اقدام عجیب وزارت نفت در قرارداد توتال/ توتال مناقصه را بدون شرکت‌های ایرانی برنده شد

نخستین قرارداد آی. پی. سی در ایران با توتال منعقد شد، حضور این شرکت در فاز ۱۱ پارس جنوبی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
فاز ۱۱ پارس جنوبی نزدیکترین فاز به قطر است، میدانی است که وضعیت آن مشخص است، یعنی ریسک ندارد، در حالی که یکی از موارد مطرح شده در قراردادهای نفتی مقوله «ریسک» است. به این معنا که ممکن است در این منطقه حفاری شده نفت یا گاز وجود داشته باشد یا خیر، ولی در فاز یازدهم شما می­ دانید که زیر این منطقه گاز یا کاندنسیت (میعانات گازی) است. از سویی دیگر توتال در قالب قرارداد مشارکت در تولید در حال همکاری با قطر است، یعنی شریک طرف قطری و پیمانکار در ایران است. طبیعی است که در قطر منافع بیشتری دارد.

گفته می‌شود وزارت نفت، اطلاعات مربوط به فاز ۱۱ پارس جنوبی را به توتال داده است، در حالیکه برخی از مسوولین این امر را اینطور توجیه می‌کنند که اطلاعاتی که به توتال داده شده، اطلاعات طبقه بندی شده نیست، نظر شما چیست؟
کم توجهی که در وزارت نفت صورت گرفت این بود که اطلاعات این فاز را در اختیار توتال قرار دادند، این درحالی است که این عمل را این طور توجیه می‌کردند که اگر توتال از اطلاعات ما سوءاستفاده کند متوجه شده و شکایت می­ کنیم. در این میان باید پرسید شما از کجا می­ خواهید متوجه شوید توتال از اطلاعات سوءاستفاده می ­کند؟ عده‌ای هم می‌گویند این اطلاعات را توتال داشته و مقوله‌ای تازه نیست.

کم توجهی که در وزارت نفت صورت گرفت این بود که اطلاعات فاز ۱۱ را در اختیار توتال قرار دادند، باید پرسید شما از کجا می­ خواهید متوجه شوید توتال از اطلاعات سوءاستفاده می ­کند

در آن صورت باید گفت: اگر توتال این اطلاعات را داشته است چرا به این شرکت فرصت مطالعاتی دادیم؟ چرا با آن قرارداد محرمانگی منعقد می‌کنید؟ در حالی که پاتریک پویانه، مدیر عامل اجرایی توتال می‌گوید در انتظار تصمیم ایالات متحده هستیم و اگر ناچار به ترک ایران باشیم، ترک می‌کنیم؛ وزارت نفت می‌گوید توتال مناقصات و فعالیت‌های خود را آغاز کرده است.


کجاست؟! چرا رسانه‌های موافق سیاست‌های وزارت نفت اطلاعاتی در این زمینه منتشر نمی‌کنند؟
وزیر نفت گفته بود که توتال هر میزان تجهیزات به این فاز آورده باشد در صورت ترک ایران در همین جا می‌ماند.

این ویژگی در قرارداد بیع مقابل هم بود و مقوله تازه‌ای نیست که در آی­ پی­ سی آمده باشد. در قرارداد بیع متقابل، تاسیساتی که شرکت خارجی آورده است طبق قرارداد به مالکیت شرکت ملی نفت درمی ­آید، اصلاًیکی از ارکان قوی قرارداد است و در همه قرارداد‌ها همین است که در پایان مدت قرارداد تجهیزات، به مالکیت کشور میزبان درمی ­آید.

مهمترین ویژگی فوریت مقوله‌ای این است که نباید قابل پیش­ بینی باشد. یعنی باید غیرقابل پیش ­بینی باشد. ایران از بعد از انقلاب اسلامی همواره آماج تحریم‌های متعدد اقتصادی بوده است پس مقوله تحریم اقتصادی برای ایران یک موضوع فوری به شمار نمی‌رود

گفته می‌شود که توتال تاکنون نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار در فاز ۱۱ پارس جنوبی هزینه کرده است، این موضوع را چطور ارزیابی می‌کنید؟
بیایید نشان بدهید این ۵۰۰ میلیون دلار کجا هزینه شده است؟ چندی پیش وزیر نفت گفته بود در مرحله انتقالِ مناقصاتِ قرارداد‌ها هستیم، کجاست؟ پس چرا هیچ شرکت ایرانی به این مناقصه دعوت نمی­ شود؟ اگر دعوت می­ شدند صحبت می­ کردند حداقل رسانه­‌های موافق دولت منعکس می‌کردند. مدیرعامل توتال می­گوید ما منتظر تصمیم ترامپ هستیم، این طرف می ­گوید او دارد کارهای عملیاتی را می ­کند این بیشتر به جوک شباهت دارد! مرد باشید بگویید این طرف فعلاً منتظر مانده است، با مردم روراست باشید؛ متاسفانه بحث این است.

مهم‌ترین ایراد آی. پی. سی یا بهتر بگویم قراردادهای نفتی ایران را چه می‌دانید؟
بحث من سر آی. پی. سی این است که ما متاسفانه حتی نگاهِ سیاسی به نفت داریم. یعنی سیاست خودمان را در نفت دخالت می‌دهیم، این نتیجه فساد دارد، نتیجه فاسد آن این است که قرارداد آی­ پی ­سی نزدیک به ۳۱ سال ممکن است طول بکشد، ۲۰ سال حوزه اجرای بهره ­برداری قرارداد است، گفته شده است که اگر به تعهدات عمل کنید من ۵ سال دیگر تمدید می­ کنم این می ­شود ۲۵ سال همراه با ۶ سال اکتشاف و توسعه، ۳۱ سال می ­شود، یک قرارداد ۳۱ ساله، نزدیک ۳ دولت را می ­بیند. در این میان شرکت خارجی ممکن است این موضوع را برای سرمایه گذاری مطرح کند که اگر یک دولت دیگر روی کار بیاید حالا چه باید کرد و این تصور به کاهش حضور سرمایه گذار در ایران تاثیر می‌گذارد.

در این میان بحث تحریم‌ها نیز وجود دارد که می‌تواند در زمینه قراردادهای نفتی سنگ اندازی کند. به عنوان فردی که در جلسات بررسی قراردادهای IPC حضور داشتید، توتال می‌تواند به بهانه تحریم پروژه فاز ۱۱ پارس جنوبی را بدون خسارت ترک کند؟

وزارت نفت یک بند قراردادی رونمایی کردند گفت: تحریم اقتصادی جز موارد فوری حساب نمی­ شود، فوری بودن یعنی چه؟ وزارت نفت معتقد است ما هر ضربه ­ای در صنعت نفت می­ خوریم از تحریم اقتصادی است، همیشه با تحریم اقتصادی مشکل داشتند؛ بنابراین ما باید تلاش کنیم در این قراردادهای جدید حربه تحریم را از طرف مقابل بگیریم، بگوییم شما قراردادتان را ببندید اگر فردا تحریم صورت گرفت حق ندارید بروید.

لطفا بیشتر توضیح دهید
ببینید مقوله فوریت در قرارداد طرفین را از ادامه قرارداد و اجرای آن معاف می ­کند؛ مثلاً فرض کنید من یک پیمانکاری هستم که جاده ه­ای را در تهران احداث می ­کنم، در تهران سیل می ­آید من می ­توانم آن جاده را احداث کنم؟ نه، وقتی نمی ­توانم احداث بکنم به این می­ گویند فوریت، پس بنابراین پیمانکار و کارفرما هر دو از انجام گفته‌های معهود خود معاف می‌شوند.

این شرایط را می‌توانیم به وقوع تحریم اقتصادی علیه ایران و تاثیر آن بر قراردادهای نفتی تسری دهیم؟
بله. چرا که مهمترین ویژگی فوریت مقوله‌ای این است که نباید قابل پیش­ بینی باشد. یعنی باید غیرقابل پیش ­بینی باشد. ایران از بعد از انقلاب اسلامی همواره آماج تحریم‌های متعدد اقتصادی بوده است پس مقوله تحریم اقتصادی برای ایران یک موضوع فوری به شمار نمی‌رود که با استناد به وقوع آن توتال بتواند بدون غرامت و بر اساس اعمال تحریم‌های جدید از سوی آمریکا خود را از انجام قرارداد معاف کند، چون می‌دانسته است که ایران هر لحظه ممکن است تحریم تازه‌ای شود.

توتال در قالب قرارداد مشارکت در تولید در حال همکاری با قطر است، یعنی شریک طرف قطری و پیمانکار در ایران است. طبیعی است که در قطر منافع بیشتری دارد چیزی که از سال ۹۱ وجود داشته و حتی تشدید شده است.

بله. اگر پیش ­بینی کردید و قرارداد بستید پس دیگر نمی­ توانید حرف از این بزنید که ما منتظر سیاست آمریکا هستیم، شما با سیاست­‌های آمریکا چه کار دارید؟! شما با فرض اینکه هر لحظه ممکن است ایران تحریم شود آمدید قرارداد را بستید پس کارتان را انجام دهید؛ بنابراین اگر با این شرایط که توتال می ­دانسته فرض بر این است که باید بداند که ایران همیشه در مظان تحریم است، با این دیدگاه قرارداد بستید، اگر ترامپ هر تصمیمی بگیرد دیگر برای توتال فوریت محسوب نمی ­شود، چون توتال می‌دانسته است.

این مقوله در متن قرارداد بوده است؟
اصلاً در متن هم نیاید همین قانون بر آن صدق می‌کند. اما بر اساس آنچه معاونت حقوقی وزارت نفت می‌خواست منتشر کند می‌توان قضاوت کرد که تاکنون هنوز نمونه‌ای منتشرنشده است.

محرمانه است و امکان انتشار ندارد.
چرا نمونه قبلی محرمانه نبود و منتشر شد؟ منتقدان قرارداد توتال را نمی­­ خواهند نمونه‌ای که قرار بود معاونت حقوقی وزارت نفت منتشرکند را می ­خواهند، چون به نمونه قبلی اعتراض نشد محرمانه نبود؟! الان، چون اعتراض شد محرمانه است؟! حالا ما نمی­ دانیم در این قرارداد آی­ پی ­سی که بستند آیا بند قراردادی را دوباره گنجاندند یا نه؟ اگر گنجاندند نباید بگذاریم مدیرعامل توتال اینطوری صحبت کند.