به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، حضرت امام محمد باقر(علیه السلام ) فرمودند: مردی محضر حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه و اله) مشرف شد از وسوسه حدیث نفس و همینطور از فقر به آن حضرت شکایت کرد. حضرت به او فرمودند: این ذکر را همیشه تکرار کن و بگو: تَوَکَّلْتُ عَلَی الْحَی الَّذی لایَمُوتُ وَ الْحَمْد لِلّهِ الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَلَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فِی الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِی مَنَ الذُّلِ وَ کَبِّرْهُ تَکْبیراً. آن مرد رفت .چند روزی نگذشته بود که دوباره خدمت حضرت آمد و گفت : یا رسول اللّه خداوند متعال به برکت این ذکر، وسوسه را از من دور کرد و قرض مرا ادا نمود و مرا از درویشی و فقر نجات داد و توانگر فرمود.
آیات و روایات اسلامی گاه آن گونه دنیا را به تمسخر گرفته اند که شبهه فقرگرایی دنیا ستیزی را در اذهان پدید می آورند. به این بیان که گاه بهره مندی از دنیا را موجب عذاب دنیا و آخرت بر می شمارد گاهی بهره مندی از آن را در مقابل ثمرات آخرت دانسته و دوستی با آن را برابر دشمنی با آخرت بیان می کند. غنای از آن را عامل روی گردانی به خدا و بهره مندان از آن را سرکشان عالم می داند و پس از هزاران ذمّ دیگر سرانجام فقر در کلام اهل بیت پسندیده معرفی شده و حضرت رسول آن را فخر خویش می داند.
در آیات قرآن از مواهب دنیا با الفاظی چون خیر و فضل الهی یاد شده است و آن را هبه ای بر دینداران و صالحان دانسته و ثمره تقوا و استغفار را نزول برکات آسمانی می داند و محرومیت آن را نشانه ای از کیفر اعمال زشت آدمیان بیان می دارد و سرانجام آنچه از روایات اهل بیت بر می آید فقر مرگ اکبر و مرزگاه کفر است.
البته هر چند وجود جاذبه های فراوان دنیوی مانع شده است که در مواعظ دینی در مدح دنیا سخنی گفته شود امّا در آیات و روایات به کرات ترغیب هایی در کسب منافع دنیوی مشاهده می شود، به گونه ای که کسب منافع دنیوی نه تنها مطلوب شمرده شده بلکه گاه آن را برترین اقسام عبادات بر شمرده اند و گاه کسب روزی حلال را واجب دانسته اند و حتی کسی که با وجود زمینه کسب روزی در فقر زندگی می کند را به دور از رحمت الهی معرفی کرده اند. گاه دستور به آبادانی و عمران دنیا داده اند. و گاه کاسبان روزی حلال را در قیامت صاحبان چهره هایی نورانی دانسته اند.
در آیات قرآن از مواهب دنیا با الفاظی چون خیر و فضل الهی یاد شده است و آن را هبه ای بر دینداران و صالحان دانسته و ثمره تقوا و استغفار را نزول برکات آسمانی می داند و محرومیت آن را نشانه ای از کیفر اعمال زشت آدمیان بیان می دارد و سرانجام آنچه از روایات اهل بیت بر می آید فقر مرگ اکبر و مرزگاه کفر است.
آیات و روایات فراوانی نیز در متون دینی قناعت و کفاف (بهره مندی به قدر نیاز) را ترویج کرده و نیاز متعارف هر شخصی را متناسب با موقعیت اجتماعی آن شخص تعیین نموده و پایین تر از این سطح را فقیر خطاب می کند.
امام علی (علیه السلام) می فرماید: «هرگاه تنگدست شدید با خداوند به وسیله صدقه دادن معامله کنید»
به طور کلی در جمع بین مجموع روایات بیان شده چنین رهیافت هایی را می توان به دست آورد که اولاً دیدگاه اسلام در باب فقر را می توان چنین خلاصه کرد:
1. فقر به خودی خود بد است و مفاسد فراوانی دارد و هرگز به آن توصیه نمی شود.
2. فقری که بر انسان عارض شده و به دور از اختیار آدمی فراگیر زندگانی او گردیده خود دارای مزایایی چون آسان شدن عذاب اخروی، زمینه ساز صفات حسنه ای چون صبر، رضا و شکر و در صورت کسب این صفات بهره مندی از پاداش الهی، و سرانجام وسیله ای برای آزمایش بندگان مومن الهی را در خود دارا می باشد. گروهی از روایات مادح فقر ناظر به این مقوله اند.
3. برخی دیگر از روایات مادح فقر مربوط به احساس فقر و نیاز به خالق هستی است و ربطی به فقر مادی ندارد.
راهکار طلایی گشایش روزی
در روایات به این مطلب اشاره شده است که در هنگام تنگدستی از طریق دادن صدقه، گشایش رزق و روزی بطلبید:
1. امام علی (علیه السلام) می فرماید: «هرگاه تنگدست شدید با خداوند به وسیله صدقه دادن معامله کنید» (سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق: صبحی صالح، حکمت 258، ص 513)
2. امام صادق (علیه السلام) به یکی از فرزندانش فرمود: «از آن مالی که نزد تو بود چقدر باقی مانده؟» گفت: فقط چهل دینار. امام (علیه السلام) فرمود: «برو و آن را به نیازمندان صدقه بده». گفت: چیزی غیر از آن در بساط نیست. امام (علیه السلام) فرمود: «می گویم آن را صدقه بده! خدا به جای آن به ما می دهد!». سپس فرمود: «آیا نمی دانی هر چیز کلیدی دارد و کلید رزق، صدقه است؟ پس برو و آن را در راه خدا به نیازمندان بده». فرزند امام این کار را کرد. ده روز نگذشته بود که از محلی چهار هزار دینار خدمت آن حضرت آوردند. امام (علیه السلام) فرمود: «فرزندم! چهل دینار برای خدا دادی و خداوند چهار هزار دینار به ما داد» (کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 4، ص 9 10) البته نباید همواره در انتظار پاسخی فوری و چند ده برابر بود، بلکه این تنها یکی از راه هایی است که خدا در اختیار تنگدستان قرار داده تا به معامله با او بپردازند.
ذکر رفع فقر و قرض
حضرت امام محمد باقر (علیه السلام) فرمودند: یک روز مردی محضر مقدس آقا حضرت رسول (صلی الله علیه و اله) مشرف شد از وسوسه حدیث نفس و قرضی که برای او سنگین شده بود و از فقر و درویشی به آن حضرت شکایت کرد. حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) به او فرمودند: این ذکر را همیشه تکرار کن و بگو: تَوَکَّلْتُ عَلَی الْحَی الَّذی لایَمُوتُ وَ الْحَمْد لِلّهِ الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَلَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فِی الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِی مَنَ الذُّلِ وَ کَبِّرْهُ تَکْبیراً. آن مرد رفت .چند روزی نگذشته بود که دوباره خدمت حضرت آمد و گفت: یا رسول اللّه خداوند متعال به برکت این ذکر، وسوسه را از من دور کرد و قرض مرا ادا نمود و مرا از درویشی و فقر نجات داد و توانگر فرمود.
منابع:
داستانهایی از اذکار و ختوم و ادعیه مجرب, ج1/ علی میر خلف زاده
سایت اندیشه قم
سایت اسلام کوئیست
ارسال نظرات