستی کمیته های سیاسی و حقوقی گسترده تری در سطح جهان تشکیل شود و این هیات به صورت موازی به کشورهای مختلف اسلامی و غیراسلامی و حتی کشورهای اروپایی مسافرت کند و موضوع را به صورت بین المللی مطرح کند و از افکار عمومی بخواهد در واقع به عربستان سعودی برای پاسخگویی به افکار عمومی تحت فشار قرار میدهد لذا به نظر مر سد هم راهکارهای نظامی هم سیاسی و هم حقوقی وجود دارد که دستگاه دیپلماسی میبایستی به صورت شفاف در این خصوص اطلاع رسانی کند که در حقیقت این امرتاکنون به صورت شفاف مطرح نشده و این امر می بایست به صورت روزانه تحرکات این هیات و این هیات تشکیل شده به افکار عمومی ارایه دهد.

با این اوضاع و عدم پاسخگویی رژیم سعودی در مورد جنایت های متعدد علیه حجاج دولت ما چرا خواستار مذاکره با عربستان برای برقراری مجدد حج بود؟

هانی زاده: درمورد تلاش دولت فعلی برای برقراری رابطه با عربستان به هر حال هر دولت سیاست خاص خود را دارد به هر حال به نظر میرسد در طول یکسالی که از حادثه دردناک منا می گذرئ متاسفانه رفتارهایی که صورت گرفته و  سیگنال هایی که ارسال شده سیگنالهای بسیار ضعیفی است باید دستگاه دیپلماسی و همچنین نهادهای رسمی جمهوری اسلامی ایران به صورت تهاجمی تر به موضوع وارد می شدند از آنجا که عربستان سعودی به خاطر یک موضوع جزئی جریان سازی هایی علیه ایران شکل دارد و حتی در اتحادیه عرب و اتحادیه سازمن های اسلامی و سازمان های همکاری اسلامی با ستفاده از تحرکات دیلماتیک خود به نوعی سعی کرد علیه ایران جریان سازی کند در مقابل ایران می بایست در مقابل این حادثه دردناک که صدها نفر از هموطنان ما جان خود را از دست دادند باید با شیوه های تهاجمی تر ورود پیدا می کرد و عربستان را دچار انزوا می ساخت لذا با اینکه عربستان یک سری کم کاری های صورت گرفته باید به صورت جدی تر در آینده علیه حادثه منا با رژیم عربستان برخورد شود نباید انتظار داشت که عربستان سعودی سیاست های خودش را در قبال ایران تغییر دهد الان عربستان سعودی ظرفیت های سیاسی رسانه ای و اقتصادی خود را علیه ایران استفاده می کند حتی جبهه در حقیقت عبری عربی را با رژیم صهیونیستی علیه ایران تشکیل داده است این جبهه الان جریان سازی های شدیدی در حوزه مختلفی علیه ایران انجام می دهد در همه حوزه ها عربستاندر کوچکترین مسائل منطقه ای عربستان علیه ایران حضور پیدا می کند و با پرداخت میلیاردها دلار سعی میکند ایران را منزوی کند و ایران هم ظرفیتهای مهمی دارد که می تواند با استفاده از این ظرفیت ها عربستان را به شدت از نظر افکار عمومی دچار انزوا کند و می بایستی این امر با برنامه ریزی و قرار دادن یک استراتژی سیاسی ور سانه ای این امر شکل بگیرد و عربستان در نزد افکار عمومی محکوم شود.

آیا پیگیری حقوقی به فرجام خواهد رسید؟

هانی زاده: در واقع این امر یعنی پیگیری حقوقی به نتیجه برسد یا نرسد این امر متوقف هست تا چه حد دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران برای پیگیری حقوقی این حادثه پیگیر باشد در این خصوص راهکارهای زیادی وجود دارد دستگاه قضایی قوه قضائیه و همچنین دبیرخانه ستاد حقوق بشر و سایر نهادهای مربوطه مثل سازمان حج و زیارت هر یک می توانند در حقیقت کمیته هایی را تشکیل بدهند و حتی یک ستاد بررسی حادثه منا یا ستاد حقوقی حادثه منا با شرکت همه نهادها تشکیل بشود و به عنوان یک راهکار حقوقی و رسانه ای حتی جریان سازی رسانه های عمومی و جریان های عمومی شکل بگیرد و این حادثه در واقع می بایستی زنده نگاه داشته شود اگر در این خصوص کوتاهی شود عربستان سعودی با استفاده از امکانات و ظرفیتهای مالی و اقتصادی خود این حادثه را به فراموشی خواهد سپرد و در حقیقت موجب خواهد شد نهادهای بین المللی سکوت اختیار کنند و به همین دلیل به نظر مر سد که اگر جدیت لازم صورت بگیرد و ایران بخواهد با کمک کشورهای اسلامی یک حرکت سیاسی و رسانه ای انجام بدهد می تواند در افکار عمومی روی رژیم سعودی تاثیر بگذارد هر چند که نهادهای بین المللی و شورای امنیت سازمان ملل و نهادهای منطقه ای اتحادیه عرب همه اینها تابعی از قدرتهای منطقه ای و فرامنطقه ای هستند و ظرفیت جمهوری اسلامی بسیار بالاست و نگاه دوگانه و منافقانه قدرتهای بزرگ در خصوص حقوق بشر نگاه کاملا دوگانه و منافقانه است به همین به ظنر نمی رسد رژیم عربستان در آینده ای نزدیک بخواهد از سوی دادگاه های بین المللی محاکمه شود

بنظرتان این توجیه نیست که اختلاف داخلی آنها موجب کشته شدن 7500 نفر بشود و پذیرش ما منطقی است چرا وزیر امور خارجه ما حتی یک تذکر هم به سعودی نداد؟

هانی زاده: به هر حال سیاست دولت یازدهم مبتنی بر کاهش تلاش هاست به هر حال این حادثه فراتر از آن است که ما یا دستگاه دیپپلماسی به طور کلی یا جمهوری اسلامی بخواهد با رژیم عربستان مماشات بکند مسئله جان صدها انسان والامقام و بی گناه که انسانهایی که بسیار عزیز بودند جان خود را از ست دادند و خانواده شعدای این حادثه دنبال این هستند حداقل رژیم عربستان در افکار عمومی محکوم شود دستگاه دیپلماسی می بایست در این خصوص به صورت تهاجمی تر ورود پیدا کند و به نظر می آید در این خصوص می بایست هم وزارت خارجه و هم قوه قضائیه به صورت مشترک و هماهنگ حرکت کند و یک سازو کارهایی ترسیم کنند تا بتوانند مسائل مربوط را به حادثه منا را در اذهان زنده نگاه دارند ضمن اینکه مسئله حقوقی هم تحت هیچ شرایطی نباید فراموش شود و خانواده شهدا دنبال این هستند رژیم آل سعود محکوم شود چه در نزد افکار عمومی یا نهادهای ملی...

جناب دکتر ممنون از فرصتی که دارید در صورت تمایل منتظر جمع بندی بحث توسط حضرتعالی هستیم؟

هانی زاده: تشکر می کنم از کمپین به کدامین گناه که با دلسوزی و امکانات و ظرفیتهای محدودی که در اختیار دارد ایم کمپین رادرست کرده به هر حال این مسئله می تواند مرحمی بر آلام خانواده گرانقدر شهدای حادثه منا باشد که خارج از جریانهای سیاسی این کمپین بتواند یک نوع جریان سازی مردمی را علیه رژیم ناپاک و جنایتکار آل سعود برنامه ریزی کند. به هر حال این گونه اقدامات می تواند حرکت بسیار مناسبی برای حوزه دیپلماسی عمومی و همچنین افکار اعمومی تلقی سود و این حادثه یک حادثه تلخی است هماچنان که این جادثه کربلا 400 سال است به عنوان یک حادثه دردناک برای این حادثه یعنی حادثه کربلا عزاداری می کنیم در مورد حادثه منا به صورت یک حادثه موازی و دردناک باید نزد افکار عمومی زنده نگاه داشته باشد و شکل گیری این گونه کمپین ها می تواند رژیم آل سعود را منزوی بسازد و ضمن اینکه خانواده معظم شهدای حادثه منا به سادگی از این مسئله عبور کند و همواره باید مطالبات خود را در سطج بالایی و سطج رسمی و غیررسمی مطرح کند تا این رژیم جنایتکار یعنی رژیم آل سعود محموم شود.