«خانه ما» تحولی در تولید مستند مسابقات ایرانی

گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو_فاطمه سادات بکائی؛ مسابقات تلویزیونی یکی از جذاب‌ترین ژانرهایی است که در سراسر دنیا مورد استفاده شبکه‌های تلویزیونی قرار می‌گیرد.

برخی مسابقات تلویزیونی طرفدارانی در سطح جهانی دارند و گاهی سوژه نوشتن یک فیلمنامه و ساخت یک فیلم پرفروش می‌شوند. در این میان میتوان به فیلم سینمایی میلیونر زاغه نشین اثری از سینمای بالیوود اشاره کرد که داستان آن حول محور یک مسابقه تلویزیونی می‌چرخد.

سابقه پیدایش مسابقات تلویزیونی در ایران نیز به دهه ۴۰ شمسی باز می‌گردد که به دلیل نو بودن آن به شدت مورد توجه قرار گرفت. مسابقات تلویزیونی در ایران هر چند مدت یک بار به دلیل یکنواختی در تولید و عدم دخالت دادن جذابیت و خلاقیت نو در آن‌ها دچار افت مخاطب شده و از رونق می‌افتد.

در همین راستا، آن دسته از مسابقاتی که دارای خلاقیت جدید هستند و تا کنون سابقه نداشته اند مورد استقبال زیادی قرار می‌گیرند.

تجربه نشان داده در کشور ما مسابقاتی که صرفا بر مبنای شانس و قرعه برگزار می‌شوند مورد استقبال مخاطبان نیستند، اما آن دسته از مسابقاتی که زمینه علمی و یا حرکتی دارند می‌توانند مخاطبان بسیاری را چه برای شرکت در مسابقه و چه برای تماشای آن به خود جذب کنند.

نمونه بارز مسابقه تلویزیونی که مخاطبانی بسیاری داشت می‌توان به مسابقه هفته با اجرای مرحوم منوچهر نوذری اشاره کرد به دلیل نو بودن سبک اجرا و دکور آن مورد توجه قرار گرفت. بعد از آن مسابقات رایانه‌ای رونق پیدا کردند تا اینکه برای اولین بار سعید ابوطالب سبک جدیدی از مسابقات را که عنوان مسابقات کاوشگرانه به آن اطلاق می‌شود وارد تلویزیون ایران کرد.

این مسابقه با بهره گیری از خلاقیت و نو بودن سبک آن به سرعت مورد توجه قرار گرفت، اما ضعف در اجرای آن موجب شد تا توجهات به سویش خیلی زود فروکش کند.

پس از آن مسابقاتی در این ژانر نیز در کشور تولید شدند، حتی این ژانر بهانه‌ای برای کسب درآمد در شبکه نمایش خانگی قرار گرفت و با شرکت دادن هنرمندان و سلبریتی‌ها در یک مسابقه کاوشگرانه و فروش فیلم آن خوراک جدیدی برای مخاطبان این دست تولیدات ایجاد شد.

جذابیت‌های این مسابقه از مسابقه سرزمین دانایی بیشتر بود، اما به دلیل حواشی که ایجاد کرد، نتوانست چندان دوام بیاورد.

در این زمان خانه مستند انقلاب اسلامی با یک سوژه جذاب و تشکیل اتاق فکر مناسب آن برنامه ریزی‌ها برای تولید برنامه‌های سرگرم کننده را آغاز کرد.

شبکه‌های تلویزیونی بیش از هر زمانی به برنامه سرگرم کننده‌ای احتیاج داشت که از جذابیت‌های لازم برای جذب حداکثری مخاطبان برخوردار باشد.

خانه مستند انقلاب اسلامی در این زمان علاوه بر طراحی یک مسابقه جدید و خلاقانه در نهایت ظرافت از این بستر برای ترویج و آموزش مفاهیم دینی و انقلابی بهره گرفت و توانست مسابقاتی را با محوریت‌های دینی_انقلابی در حالی طراحی کند که به جذاب‌ترین و پرمخاطب‌ترین برنامه‌های روز تلویزیون تبدیل شوند.

بهره گیری از جاذبه‌های اجرا، فیلمبرداری و مهم‌تر از همه طراحی بخش‌های جذاب رقابتی از جمله دلایل استقبال از این مسابقه‌ها بود که میتوان به سلسله مسابقات فرمانده که تم نظامی داشت و مسابقه خانه ما با محوریت اقتصاد مقاومتی در خانواده اشاره کرد.

مسابقه خانه ما با مورد توجه قرار دادن خانواده ایرانی اسلامی ضمن احیا کردن فرهنگ مشارکت و همیاری اعضای خانواده، آموزش‌های بسیار کاربردی در زمینه اجرایی کردن اقتصاد مقاومتی در سطح جامعه کوچک خانواده را به مخاطبان عرضه می‌کند که این آموزش می‌تواند با تقبیح فرهنگ مصرف گرایی به جامعه ما کمک کند.

در این مسابقه با انتخاب چند خانواده ایرانی که در هر دوره با یکدیگر به رقابت می‌پردازند هر خانوار موظف است با اجرایی کردن بخش‌های رقابتی متنوع هزینه‌ها را طوری مدیریت کند که در انتهای مسابقه موجودی حساب خانوار که به طور یکسان در شروع مسابقه در اختیار شرکت کننده‌ها قرار گرفته است باقی بماند. جایزه مسابقه نیز باقی مانده موجودی حساب هر خانوار ضربدر ۱۰۰ است.

این که از دست دادن هر یک، در این مسابقه مساوی با از دست دادن ۱۰۰ ریال است یکی از جاذبه‌های این مسابقه است، اما قطعا تن‌ها دلیل آن نیست! بخش‌های رقابتی جذاب و متونع، گفتگوهای مستمر با اعضای هر خانواده و صدای مجری مسابقه که با شوخی هایش فضای سخت رقابت را تعدیل می‌کند از جمله جاذبه‌های دیگر این مجموعه موفق است که تا کنون در دو دوره برگزار شده و پخش دوره سوم آن نیز ۱۶ تیر ماه از شبکه نسیم شروع می‌گردد. در پایان بخش‌های مختلف این مستند مسابقه که البته در سری سوم آن، به دلیل شرکت خانواده‌های با سطح توان اقتصادی بالا، جذابیت دو چندان یافته است، پرداخته می‌شود.

جمع آوری آذوقه غذایی خانواده در ابتدای مسابقه
این بخش علاوه بر این که روحیه صرفه جویی را نشانه می‌رود به خانواده ایرانی که تا کنون با این چشم به ذخیره آذوقه‌ای که در خانه انبار کرده است تلنگری در زمینه مصرف گرایی و اصراف می‌زند.

بخش رقابتی خرید
در این بخش نیز به دلیل محدود بودن بودجه‌ای که در اختیار شرکت کننده‌ها قرار گرفته است، خانواده برای خرید‌های غیر مهم در مذیقه قرار گرفته و با مفهوم خرید در حد نیاز آشنا می‌شود.

بخش رقابتی مهمانی دادن
این بخش جدای از آنکه مثل همه بخش‌ها با درآمد خانواده درگیر است، مناعت تبع، کدبانوگری زن ایرانی، صله رحم و شادی سالم و مورد توجه اسلام را نیز به مخاطبان و شرکت کننده‌ها گوشزد می‌کند.

بخش رقابتی ایجاد شغل و کسب درآمد
آشنایی با زحمات کارآفرینی، قدردانی از تولیدکنندگان محصولات، حمایت از تولید داخلی و احیای روحیه خلاقیت و استفاده از آن در زندگی روزمره نیز از جمله اهداف و نتایج این بخش است.

همچنین فرزندان خانواده با روحیه تلاش و کار گروهی آشنا شده و آن را در مقیاسی کوچک تمرین می‌کنند.

مسابقه خانه ما از شبکه‌های مختلفی همچون نسیم و شبکه سوم سیما پخش می‌شود و در این دوره جدید پس از حضور در استان‌های دیگر کشور باز هم به تهران بازگشته و با رقابت چند خانواده متمول تهرانی مهمان خانه‌های مردم شده است.